De Honig

De honig.

Oorsprong.—De honig (of honing) komt voort van nectar, welke door de bieën op de bloemen van bijna alle planten verzameld wordt. De nectar zelf is een zoet en welriekend sap, dat door de honigklieren der bloemen wordt afgescheiden; hij lokt de bieën aan, en deze zuigen hem uit den bloemkelk en brengen hem naar hare woning om er honig van te maken.

De kleur, de smaak, de geur en andere eigenschappen des honigs verschillen volgens de planten, waarvan hij voortkomt.

Vele gewassen bezitten de kracht menschen en dieren van hunne kwalen te kunnen genezen, en worden daarom geneeskundige planten genoemd. De bloem der plant is zeker haar voornaamste en krachtigste deel; welnu, daar de honig om zoo te zeggen het sap der bloemen is, zal hij hiervan ook de krachten bezitten.

Soorten.—Volgens de wijze, waarop de honig uit de bieënwoningen geoogst wordt, onderscheidt men gepersten, uitgetrokken of geslingerden honig, en honig in raten of sectiën.

Eertijds moesten de bieboeren hunnen honig uit de raten of schijven persen, en bekwamen dan meestal een mengsel, dat uit honig, was, stuifmeel en doode bieën bestond. Deze doenwijze heeft voorzeker veel bijgedragen om het verbruik van den honig te doen verminderen, en hem door de suiker te doen vervangen. De vreemde honig, die nog [4]meest door onze suikerbakkers, drogisten en apothekers aangekocht wordt, is doorgaans geperste; doch hij heeft het voordeel zeer goedkoop te zijn, zoodat hij daarom boven onzen zuiveren, inlandschen honig verkozen wordt. Goedkoop, maar slecht en vervalscht is de meeste honig, die hier uit andere streken wordt ingevoerd. Wij zeggen slecht, want het persen bederft den besten honig, omdat hij hierdoor zijne frischheid, zijnen geur, zijnen goeden smaak en zijne kleur verliest.

Dank aan den overgrooten vooruitgang, die er sedert eenige jaren in de bieënteelt gedaan is, kunnen de bieëntelers thans zeer zuiveren honig leveren. In plaats van den honig uit de raten te persen, gebruikt de verstandige bieman een werktuig, honigslinger genoemd, waarmede hij den honig uit de schijven kan trekken. De honigslinger is een werktuig, dat op de middelpuntvliedende kracht gesteund is. In de beredeneerde bieënteelt zijn thans de gewone korven met vaststaande raten door de bieënkassen met losse ramen vervangen. Wil de bieënteler nu zijnen honig oogsten, dan neemt hij de gevulde ramen uit de kas, borstelt er de bieën af, ontzegelt de gesloten honigcellen en zet de raten in den slinger. Hij zet het werktuig in beweging en, na verloop van eenige minuten, is de honig uit de cellen getrokken, zonder de schijven te breken of er eenige onzuiverheid mede te mengen. Men bekomt aldus uiterst zuiveren honig, terwijl men er ook met de handen niet moet aanraken. Deze uitgetrokken of uitgeslingerde honig is bijgevolg veel meer waard dan honig, die geperst werd. Overigens, wie onder opzicht van spijzen een weinig keurig is, zal geenen gepersten honig gebruiken, en hem, niettegenstaande zijnen lagen prijs, geheel en gansch verwerpen.

Naar het voorbeeld der Engelschen en der Amerikanen, begint men in ons land ook honig in sectiën te gebruiken. Deze sectiën zijn kleine ramen, waarin de bieënteler zeer zuivere waswafels zet, maagdenwas genoemd, waarvan de cellen door de bieën aangewerkt en met honig gevuld worden. Dewijl deze raten in hunnen natuurlijken staat verkocht worden, is men hier altoos verzekerd echten honig te hebben.

Kleur.—De versch uitgeslingerde honig is klaar, doorschijnend en geelachtig van kleur. Volgens de bloemen, waarvan hij voortkomt is de honig in eene zelfde streek zeer verschillend in kleur en geur. De natuur van den grond oefent tevens eenen grooten invloed uit op de kleur des honigs: zoo is de honig, die van bloemen voortkomt, welke op kalkgrond groeien, veel klaarder dan degene van planten, die op klei- of zandgronden staan. Dientengevolge is het moeilijk naar de kleur te bepalen, van welke bloemen de honig voortkomstig is.

Ziehier echter eenige algemeene aanduidingen over de kleur des honigs: De honig der meeste fruitboomen is wit, doch die der kriekeboomen is goudgeel; de slooren en de mostaardplant geven eenen honig, zoo klaar als water; de lindeboom verschaft gelen of donkergroenen [5]honig, die klaar of troebel zijn kan; de acacia levert er witgroenen op; de bloemen van velden en weiden brengen geelgroenen of lichtbruinen honig voort; de honig, geoogst op hoogroode klaver, is zoo klaar als water, stroogeel of citroengeel; die der dennenboomen is geelbruin of geelgroen, terwijl die der boekweit donkerbruin gekleurd is.

Vervalsching.—Evenals vele andere eetwaren, wordt de honig op allerlei wijzen vervalscht. Zekere oneerlijke handelaars voegen bij hunnen honig eene hoeveelheid water, die wel eens 33% bedraagt. Anderen mengen hem met meel, ameldonksuiker, saccharose of rietsuiker, melasse, gelatine, dextrine, en zelfs met zware minerale stoffen. Tevens wordt er bij middel van glucose veel valsche honig verveerdigd. Om aan dat voortbrengsel eenen goeden geur te geven, mengt men er een weinig echten honig bij.

Men duidt allerlei middelen aan om de vervalsching des honigs vast te stellen. Het beste ware hem door eenen scheikundige te laten ontleden, doch dit middel zou over het algemeen te kostelijk zijn. Wij duiden daarom eenige eenvoudige doenwijzen aan, waardoor men in de meeste gevallen de vervalsching kan waarnemen. Vooreerst weet men, dat een liter zuivere honig ten naaste bij 1400 grammen weegt, terwijl het gewicht van eenen liter water maar 1000 grammen bedraagt. Wanneer derhalve de honig zijn gewoon gewicht niet heeft, is dit een teeken, dat hij te veel water bevat. Om te weten of de honig met glucose gemengd is, neme men eene tas thee, waarin men eenen lepel honig doet; als deze laatste zuiver is, zal de thee zijne natuurlijke kleur behouden, doch is de honig met glucose vervalscht, dan wordt de thee donkerder.

Het korrelen of kristalliseeren van den honig is over het algemeen een teeken, dat hij zuiver is. Wanneer de honig met vreemde stoffen gemengd is, dan kan men, in de meeste gevallen, deze waarnemen door er een weinig water bij te voegen. Is de honig b. v. met bloem gemengd, dan zinkt deze op den bodem.

Overigens, wanneer men gewoon is zuiveren honig te nemen, dan zal men seffens den vervalschten van den goeden onderscheiden.

In alle geval, de koopers moeten zich van den goedkoopen en vooral van den vreemden honig wachten, want hij is doorgaans vervalscht.

Hoe zal men goeden, zuiveren en onvervalschten honig kunnen bekomen?—Hiervoor moeten de liefhebbers zich wenden tot bieëntelers, die voor hunne eerlijkheid gekend zijn. Zij kunnen hem koopen op de honigmarkten, welke door den «Bond der Bieëntelers van Brabant» en andere Maatschappijen van Bieënteelt hier te lande ingericht worden.

Koopt men op andere tijden honig bij de leden van onzen «Bond», dan ook mag men zeker zijn onvervalschten honig te hebben; immers, tot nog toe is het niet gebeurd, dat één enkel geval van bedrog zich bij onze leden heeft voorgedaan. Overigens, moest een lid zijnen honig [6]vervalschen, dan wierd het aanstonds uit den «Bond» gesloten, en het bedrog zou door alle mogelijke middelen aan het publiek kenbaar gemaakt worden. Wij mogen dus gerust zeggen: «Koopt uwen honig bij onze leden, en gij zult goede waar hebben.»

Het ware te wenschen, dat de vervalsching des honigs door eene wet verboden wierde, evenals zulks voor andere eetwaren is gedaan!

Bewaring.—De honig moet bewaard worden in glazen of blikken bokalen, in aarden potten of in kleine houten vaten. De zinken voorwerpen deugen niet om er honig in te bewaren.

Als hij in eene droge en welverluchte plaats gezet wordt, verandert de zuivere honig spoedig in korrels, hij kristalliseert. Alsdan is zijne kleur witter en hij wordt zoo hard, dat hij zelfs eenigen weerstand aan het lemmer van een mes kan bieden. De honig, die van koolzaad (slooren) en van fruitboomen voortkomt, kristalliseert zeer spoedig; de andere blijft langer vloeibaar, doch wordt eindelijk ook korrelig.

De honig is vochtopslorpend, dit wil zeggen, dat hij gemakkelijk de vochtigheid der lucht opneemt. Dientengevolge mag men hem in geene kelders of andere vochtige vertrekken zetten; ook kan hij best in bewoonde kamers bewaard worden.

Wanneer de bietjes hunnen honig willen bewaren, sluiten zij hunne cellen met een deksel luchtdicht toe. Wij moeten dit wonderbaar insect hierin navolgen. Als wij honig goed en gedurende langen tijd willen bewaren, zullen wij hem in bokalen doen, welke luchtdicht sluiten. Eer hij echter in deze luchtdichte potten gedaan wordt, moet de honig volkomen rijp zijn. Wanneer de honig begint te gisten, ter oorzake zijner vochtigheid of zijner onrijpheid, dan kan men hem weder goed maken met er krijt en houtskolen bij te voegen. Daarvoor moet men den pot, waarin de honig is, allengskens in water verwarmen, terwijl men den honig met een spaantje omroert. Het krijt en de kolen nemen al de vuile stoffen op, en zinken naar den bodem. Wanneer men nu den honig in eenen anderen pot overgiet, dan is hij weer zoo goed als te voren.

Honig, die reeds oud is, wordt wel eens vloeibaar en begint te gisten. Om hem weder goed te krijgen, zal men hem in eenen dubbelen pot (bain-marie) verwarmen en er de onzuiverheden zorgvuldig afschuimen. Na die behandeling wordt hij weer stijf en kan opnieuw eenen geruimen tijd bewaard worden.

Men mag den honig nooit bloot op het vuur zetten, want dan zou de fijne honiggeur vervliegen, zoodat er niets dan siroop meer zou overblijven. [7]

Gebruik des honigs.

De honig als voedsel.—De geschiedenis leert ons, dat de honig van in de eerste tijden door den mensch als een aangenaam, gezond en krachtig voedsel werd aanzien. Zelfs zijn er vele eeuwen verloopen zonder dat er andere suiker gebruikt werd dan honig; immers men weet, dat de honig hedendaags nog in de meeste gevallen de suiker vervangen kan, terwijl het omgekeerde zelden of nooit mogelijk is, want suiker is op verre na geen honig.

Lieden, welke een dagelijksch gebruik van honig maken, bevinden er zich uiterst goed mede, want zij krijgen er leven en gezondheid door. Wanneer Julius Cesar met Pollio-Rumilius middagmaalde om den honderdsten verjaardag van dezen laatsten te vieren, vroeg hij hem, welk middel hij gebruikte om zulke levenskracht van lichaam en geest te behouden. Pollio antwoordde hem: «Inwendig door den honig, uitwendig door de olie.»

Zuivere honig is een zeer versterkend voedsel; immers, onder eenen kleinen omvang bevat hij de rijkste voedingsstoffen. Hij verteert gemakkelijk en gaat bijna geheel en gansch in lympha en bloed over. Door zijne bijzondere eigenschappen doet hij de andere spijzen beter verteren, en vergemakkelijkt den slaap. De honig op brood gestreken is zeer aangenaam en nuttig voor de gezondheid; ook verkiezen de kinderen doorgaans den honig boven de boter. In Zwitserland doet men niet alleen boter op het brood, maar men strijkt er nog eene laag honig over, hetgeen daar als eene ware lekkernij wordt aanzien. Er zijn liefhebbers, die den honig in zwarten koffie, of in koffie met melk gebruiken, en er zich goed mede bevinden.

Men gebruikt ook honig bij het maken van peperkoek, koeken, siroop, konfijten, koeldranken, bier, wijn, grogs, azijn, brandewijn en allerlei soorten van likeuren.

De honig als geneesmiddel.—Alhoewel de honig vooral als voedsel dient aangeprezen te worden, bezit hij niettemin zulke uitmuntende eigenschappen, dat hij als een voornaam geneesmiddel moet aanzien worden.

Over het algemeen is de honig voor lieden met eene slappe maag aan te prijzen; immers, hij verteert gemakkelijk, en door zijne verfrisschende, buikzuiverende en afdrijvende eigenschappen, voorkomt hij de hardlijvigheid. Voor ziekten in den mond, de keel en de ademingsorganen is hij bijzonder aan te bevelen; overigens, menigeen heeft zulks genoegzaam ondervonden. Verder wordt de honig met goed [8]gevolg gebezigd in ziekten aan de blaas en de nieren, en is een pijnstillend middel voor zweren, puistjes op de huid en brandwonden.

Zonder zoo verwaand te zijn eene geneeskundige verhandeling over den honig te willen schrijven, gaan wij nochtans eenige voorschriften mededeelen, die wij hebben bijeenverzameld.

Het zal ook wel onnoodig zijn den lezer te doen opmerken, dat wij de doctors en hunne geneesmiddelen niet willen afschaffen. Integendeel, wij zouden in voorkomend geval iedereen aanraden nooit lang uit te stellen om eenen geneesheer te halen. Ons eenig doel is het gebruik van honig te doen toenemen door het bewijs te leveren, dat dit voortbrengsel der bieën groote diensten kan bewijzen in lichte onpasselijkheden, die er door genezen worden; alsmede, dat de honig aan te prijzen is voor gezonden en bijzonder voor zieken, die eene ongeneesbare ziekte schijnen te hebben. Bij deze laatsten zal hij meestal hulp of verlichting aanbrengen. Ook is de werking des honigs voorkomend; bijgevolg kan hij dikwijls de ziekte in den beginne tegenhouden, die anders zeer gevaarlijk zou kunnen worden.

Voorschriften.

1º Tegen de aamborstigheid of moeilijke ademhaling.—Meng eene once (bijna 29 grammen) ricinusolie met vier oncen honig. Neem er ’s morgens en ’s avonds eenen lepel van. Dit geneesmiddel is uitmuntend, eenvoudig en doelmatig. (Newman.)

2º Geneesmiddel tegen den hoest.—Neem gedurende den dag, alle twee uren, een koffielepel heeten honig; ’s avonds neme men nog eenen eer men slapen gaat, en ’s morgens een uur vóór het ontbijt eenen anderen. Als men er een weinig ganzevet bijmengt, wordt dit geneesmiddel krachtiger om den hoest, de luchtpijpontstekingen, de heeschheid, enz. te genezen. (Dennler.)

3º Honigsiroop als geneesmiddel tegen den hoest.—Dit geneesmiddel is uitmuntend tegen den gewonen hoest, want meestal is de zieke reeds merkelijk verlicht, nadat men er de eerste dosis van ingenomen heeft.—Laat in eene wel gesloten kom goed koken: eene halve pint (bijna 48 centiliters) in stukken gesneden ajuinen en eenen gill (13 centiliters) olijfolie. Zijg dat vervolgens door, en voeg er eenen gill goeden honig bij. Roer het mengsel goed om en doet het in [9]eene flesch, die gij behoorlijk stoppen zult. Neem er ’s avonds eenen kleinen lepel van, eer gij naar het bed gaat, iederen keer dat de hoest hevig wordt. (Newman.)

4º Honigdranken tegen hoest, keelpijn enz.—De dranken, die met honig zoet gemaakt zijn, genezen de keelpijn, den hoest en kunnen het ontwikkelen der diphtérie tegenhouden, vooral wanneer men ze nuchter neemt, alvorens naar ’t bed te gaan. Een glas wijn of cider, ofwel een grog, die met honig zoet gemaakt is, worden hiervoor ook zeer aanbevolen. (Apiculteur.)

5º Geneesmiddel tegen de influenza.—Neem eene handvol lindebloemen; laat ze gedurende een half uur trekken op vier tassen kokend water. Doe er voor iedere tas vloeistof drij suikerlepels zuiveren honig bij; drinkt dat warm uit, en begeef u naar ’t bed in eene verwarmde plaats. Des anderendaags zult gij genezen zijn. (Rucher.)

6º Nog tegen de influenza.—Het nut van den honig en van de stoffen, die er van voortkomen, is sedert lang gekend voor het behandelen en genezen der ademingsorganen. In 1782, zegt de Almanach du Pèlerin, genas men de zieken, die aan influenza leden, bij middel van theedrank uit honigmee verveerdigd. (Progrès Apicole.)

7º Geneesmiddel voor eenen verouderden hoest.—Het volgend voorschrift duidt een kostbaar geneesmiddel aan tegen verouderden en langdurenden hoest. Dit geneesmiddel is bijzonder nuttig voor oude personen, die sedert lang van luchtpijpontsteking aangedaan zijn; alsmede in al de gevallen van veronachtzaame verkoudheden, waarin de huid des zieken heet is en de pols rap slaat.—Meng eene pint uitgeslingerden honig, eene pint lijnolie en zooveel brandewijn (whisky). Hiervan neme men drij- of viermaal per dag eenen lepel. (Newman.)

8º Geneesmiddel tegen de ziekten der ademingsorganen.—De leeraars, de muzikanten en al degenen, die gebruik of misbruik van hunne stem maken, moesten dikwijls honig gebruiken. Door het mierzuur, dat hij bevat, is de honig een uitmuntend geneesmiddel tegen de heeschheid, den hoest, de verkoudheid, de griep, de luchtpijpontsteking, en als afleidend middel, tegen de keelpijn, de borstziekten en de moeilijke ademhaling. Het regelmatig gebruik van honig met kleine weegbree, heeft meer dan eenen borstzieke genezen. De honig, dien de bieën op de dennenboomen halen, is de beste voor deze soort van zieken. Een aangename en nuttige geneesdrank kan men te dien einde maken met eene kom warmen wijn, cider of melk, die met honig is zoet gemaakt, en waarbij een klein glas kirsch gevoegd wordt. Menigeen zou dit geneesmiddel nemen zonder ziek te zijn. (Voirnot.) [10]

9º Honigkandij met teer, tegen den hoest.—Laat koken twee handvollen groenen andoorn of malruvie in twee vierden water, totdat er een vierde van het vocht verkookt is. Zijg dat afkooksel door en voeg er eene tas honig bij, ook zooveel suiker, eenen lepel reuzel (liesvet) en eenen lepel teer (goudron). Laat dit mengsel koken tot het stolt; zorg echter, dat het niet te lang koke opdat het niet hard en broos zou worden. Begin met hiervan de dikte eener erwt in te nemen, en vermeerder langzamerhand de dosis volgens uwen smaak en uwe noodwendigheid. Deze kandij is een uitmuntend geneesmiddel tegen den hoest en verlicht altijd seftens den zieke. (Newman.)

10º Tegen zweren, etterbuilen, wratten, enz.—Voor uitwendig gebruik, wordt de honig met meel gemengd; hij vormt alsdan eene heilzame zalf voor etterbuilen, zweren, wratten, enz. (Gois.)

11º Gorgeldrank met honig tegen de keelpijn.—Laat eenige bladen van salie (sauge) in water koken, doe dit afkooksel vervolgens door, voeg er eenen lepel honig en eenen lepel azijn per tas bij, en gorgel daarmede, ’t is het beste middel om zich te ontmaken van het slijm, dat u belet te slikken en u keelpijn veroorzaakt. (Dennler.)

12º Ander geneesmiddel tegen de keelpijn.—Drink des avonds, alvorens slapen te gaan, een kommetje warmen wijn of zoeten cider, die met honig gemengd is. (L’Apiculteur.)

13º Voortreffelijk geneesmiddel tegen de vallingen of verkoudheden.—Meng te zamen 2 oncen levertraan, 2 oncen honig en 2 oncen citroensap. Neem van dit mengsel drijmaal daags twee koffielepels. (World Médical.)

14º Middel om de vermoeidheid te bestrijden.—Neem eene handvol santorie of aardgal, en laat ze in het derde van eenen liter water trekken en koken; voeg hierbij nog twee of drij lepels honig, en drink dit warm mengsel, alvorens u naar ’t bed te begeven. Dit aftreksel doet rusten, vergemakkelijkt den slaap, verwekt het zweeten en ’s anderendaags is men frisch en gezond.—Men plukt de santorie na haren bloeitijd, in Augusti en September. (L’Auxiliaire de L’Apiculteur.)

15º Middel tegen de slapeloosheid.—Een der beste middels tegen de slapeloosheid, bestaat in het nemen van een kommetje melk, die met honig zoet gemaakt is, en waarin men, om er eenen aangenamen geur aan te geven, eene versch geroosterde muskaatnoot gedaan heeft. (L’Abeille et sa Culture.) [11]

16º Geneesmiddel tegen de bleekzucht.—De behandeling der bleekzucht door den honig wordt in Denemark en Hanover veel toegepast. De jonge dochters der steden, die bleek zijn, worden op den buiten gezet om er veel oefening te hebben en om er honig te eten. De goede uitslagen dezer behandeling hebben aan Lehman het gedacht gegeven, dat het de ontoereikendheid van de hépatische suiker is, welke de bleekzucht veroorzaakt. Deze theorie zou de genezende kracht des honigs voor die ziekte verklaren. (Revue Internationale d’Apiculture.)

17º Geneesmiddel tegen het speen.—Het gebruik van honig op de maaltijden heeft, naar wij goed weten, de ergste gevallen van speen genezen. (L’Abeille et la Ruche.)

18º Geneesmiddel voor zeere en ontsteken oogen.—Meng een deel honig bij vijf deelen water, wasch er twee of drijmaal daags uwe oogschelen mede, zorg dragende dat er ook eenige druppels in het oog vallen; weldra zult gij volkomen genezen zijn. (Newman.)

19º Geneesmiddel tegen de mondzweren.—De mondzweren der kinderen worden genezen door het gebruik van honig, waarbij aluin ofwel borax gemengd is. Als de kinderen tanden krijgen, wrijft men hun tandvleesch met een afkooksel van groote maluwe, of van vlaszaad, ofwel met eene oplossing van safraan, gemengd met honig. (Voirnot.)

20º Honigzalf.—Neem twee lepels honig, eenen dooier van een ei en eene voldoende hoeveelheid meel om er deeg van te kunnen maken. Deze zalf is uitmuntend voor oude wonden, die niet willen toegaan, voor bloedzweren en voor loopende wonden. (Newman.)

Verschillend gebruik des honigs.

1º Bewaring van alle fruitsoorten met honig.—Neem kouden geklaarden of uitgeslingerden honig en giet hem op zuiver, droog en uitgezocht fruit, dat men bij lagen in glazen potten gelegd heeft, totdat het met eene laag van eenige centimeters overdekt is; men sluit aanstonds de potten met sterk papier. (Le Rucher.) [12]

2º Elzasche peperkoek.—Voorschrift:

Na den honig verwarmd te hebben, mengt men er allengskens meel (bloem) bij; daarna voegt men er potasch bij, die men eerst in een glas brandewijn heeft laten oplossen. Men kneedt vervolgens het geheel, men snijdt het deeg in behoorlijke stukken en men laat ze bakken. Men bestrijkt met suiker en eiwit; 125 gr. suiker en een ei zijn voldoende voor de hoogergemelde hoeveelheid. (Dennler.)

3º Honigkoeken met citroen.—Neem eene tas boter, twee tassen honig, vier wel geklopte eieren, een klein lepel uittreksel van citroen, eene halve tas zure melk, eenen kleinen lepel soda en meel genoeg om alles te zamen te kunnen kneden, Laat vervolgens op een heet vuur bakken. (Newman.)

4º Grog.—Dit is een drank samengesteld uit cognac of rhum, verlengd met koud of warm water en volgens beliefte zoet gemaakt met honig. (Dennler.)

5º Chrysomel (gulden likeur).—Neem 4 kilos honig, die gij in water doet ten einde 8 liters mengsel te bekomen. Laat deze 8 liters koken totdat er maar 4 liters overblijven. Dan mengt men deze 4 liters siroop met 5 liters zuiveren alcohol, waarin men voorafgaandelijk, gedurende 8 tot 15 dagen, drij stukjes vanille heeft laten trekken; aldus zult gij 7 liters likeur bekomen. (Voirnot.)

6º Chartreuse met honig.—Ziehier een voorschrift om 10 liters van deze likeur te bekomen.

1. 4 liters alcohol,
2. 100 grammen uittreksel van chartreuse,
3. 3 kilogrammen honig,
4. 3 of 4 liters water,
5. 5 grammen lijm voor het klaren.

Men mengt den alcohol met het uittreksel en men laat dit mengsel 12 uren rusten. Men verlengt den honig met 2 liters water, men laat koken en schuimt zorgvuldig af. Nadat het vocht koud geworden is, voegt men er het overblijvende koud water bij, en men mengt alles in een vaatje, dat van eene kraan voorzien is; ’s anderendaags voegt men er den lijm bij, dien men eerst in een glas warm water heeft laten smelten. Veertien dagen later mag men den chartreuse op flesschen trekken. (Dennler.) [13]

7º Andere likeuren van honig.1—De honiglikeuren zijn eenvoudiglijk gemaakt uit eene mengeling van wijngeest met sterk gekookten honigmee. Op voorhand doet men bij den alcohol kummel, munt, kirsch, enz. Men laat gedurende eenigen tijd rusten; daarna zijgt men door en mengt met verdikten honigmee.

De honig in de veeartsenijkunde.

Ziehier wat «De Bieënvriend» (jaargang 1892) daarover schrijft: «De honig wordt hedendaags in de veeartsenijkunde benuttigd. Het is nochtans niet goed hem alleen te gebruiken; hij brengt vooral een goed uitwerksel te weeg, als hij met zekere geneesmiddelen gemengd wordt. Deze laatste kunnen dan ook veel gemakkelijker toegediend worden. Bij deze vermenging verkrijgt de honig genezende eigenschappen, die hij door zich zelven niet hebben zou, en zulks op zoodanige wijze, dat de werkingskracht des mengsels verre die van andere zelfstandigheden, alleen gebruikt, te boven gaat. Het is dus zeer voordeelig de minerale en plantaardige geneesmiddelen tot poeder te brengen, ten einde ze des te beter met honig te kunnen mengen, vooral wanneer het ziekten der ademhalingsorganen geldt.

Vele dieren, die op deze wijze behandeld worden, komen na eenige dagen zelf het geneesmiddel nemen, daar zij door den zoeten smaak worden aangetrokken. Wij allen weten, hoe moeilijk het soms is vuile geneesdranken aan onze groote dieren toe te dienen. Laatst nog zegde mij een veearts, dat vele jonge kalveren, eenige dagen na hunne geboorte, ten gevolge van eenen afgang sterven. Hij gebruikte tegen deze ziekte een sterk geneesmiddel, dat hij gedurende eenige dagen in water, waarin honig was opgelost, deed geven. Gewoonlijk werd die toepassing met den besten uitslag bekroond.—Eindelijk mengde hij nog den honig met een ander geneesmiddel voor eene pootziekte der paarden—le crapaud,—die zoo moeilijk te genezen is.

Over twee maanden was het vee van mijnen gebuur aangetast door de blaarziekte, die dit jaar zoo schrikkelijk in vele stallen onzes lands geheerscht heeft. Reeds eenige malen had men bij mij honig gehaald; toen ik op zekeren dag naar dit buitengewoon verbruik van honig op die hoeve vernam, antwoordde men mij, dat de honig als geneesmiddel voor de koeien werd aangewend.» [14]

Voorschriften (veeartsenijkunde).

1º Verzachtende drank.—Neem: Gerst 375 grammen; water 9 kilogrammen; honig eenen halven kilogram.—Maak daarvan eenen drank, dien gij in gevallen van hevige verstopping zult geven. (Apiculture pratique.)

2º Weekmakende drank.—In geval van verstopping kan men nog den volgenden drank geven:

Vlaszaad 125 grammen; kokend water 10 liters; honig 125 grammen.—Laat koud worden en geeft dit in twee keeren. (ID.)

3º Waterafdrijvende geneesdrank.—Neem: Witte wijn 4000 grammen; water 4000 grammen; salpeter 90 grammen; honig 125 grammen.

Geef dit in twee of drij dosissen per dag. (ID.)

4º Slaapdrank.—Opium 5 centigrammen; honigwater 1500 grammen.

Voor eene dosis: in geval van afgang en van buikloop bij het paard of bij den os. (White.)

5º Verfrissende geneesdrank.—Honig 150 grammen; azijn 75 grammen; water 100 grammen. (Apiculture pratique.)

6º Wormafdrijvende geneesdrank voor het paard.—Terpentijngeest 30 grammen; 3 of 4 dooiers van eieren; honig 200 grammen; water of witte wijn 1000 grammen.

Slaat de dooiers van eieren met den terpentijngeest en den honig, en voeg dit bij den wijn. (ID.)

7º Geneesmiddel met moederkoren gemaakt voor de baarmoeder.—Poeder van moederkoren 30 grammen; roode wijn 1000 grammen; honig 250 grammen.

In geval van dergelijke ziekten, moet men den veearts raadplegen.

8º Zalf.—Neem honig en roggemeel; maak er een deeg van en leg het op de voeten in geval van spruwkoorts, en op de oude wonden, die er spoedig door gezuiverd en genezen worden. (ID.) [15]

9º Hoeststillend opiummiddel.—Poeder van zoethout 30 grammen; poeder van maluwe 30 grammen; opium 1 gram; honig 300 grammen.

Geneesmiddel tegen den droes, de verkoudheden en de zinkingen.

10º Pillen tegen den hoest.—Ipéca 4 grammen; campher 8 grammen; zoethout 15 grammen; honig in voldoende hoeveelheid. (ID.)

11º Geneesmiddel tegen het heerschend mondzeer of de spruwziekte der paarden.—Wasch der mond met het volgende mengsel: Poeder van aluin 20 grammen; honig 150 grammen; azijn 200 grammen; water 1000 grammen. (ID.)

12º Geneesmiddel tegen den droes van het paard.—Neem: spiesglans 40 grammen; zwavel 100 grammen; poeder van gentiaan 100 grammen; kalmuswortel 50 grammen; lijnmeel 200 grammen; honig zooveel als er noodig is om er eene likking van te maken.

Hiervan geve men 3 of 4 maal per dag, zoodat de hoeveelheid op 4 dagen is verbruikt. (Wagenfeld.)

13º Middel tegen de kwaadaardige tongblaar of kanker in den mond bij de runderen.—Neem: Spaansch groen (Azijnzuurkoper) 20 grammen; honig 50 grammen; azijn 500 grammen.

Meng dit tot eene wassching onder elkander. (ID.)

14º Geneesmiddel tegen het mondzeer der kalveren.—Men herkent deze ziekte bij het kalf wanneer het niet zuigt of drinkt en daardoor vermagert. Op de tong vindt men kleine blaasjes of puistjes; het tandvleesch is rood en gezwollen, en de mond is met schuimend speeksel gevuld. De ziekte ontstaat gewoonlijk door eene slechte gesteldheid der melk.

Om die rauwe plaatsen in den mond te genezen, bestrijkt men ze eenige malen daags met het volgende mengsel:

(ID.)

15º Ander geneesmiddel tegen het mondzeer der kalveren.—Neem: vlierbloemen en saliebladen, van ieder 50 grammen. Laat ze een uur lang op 1½ liter kokend water trekken, en voeg bij het doorgezegen vocht 150 grammen honig en 10 grammen aluin, waarmede men den mond van het kalf eenige keeren per dag wascht. (ID.)