In één der volkrijkste wijken van Parijs, den Faubourg Saint Antoine, bewogen zich op eenen guren Novembermorgen in den jare 1793 twee eenzame voetgangers, wier uiterlijk voorkomen op eene drokkere ure voorzeker de algemeene aandacht op zich zoude hebben gevestigd.

“Voort! Voort!”

De best, welke deze rauwe woorden meer tierde dan sprak, meer krijschte dan zeide, mocht ongeveer honderd zomers tellen, edoch meer dan de jaren hadden de nijd, de booze luim, de gram bovenal deze gestalte gebogen, dit gelaat doorploegd; zij duwde eenen in lompen gehulden knaap vóór zich uit, maar hoe onzacht!—porde hem met een ijzeren haak, het werktuig der voddenrapers, tusschen de schouderbladen, trok hem—alsof dit alles nog niet genoeg ware om den onwilligste—[16]en deze knaap scheen niet zoozeer onwillig als moede, niet zoozeer lui als afgemat—tot spoed aan te manen, trok hem onbarmhartig aan zijn éénigst cieraad, de lokken!

Eenen nauwlettenden opmerker zoude in de gelaatstrekken en houding van den mishandelden knaap intusschen zekere fierheid niet ontgaan zijn; er was in dat welvend voorhoofd, de onder het vuil zoo kleine en blanke handen ietwes, dat welsprekend van eene hooge afstamming gewaagde; zoo althans dacht blijkbaar de korporaal der republiek er over, dien wij het ongelijke paar zien ontmoeten.

“Goeden dag, Hendrik Jan,” gromt de snorrebaard niet onvriendelijk; hij groet de oude stuurscher, welke intusschen daarvan nietwes bespeurt, vervuld als zij is van begeerte naar de schatten, welke de afval der straat voor haar bergt, verdiept als zij is—eilacy!—in het plukken aan de lokken haars rampspoedigen pleegzoons!

“Goeden dag, Meester Jacob,” gelukt het dezen nog te antwoorden, als een hernieuwde por tusschen de schouderen, als een versche ruk aan de lokken hem op eene vondste der heks—eenen koolstronk—eene doode muis—eenen tabakspruim—wat raakt het ons?—opmerkzaam maakt.

Met gebalde vuisten oogt de korporaal het tweetal na; dan maakt hij rechtsomkeert en gaat zijns weegs.

Woedend ging het roodgemutste graauw te keer in de zalen van het parlementsgebouw; maar de jongeling, klein, tenger, met holle, bleeke trekken en ravenzwarte haren, in de uniform eens luitenants van het leger der [17]Conventie, staart lijdelijk dit somber tooneel aan; lijdelijk, zeiden wij, doch niet zonder dat zijne tanden op elkander knarsen, lijdelijk, logen wij eigenlijk, immers niet zonder dat zijne vuisten zich ronden, zijn oogen flonkeren: een kanonschot, mompelt hij, en ik hadde dit gespuis weggevaagd, één kanonschot slechts, ik zwere het, of mijn naam is geen Napoleon Bonaparte—dus fluistert hij, haalt de schouders op en vertrekt, peinzende, als een rijtuig in volle vaart den hoek omslaande, hem welhaast overreden had. Een knaap, in lompen gehuld, ons niet onbekend, schiet toe en slaagt er in hem te redden; een historisch oogenblik: hadden beiden het slechts bevroed, hadde één hunner het slechts kunnen gissen, welke onafzienbare stoet van gebeurtenissen hadden zich voor zijne oogen ontrold, die nimmer hadden plaats gevonden, indien de knaap te spa gekomen ware! —

Het roodgemutste grauw...

18 Brumaire hadde nimmer geslagen, de naam van Napoleon hadde nimmer de wereld doen trillen van schrik en ontzag; Ulm, Marengo, Austerlitz en Jena, maar ook Leipzig, maar ook Elba, maar evenzeer Waterloo, maar zelfs St. Helena, welk ijdele klanken in de ooren des onverschilligen nageslachts; waar ware uw roem, gij Blücher, gij Wellington, gij Prins van Oranje, waar de uwe, Metternich? Uwe toekomstige Keizerstroon wankelde in die hachelijke stonde, gij spilzieke [18]Josephine, en gij, bovenal, hartelooze Maria Louisa! En gij, gij rampspoedig arendsjong, waar waart gij?...

Het was, als deed een profetisch voorgevoel Napoleon gevoelen welk een pleit in die ettelijke seconden, door een schijnbaar bloot toeval, werd beslist. Hij tastte in zijne beurs en ontnam daaraan het laatste frankstuk! “Daar gaat gij, mijn noenmaal!” prevelde hij somber, edoch vervolgde overluid:

“Gij reddet mij, knaap! Ziehier.”

“Dank voor uw geld, burger,” klonk het fier.

“Ha, die knaap bevalt mij,” mompelde Napoleon. “Hoe heet gij, knaap?”

“Hendrik Jan, burger.”

“Hendrik Jan, hier is mijne snuifdoos. Mocht ge ooit in gevaar komen, en Napoleon Bonaparte kan u van dienst zijn, presenteer hem dan een snuifje uit deze doos. Goed onthouden hoor: Napoleon Bonaparte.”

“Eén vraag nog, burger Boonampart....”

“Bonaparte, knaap!”

“Bonaparte alzoo. Is ze betaald?”

De officier glimlachte. “Kunt gij zwijgen, knaap?”

“Ja, burger.”

“Ik ook, knaap! Vaarwel!”

“Gij hier, Meester Jacob?”

“Gij hier, Hendrik Jan?”

Dit gesprek vond eenige jaren later plaats.

Napoleon Bonaparte, de jongeling uit het vorige hoofdstuk, had zich de kroon des veroveraars op de kruin [19]geplant; de sprekers waren een jonge luitenant en een oude sergeant in het leger van den grooten Keizer.

“Gij vondt nog geen spoor van uwe ouders?” vraagt de snorrebaard.

“Eilacy, neen!”

“Vond je je moesje nog niet, bastaard?”

Een kapitein naderde het tweetal; hij scheen verre van nuchteren; “hebt gij uw moesje nog niet gevonden?” spotte hij; “zoek maar niet langer”, grijnsde de onverlaat, “het zal een floddermamsel geweest zijn”, lachte de ellendeling,—één oogenblik en de luitenant had den degen getrokken, één ommezien, en hij had zijnen superieur gedood!

Een krijgsraad veroordeelde den jongeling tot den kogel; welk eene droefenis; meester Jacob, die nog nooit geweend had, deed dit nu, de makkers hadden den vinger aan den trekker, onwillig, maar de tucht gebood!—dan, daar weerklonk het “Vive l’Empereur!” de veldheer naderde, de armen over de borst gekruist; en ziet, de jongeling van straks is in hem herkend!

“Een snuifje, Sire”, de talisman komt te voorschijn, “een snuifje, Sire!”

“Leef,” spreekt de keizer goedig, “leef, kapitein—de plaats is immers vacant?”

Hebt gij aan zulke gebeurlijkheden gedacht, geestige Lafontaine—of vóór u, zakelijke Phaedrus—of vóór u nog, scherpe Aesopus, toen gij de fabel van den leeuw en de muis dichttet?

In ons verhaal is het kleine knaagdier een jongeling [20]van meer dan zes voet, de koning der wildernis, de keizer der Franschen; overigens: de overeenkomst is treffend—ook gij moet dit inzien, lieve lezer, zoo gij den zin der fabelen verstaat, zoo gij haar symbolische beteekenis te erkennen weet!

“Een snuifje, Sire?”

De oude grognards hebben thans geen reden tot mopperen,—verheugd scharen zij zich onder het commando van hunnen nieuwen kapitein—een goede ruil voor den straks met militaire eer, doch zonder tranen, ter aarde bestelden voorganger! [21]

Een hand lag op zijn schouder.

Eenige etmalen mogen sinds ons vorig hoofdstuk verloopen zijn en wij bevinden ons in een der drokste door de krijgslieden bezochte herbergen der goede stad Calais; aan een tafeltje is een jongeling gezeten, het hoofd op de hand; om hem klinkt allerhande rumoer, hij laat zich niet hooren, men zingt, hij zingt niet mede, men drinkt, hij beroert den beker niet; men vermaakt zich, hij schijnt droefgeestig; zuchtend tast de hand in den borstzak en haalt een medaillon te voorschijn, en beziet het lang, en ernstig en verdiept; te lang, dan dat de heete groc in den beker nog dampen zoude; te verdiept, dan dat een geritsel hem zoude doen opzien; te ernstig dan dat een zacht lachen aan zijn oor zoude zijn opgemerkt;—dan, de mijmering werd verbroken, eene hand raakte zijnen schouder, het staren werd gestoord, eene stem bevochtigde zijn oor; hij werd eenen man gewaar, den vinger op de lippen, in den wijden mantel der Onbekenden gehuld, in eenen mantel welks geheimzinnigheid slechts neus—maar welk eenen neus!—en oogen—maar welke oogen!—spaarde, en alvorens het gansch niet onnatuurlijke, wie zijt gij, wat wilt gij, den jongeling ware [22]ontsnapt, is hem het dof en schor, doch vastberaden: “volg mij” toegefluisterd, een volg mij, waaraan werd voldaan, zwijgend, doch met de hand aan den degen, zwijgend, doch met den argwaan in het harte!

Een verloving.

Het is nacht, doch het is ons licht genoeg, om de twee mannen, door donkere stegen huns weegs gaande, te volgen; volgen wij ze, doch achten wij beter op onze schreden dan zij, want dra zullen zij den hoek omslaan, dra zullen zij twee anderen voetgangers tegen het lijf loopen,—dan, het kwaad is alreede geschied—verontschuldigingen,[23]—hoe oprecht, zeg het ons, lezer, zoo gij kunt, lees dezen vier lieden in het harte, zoo gij die kunst verstaat, wij zijn ze niet machtig!—zijn gewisseld, hoeden—hoezeer beschadigd, schat het, lezer, hier in het duister, schat het, zoo gij, beter dan wij, dit artikel te prijzen weet, schat het op dezen onherbergzamen tochthoek!—zijn opgeraapt, men wil elk zijnen weg vervolgen!

De Markies.

Doch één der nieuwstaangekomenen slaakt eenen kreet, eenen kreet, die de haren te bergen doet rijzen, eenen kreet, die eenen sergeant, welke passeert, doet nader treden—“dit medaillon”, roept de vreemdeling die hem slaakte, “deze dame, wie is het?”

“Mijne moeder!” antwoordde de jongeling—, en Hendrik Jan valt zijnen vader in de armen!—Wij hebben het recht niet, bij de eerste vreugde des wederziens tegenwoordig te zijn, wel, om het verhaal van den markies aan te hooren.

“Ik bewoonde het kasteel mijner vaderen met mijne gade, als op eenen dag—ach, nooit vergeet ik dien dag des onheils,—de abt Talleyrand mij met andere heeren bezocht; hij maakte eene snedige opmerking—ik vond geen repartie! Mijne eer was er mede gemoeid; de uren verliepen, de gasten waren vertrokken, de nacht verging, ach, mijn esprit liet mij volkomen in den steek! Ik kon Monsieur1 zelf zoo spirituel, ik kon den abt, niet meer onder de oogen komen! De volgende morgen zag uwen [24]vader vluchten, eenen banneling vóór de revolutie! Toen die uitbrak, verbrandde men mijn kasteel, uwe moeder stierf, U waande ik verloren!”

Vergeten wij het niet, de markies behoorde tot het wufte ancien régime, tot eenen tijd, waarin de fijne zet—het oorspronkelijk cynismus—het geslaagde bon-mot—oppermachtig den scepter zwaaiden!

“Arme vader! Uw Hendrik Jan leeft! Hoe was het bon-mot van Talleyrand? Ook ik ben Franschman vader!”

“Eilacy het is mij ontgaan! Doch ter zake! Dit is uwe nicht, Catharina. Ik rade u, elkaar te huwen. Aha, ik bespeure alreede”, vervolgde de markies tot den sergeant, die dit tooneel met ontroering had bijgewoond, en die geen ander was, dan onze oude vriend Meester Jacob “dat komt in orde!” Daarop dong de markies plechtig, als vader van den jongeling, bij zichzelf als voogd der jonge dame, om hare hand en bewilligde die dan minzaam, en in de meest hoofsche termen.

Hendrik Jan wilde zich nu tot den Onbekende wenden, doch deze was verdwenen.

Wij staan vóór de Tuilerieën, bezichtigen dezelve, en volgen het voorbeeld eens slanken jongelings, welke de gebouwen zoo juist heeft verlaten om huiswaarts te keeren; doch zoo ras heeft deze niet het plein der Tuilerieën, dat zich daarvóór uitstrekt, verlaten, zoo ras heeft hij niet voor zich heen de eerste noten geneuried van een krijgshaftig lied, of eene hand rust op zijnen schouder, een Onbekende, in eenen dichten mantel gehuld, welke slechts den neus—maar welk eenen neus!—bloot laat, staat [25]vóór hem, “herinner u,” fluistert de gestalte, “herinner u” en is verdwenen, verdwenen, doch niet zóó afdoende, of de jongeling is hem nagegaan, nagegaan door enge donkere stegen, nagegaan tot in de onoogelijke kleine herberg, in de slecht verlichte kamer, en wacht—welk een nieuwsgierigheid!—heeft zich verscholen—welk een slimheid!—beidt—welk een moed, want wie de Onbekende moge zijn, bij het onderhoud, dat volgen zal met hem, die talmt, begeert hij gewis geenen getuige!

De onbekende.

Eene wijle—hoe bange het beiden valt, als men meer dan zes voet lang meet, en zich te versteken heeft onder eene wankele keukentafel!—eene wijle, en de personaadje op wien het toeven is, verschijnt, mank gaande, den kraag omhoog, den hoed in de oogen—een personaadje die haastig om zich ziet, en den eerstaangekomene begroet met de woorden, vol ontzetting, doch niet zonder deftigheid, uitgesproken:

“Gij! Wederom gij! Altijd gij!”

“Ja ik, prins Talleyrand, ja ik, gij bisschop van Autun, ja ik, o vriend van Bonaparte! Ja ik, en altijd ik!”

“Maar, maar, wie zijt gij dan toch?”

“Mijn naam? Eilieve, monseigneur, wat bate kan mijn naam den man brengen, die den Overweldiger om den vinger windt? Noem mij den Onbekende! Ik ben de vreemdeling met den graauwen mantel en den sluipenden tred, die schor fluisterend en met den vinger wenkend, de wereldgeschiedenis maakt! Hadde ik geleefd tijdens [26]den tachtigjarigen oorlog, ik hadde, een zendeling der Jezuieten, goedgezinde jongelingen tot samenzweringen verleid, ware ik eene halve eeuw later opgetreden, ik zoude de spion geweest zijn van eenen Lodewijk, van eenen Richelieu, eene Maintenon! Ik ben de stokebrand, die verschijnt en verdwijnt, naar mate kwaad te stichten valt, dan niet! In dit geval ben ik een afgezant van vorst Metternich!”

Hooge politiek.

“Van Metternich! Van Oostenrijk! Hoe! Hier, in den muil des leeuws! Rampspoedige!” [27]

“Tut, Tut, Doorluchtigheid! Mij dunkt, ik bespeure het recht, neen, ik vergisse mij niet, het gelaat van prins Talleyrand is ondoorgrondelijk, nogtans, die aandoening verbergt het niet! In waarheid, edele heer, ontken het slechts niet: uw leeuw verveelt u reeds!”

“In trouwe, vreemdeling...!”

“Met oorlof, wat zegt gij, edele heer?”

“Bijloo, in de daad dan, zoo u dit woord uit mijnen mond beter bevalt, in de daad dan, sarkastische anonymus, gij voert eene vermetele tale!”

“Vermetel, het zij, prins, maar waar!”

“Eilacy, mijn vriend, de muren hebben ooren!—maar luister, het zij—wij zijn onder ons,—gij kunt zwijgen,—wie vermag beter te zwijgen, dan gij?—gij onsterfelijk incognito!—het zij,—laat mij het bekennen, u kan men toch nietwes vergauwen—laat mij het harte éénmaal verlichten, laat mij eindelijk éénmaal mijn leed uitstorten en den last afwentelen, die mij drukt, zij het voor eene enkele stonde; ja, hij verveelt mij, ja, verveelt mij doodelijk!”

“Gansbloet!” riep de vreemdeling uit, “wat zeide ik u?”

“Ach mijn vriend,—wij zijn onbespied?—dat eeuwige vechten! O, dat hij ten leste op ietwes anders zon! En die drie houdingen, zegge drie—drie houdingen!—gij kent ze, gij voelt met mij—ach hoe zonderlinge zeer hangen ze mij ter kele uit! Gewis, gij kent ze, vreemdeling? Eéne hand in het vest, de andere op den rug, dat is er ééne; beide op den rug, dat is de tweede, beide armen gekruist op de borst, dat is de derde—dat is al! Ja, ál, mijn geheimzinnige vriend! Ach hoe steekt mij er de walg van! Hoe, heb ik hem daartoe Keizer der Franschen gemaakt!”

Eene wijle poosde de kerkvorst-minister, het voorhoofd steunend op de hand, toen sprak hij, zuchtend: [28]

“En dat is het ergste nog niet—er is erger,—veel erger,—luister, vriend, dat ik het u zegge, wat Frankrijk—de wereld, spoedig weten zal,—het is, eilacy! niet langer te verbergen—het is een secret de Polichinelle! een publiek geheim—hij wordt dik!”

“Ha!” riep de Onbekende uit “de rampspoedige!”

“Certeyn, man, wèl rampspoedige! Hij put alle middelen uit, hij verweert zich wel—hij neemt veel beweging, drinkt geen bier, geniet luttel slaaps—hij vindt geen bate. Mariënbad,—Karlsbad zijn nog niet in trek—wat te doen? Dik! Een Caesar!, een soldatenkeizer, dik, corpulent, welk een schouwspel! In waarheid, zóó zoude men al zoo goed eenen Bourbon...”

“Eenen Bourbon,” viel de vreemdeling snel in. “Eilieve, waartoe dan geenen Bourbon?”

Talleyrand zweeg; hij staarde vóór zich henen, de trouwe des wispelturigen mans scheen wederom te wankelen, eenen Bourbon, mompelde hij, eenen Bourbon, maar hoe Napoleon te storten, hoe hem te verjagen?

Dit was het oogenblik, dat de Onbekende beidde—de oogen gingen bespiedend rond, doch zonder den ontzetten luisteraar onder de tafel,—ontzet over zooveel ontrouw, zooveel ondankbaarheid, zulke laagheid!—te vinden... dan, flonkerend had hij ze in het eind op den nog immer peinzenden diplomaat gericht, had gesist: “Rusland!” had de kaars uitgeblazen en was verdwenen!—verdwenen uit onzen roman, maar waarheen, maar voor hoelang, maar om wat kwaad te brouwen?

De prachtige zalen van de Tuilerieën boden eenen [29]somberen aanblik; de armen over elkaar geslagen ging de Keizer op en neder. Josephine naderde hem: “deze scheiding is noodzakelijk”, klinkt het dof uit zijnen mond, en de toekomstige ex-Keizerin zwijgt, zwijgt gelaten, zwijgt en gaat!—Hendrik Jan, derwaarts ontboden, vervoegde zich op dat oogenblik op den drempel; met kieschheid week hij der alsnog zoo hooge vrouwe, die snikkend vóór zich heen fluistert—“neen, neen, wit kleurt mij beter dan olijfgroen, veel, veel beter” zijn de woorden, die hij ondanks zich zelf opvangt—en vindt den Keizer nog in tranen.

“Deze scheiding is noodzakelijk.”

“Gij ziet mij weenen, mijn vriend, niet velen, in waarheid, zagen Bonaparte dus! Maar ach, dit drage ik niet!”

Bescheiden, innerlijk begaan, vurig wenschende deze smarte te lenigen, zag de jongeling toe, inmiddels, de Keizer hernam:

“Kom nader, Kapitein, ik ken u, ik heb van u gehoord, gij zijt geen vleier, gelijk die anderen. Gij weet toch wat mij smart, spreek!”

“Sire, ik gevoele diep, deze scheiding...”

“Is noodzakelijk. Maar zeg mij, zeg dan toch, is het waar dat het steeds erger wordt, altijd toeneemt, ach, gij zwijgt—spreekt niet tegen—ach, het is gelijk ik vreeze—maar besef dan toch, maar begrijp dan toch, dit is het begin van het einde—in rouwe, in rouwe is mijne zege verkeerd! Och, ik, de held, de veroveraar, bleek, [30]romantisch, interessant... niet meer alzoo,—een buikje, een buikje—neen, dit drage ik niet! O, ik zal sterven aan dit leed...”

Op dit oogenblik werden prins Talleyrand en Fouché aangediend.

Te vergeefs trachtte Hendrik Jan, denkende aan het afgeluisterde onderhoud van den vorigen dag, zijne ontsteltenis te verbergen, welke het den Keizer ondertusschen behaagde toe te schrijven aan sympathie; deze drukte hem de hand, “blijf” sprak hij,—“blijf” en duwde hem achter zijn stoel “blijf”, als de ministers reeds binnentraden!

“Eén weerhaan ware overigens genoeg geweest,” zeide de Keizer ontstemd, als de diplomaten binnentraden; en weerhanen waren zij in de daad, de beide raadslieden, die op deze barsche woorden nietwes dan een verlegen lachje wisten te doen volgen! Prins Talleyrand droeg ditmaal geene vermomming als gisteren, doch het praalgewaad des ministers; de kunst van den besten tailleur vermocht niet de scheeve schouderen, van den vaardigsten coiffeur niet de sluike haren, van den bekwaamsten bottier niet de mankheid des machtigen staatsmans te verhelen, welke in eenen blauwen rok van goudgestikte zijde, violette zijden hozen, citroenkleurige kousen en fijnverlakte schoenen met roode hakken, niets meer geleek dan de vos, die hij inderdaad was. Aardde Talleyrand naar den vos, zijn metgezel, wiens gelaat de grijnslach nimmer verliet, slachtte, in eenen Isabella-kleurigen slipjas, scharlaken hozen, kemelharen kousen en schoenen met nikkelen gespen, de jakhals, die zich aan de dooden, te lafhartig [31]om de levenden aan te vallen, vergast. Voegen wij terloops, bij den hoon, hem door zijn tijdgenooten met zooveel billijkheid naar het hoofd geworpen, ons deel, waarde lezer, en luisteren wij naar het belangrijk gesprek, dat zijn deftiger metgezel met beider meester voert!

De weerhanen.

“Welnu, mijnheer Talleyrand, wat is er?” zeide de Keizer. “Gebruik uwe woorden niet om uwe gedachten te verbergen, al raadt gij dit aan anderen aan!”

“Uwe Majesteit bewijst mij veel eer, door mijne mémoires te citeeren, en dit nog wel bij voorbaat!” luidt statelijk doch hoofsch het antwoord.

“Het zij, maar volg uwen eigen raad ditmaal niet!” [32]

“Sire”, antwoordde de diplomaat fijntjens, “dit ware erger dan eene misdaad; dit ware eene fout. Wij wachten Uwe orders omtrent den ontdekten afstammeling der Bourbons, den hertog van Enghien?”

Napoleon fronste de brauwen. Inwendige strijd kampte in hem.

De sluwe staatsman glimlachte. Nauw merkbaar, als in scherts, fluisterde hij voor zich heen de schijnbaar onbeteekende klanken: pief, paf, poef,—welke klanken maar al te wel door den vorst werden begrepen, immers, deze zette zich neder, zuchtte diep en teekende vlug, zonder het in te zien, het hem inmiddels door Fouché gedienstig gereikte doodvonnis. “Nog iets?” vervolgde hij.

“Sire”, sprak Talleyrand op fluweelen toon, “generaal Furioso vraagt verlof zich naar Rusland te begeven. De arts schreef hem een verblijf aldaar voor, ter genezing zijner corpulentie.”

“Rusland,—corpulentie—” zeide de Keizer verstrooid; Hendrik Jan beefde, het gif had alreede gewerkt, de oogen des veldheers flonkerden, hier was eene poorte der hope, hij straalde; twee vliegen in éénen klap!

“Generaal Furioso mag naar Rusland gaan”—zeide de Keizer op den minzamen toon, welken hij soms kon aannemen. “En wat hem zeker plezier zal doen... wij gaan mee, ik en het leger! Naar Moskou!” Hij floot, floot, valsch weliswaar,—want welke ook des Keizers gaven waren, die der muzikaliteit behoorde daartoe niet—maar floot opgewekt. “Malbrouck s’en va-t-en guerre!”—De geslepen staatsman had zijn doel bereikt. Hendrik Jan sidderde. Eéne poging wilde hij nog wagen. Hij wierp zich op de knieën. “Sire”, bad hij, “ga niet naar Rusland!” “Die jongen bevalt mij,” mompelde de Keizer ten tweeden male—“maar ik ga toch”, vervolgde hij, “ik ga toch—waarom niet naar Rusland, Kapitein?” [33]

Hendrik Jan antwoordde eerbiedig, doch met vrijmoedigheid. Hij schetste het klimaat, den afstand... Een oogenblik scheen het, alsof de Muze der wereldgeschiedenis Rusland, Elba, Waterloo, St. Helena achteloos hadde kunnen voorbijgaan! Hadde Blücher, hadde Wellington vermoed, hoe slecht hunne kansen op vermaardheid in deze stonde stonden, zij hadden gesidderd, hadden den moedigen jongeling gevloekt, wiens scherp verstand den toomeloozen overmoed des veroveraars aan het wankelen bracht, wiens trouw de list van een Talleyrand trotseerde! Eene huivering doorliep de leden van den Corsikaanschen adelaar! En de onze, lezer? Welke beelden doemen voor ons op, in dit ondeelbare oogenblik, dat de veroveraar weifelt. Wij zien eenen tot rust gekomen Napoleon, den welwillenden landsvader, regeerende over een welvarend en vreedzaam volk, wij zien hem algemeen geacht, bemind en geprezen, een waardigen ouden dag beleven, met een kleinkind op elke knie en “l’art d’être grand-père” in de hand... doch, wijk, gij, ontzettend, want vergeefsch, gij valsch en bedriegelijk beeld!

De oogen van den keizer hadden zich gedurende de siddering, die zijne leden doorliep, naar omlaag gekeerd, edoch zonder zijne rijlaarzen te speuren!... de teerling was geworpen... één oogenblik slechts had de aarzeling geduurd, dan, ze was reeds voorbij!—“Ik ga toch”, klonk het nogmaals... en zwijgend kuste de jongeling de hem minzaam tot afscheid gereikte pink des overweldigers—“Ik ga niettemin.”

Het lever eens Keizers! Verbeeld u, lezer, in stede uwer bescheiden doch geriefelijke burgermans-bedstede [34]met de pronklooze, doch warme wollen dekens, de prachtige met zijde en zorg gespreide praalsponde; in stede uws gezelligen alcoofs, de slaaphalle eens Keizers uit het eerste Keizerrijk, hoe grootsch en nogtans, hoe kil, hoe weelderig en nogtans, hoe somber, hoe ruim en nogtans, hoe rumoerig; grootsch, want zij meet 30 bij 20, kil want de muren zijn niet behangen met de gemeenzame daguerreotypen van dierbare bloedverwanten, weelderig, want goud en verguldsel, goudleder en gouddraad sieren ze, somber, want geen lachend gelaat van blondgelokte kinderen verheldert ze, ruim, want (zie grootsch), rumoerig, [35]merk op hoevelen de heiligheid des morgenstonds schenden, aanschouw deze fluisterende schare adjudanten, deze bezige groep kamerdienaars, aanschouw eindelijk dezen jongeling en deze schoone vrouwe! Geen van beiden zijn ons onbekend. Het is Hendrik Jan, die daar staat, Hendrik Jan, de trouwe dienaar, Hendrik Jan, die, met de desperatie in het harte, deze laatste poging, welbewust van den indruk, welken vrouwelijk schoon op den Keizer maakt, is komen wagen. Het is zijne gade, die daar knielt, zijne jonge bevallige gade, gekleed, of, meer nog ongekleed volgens de toenmaals meer en meer gehuldigde mode van het Empire! “Sire, ga niet naar Rusland!”—de Keizer heft haar op, niet onheusch, hij kust haar op het voorhoofd, hij geleidt haar minzaam naar haren echtgenoot ...—edoch, hij gaat niettemin!

“Ga niet naar Rusland!”

De jonge vrouwe richt zich op en bedekt kuischelijk met een sjawl van Spaanschen kant den boezem—hebt gij u gestooten aan haar gul décolleté, gij neuswijze juffer van onze dagen met uw arglistig bloot nekje, of gij, jongeling met uwen kouwelijken halsdas waarvan de slippen—o verwijfd geslacht!—u op de knieën hangen? Ja, zij is laag gekleed, maar wat de lengte der mouwen betreft is deze adellijke dame uwe meerdere in zedigheid, gij burgerdochters van mijne kennis,—ja, haar schoenen zijn spits, doch wat de hoogte der hakken aangaat steekt gij, mijne steltloopsters, haar den loef af; ja, hare rokken zijn eng, doch niet zoo nauw als de uwe, mijne vriendinnen, de uwe, die mij te zamen met uwe à jour kousen omtrent de teekening uwer beenen zoo weinig te raden laten; ja, hare keelbanden zijn wereldsch, doch niet zoo onzinnig noch zoo gevaarlijk als uwe duivelsche hoedespelden, mijne waarden! Doch verlaten wij haar, evenals haar echtgenoot doet, bij de trede van de draagkoets welke harer wacht. [36]

Wij wonen eenen wapenschouw bij, lezer, eenen wapenschouw van het leger des grooten keizers! Bewonderen wij de orde, waarin ze gerijd staan, deze regimenten, vanaf gerimpelde veteranen met lange en ruige mutstatsen, tot baardelooze knapen, candidaten nog voor den vuurdoop; doch bewonderen wij niet te lang, doch voegen wij ons bij eene groep ruiters, en wel bij het tweetal, dat blijkbaar eenen hoogen rang bekleedt, dat het zoo vrijelijk zich tusschen de keurlijk in het gelid geschaarde scharen beweegt!

In de daad, de één, kort van gestalte, trotsch van opslag, is geen ander dan Keizer Napoleon zelve, thans aan het begin van den middelbaren leeftijd, en op het keerpunt van zijn roemrijke loopbaan, dit laatste onbewust. De tweede is een norsch krijgsman, wiens burgerlijke afkomst zich niet verloochenen laat door de maarschalks-epauletten op zoo grofgebeende schouderen, de handschoenen aan zoo roode en plompe handen. Luisteren wij—al behoort er moed toe den boozen luim des geduchten keizers te trotseeren, want dat hij in eenen boozen luim is, bewijzen zijn gefronste brauwen, zijn fonkelende oogen, zijne gebalde vuist—luisteren wij, veilig, hij bespeurt ons niet, rust niet zijn blik met onwil op eene groep generaals ter linkerzijde, terwijl wij ons ter rechterhand hebben opgesteld?

“Ik begeere van mijne veldheeren geene vrekheid, Ney,” spreekt de Keizer, korsel, “integendeel, ik achte het van hunnen plicht een exempel te geven in royale depensies, edoch deze onzinnige opschik, deze loszinnige verkwisting!” In de daad, de officieren des Keizers gingen zich, wat [37]hunne kleeding aangaat, aan uitsporigheden te buiten, welke in vredestijd nauw te vergoelijken waren geweest, hoeveel te minder in eenen tijd, waarin de harpije des oorlogs woedde!

Murat.

Joachim Murat, de zwager des Keizers, was onder de voorsten. De Koning van Napels had zijne kroezige lokken gedekt met eenen steekhoed, welks grootte en omvang die onzer dames, welke in het theater zooveel protest uitlokken, in de schaduw stellen zoude, gegarneerd met eenen vederpluim, welks kostbaarheid eenen echtgenoot van heden ijlings naar het sanatorium zoude doen verhuizen. Zijn purperen mantel was opgetooid met eenen kraag van hermelijn, welke de opbrengst van een gansch jaar zijner landgoederen vertegenwoordigde. Doch zwijgen wij verder van deze zwakheden, welke hem en andere dapperen ontcieren, gaan wij voort met de aanmerkingen des Keizers op te teekenen, hen betreffend.

“Hij dacht eerst geenen hoed op te zetten,” smaalt de krijgsvorst, als Murat passeert. “Aangekleed gaat uit.—Wat zijn we mooi vandaag—Ik met mijn pluimstaart—” zulke zijn de verachtelijke opmerkingen, welke de veroveraar voor zich henen gromt—dan, hij heeft het reeds vergeten, hij richt zich reeds tot zijn armee; hij wijst met plechtig gebaar naar de zon, welke aan den hemel staat:

“Herinnert u, soldaten, dat van uit dit hemellichaam ontelbare eeuwen op u nederblikken!”

Napoleon vat eenen jongeling bij het oor.

Het witte paard van den Keizer voert hem langs de [39]gelederen, welke daveren van het “Vive l’empereur!”

De vorst vat eenen majoor, ons niet onbekend, bij het oor... “Ik zag u te Wagram.”—“Ja, Sire!” “Gij zijt nu gehuwd—ik schenk u de verbeurd verklaarde goederen uws vaders. Zoogt uwe vrouw hare kinderen zelf, Kolonel?”

“Zij heeft er nog geene, Sire.—Heb dank, Sire!” want eigenhandig hecht de Keizer onder het geroep van “Vive l’Empereur”, het kruis des Legioens van Eer op de borst des jeugdigen krijgsmans!

“Geene kinderen! Foei, generaal! Denk aan la Patrie!” Voort reed de Keizer,—op Rusland aan, zijnen ondergang te gemoet. —

Maarschalk Pichegru reed zijnen meester op zijde. “Wat nu, Sire?”2 sprak hij, “wat nu, als ik vragen mag?”

Maar de Keizer antwoordde niet ... [40]

Het is het recht van den romanschrijver, zonder voorafgaande plichtplegingen, den lezer te midden zijner personages te voeren. Wij maken derhalve daarvan gebruik en beluisteren het gesprek van vier mannen, die zich om gindsch houtvuur hebben geschikt.

Eén van hen, een Indiaan van deftig voorkomen en middelbaren leeftijd, is beleefd, doch met eenig wantrouwen ontvangen. Het was zijn drie blanken metgezellen niet onbekend, dat het verkeer met Roodhuiden eigenaardige moeilijkheden en zelfs gevaren oplevert.

Gustaaf, de jager, was het meest doorkneed in den sierlijken, doch waar het pas geeft, tevens niet weinig [68]stekeligen conversatietoon, welke de Indianen zoo gelukkig weten te treffen.

“Als ik mij niet vergis”, begon hij, “heb ik de twijfelachtige eer met een Slangen-Pawnee te spreken?”

De nauwgezette Indiaan nam nu zijn calumet (pijp) en om te toonen, dat hij aan dit gesprek veel gewicht hechtte, vulde hij die met mochichei (gewijde tabak). Na een paar trekken bood hij de pijp aan den jager, die er ernstig aan zoog en ze vervolgens doorgaf aan Edelhart. Deze beiden wisten de eer op prijs te stellen. Niet aldus echter El Pantero, die minder vertrouwd was met de gebruiken der Roodhuiden in het algemeen en van de Slangen-Pawnees in het bijzonder. Toen de vredespijp hem bereikte, wischte hij met zijn zakdoek het mondstuk af, een doodelijke beleediging in het oog van hun nieuwen bekende, die hiervan weliswaar niets liet bemerken, doch er des te meer over na bleef mokken, zooals wij zullen zien vóór deze roman ten einde is.

Na de pijp met de ongemaakte bevalligheid zijns stams weerom te hebben genomen, begon de Sachem:

“De Waconda is machtig. Hij ademde den grooten hoofdman de woorden in, die zijn mond weer uitblaast.

“De Apachen zijn klapachtige oude wijven. Een groot opperhoofd zegt het! De jakhalzen verwaardigen zich niet hunne verpeste lijken te verslinden. De zitdeelen der Apachen zijn platgetrapt door hun eigen hielen bij de razende vlucht voor den Slangen-Pawnee. Hun geraamten zweeten nog in de graven van de hijgende haast, waarmee zij bij hun leven vloden voor de zuigelingen van mijn stam! Hunne achterkleinzonen zullen nog lijden aan piependen adem en hartebons, tengevolge van de ijlende vaart, waarmee hun voorvaderen aan den haal gingen voor den Blauwen Vos en zijn broeders.

“De Slangen-Pawnee is de koning der prairiën. De [69]Blauwe Vos is het grootste opperhoofd der Slangen-Pawnees. De Blauwe Vos is een goed vriend, een verschrikkelijke vijand. Ik ben de Blauwe Vos.”

Geen der aanwezigen wist hieraan iets toe te voegen. De Blauwe Vos scheen dat ook niet te verwachten, maar vervolgde, na een korte pauze, op honigzoeten toon:

“Hoe denken mijn bleeke broeders over de Apachen? De ruige jager der bleekgezichten spreke! Een groot opperhoofd luistert. De wijsheid van zijn beide grootvaders bezielt de woorden van den ruigen jager der bleekgezichten!”

Maar Gustaaf wist wat het beteekent als de Slangen-Pawnees u complimentjes maken!

De jager.

“Ben ik een oude vrouw, hoofdman?” antwoordde hij, “dat gij mij door vleiende woorden de tong hoopt te doen draven als een hengst met den kolder in den kop?”

“Mijn broeder Pelsgezicht heeft naar den Spotvogel geluisterd, de Spotvogel is een leugenachtige en bedriegelijke Vogel,” zeide de Blauwe Vos.

De hoofdman boog ietwat spijtig en vertrok. Een half uur nadat de Blauwe Vos onze vrienden verlaten had, werd plotseling de welbekende kreet der Commanchen vernomen.

Inderdaad naderde een troep krijgers van dezen stam met de gebruikelijke, omslachtige beleefdheden. Hunne gelaatstrekken zouden innemend zijn geweest, zonder de uitvoerige beschilderingen, waarmede een zeker verkeerd [70]schoonheidsgevoel hen genoopt had ze te bedekken.

Het Stille Water, de aanvoerder, nam nu het woord.

“Opent uwe ooren wijd, bleekgezichten, het groote opperhoofd Het Stille Water spreekt. Het Stille Water houdt niet van babbelen. Het Stille Water spreekt in zeven dagen niet zooveel woorden als er scalpen aan zijn gordel bungelen. Nochtans spreekt hij tot u. Ziehier zijn zonen. Hun arm is sterk, hun hart dapper, hun tong niet leugenachtig, hun maag leeg”.

Plichtplegingen ter begroeting.

Hierop antwoordde de jager, na de gebruikelijke plichtplegingen, daar de Commanchen veel hechten aan etiquette:

“Het Edele Hart, de Panter en mijn persoon groeten den machtigen stam der Commanchen zeer. Wij hebben geen gespleten tong. Onze huid is blank, maar ons hart is rood, ons eten nog niet op!”

“Hugh!” riepen de Commanchen en vielen op het [71]maal aan, dat spoedig verdwenen was, want dit volk presteert op dit gebied veel. Toen de maaltijd was afgeloopen, traden twee krijgers te voorschijn, die een Apache gekneveld meevoerden.

Het Stille Water.

“Het hart van de Commanchen”, sprak de hoofdman niet zonder aandoening en te midden van een plechtig stilzwijgen, “is even vol van dank als de bodem van het gebeente hunner verslagene vijanden. Om dit te toonen willen zij de blanke broeders de eer waardig keuren om de plechtigheid bij te wonen die volgt”.

De marteling van den gevangene, uitvoerig als al wat tot de zeden der Commanchen behoort, nam een aanvang. Daar wij geen bewoners der wildernis zijn en op zulke tafereelen niet belust, doen wij beter ons te verwijderen, totdat de Apache den geest heeft gegeven. Een luid applaus kondigt dit tijdstip aan—wij keeren terug. Alsnu kwam de Sachem voor den dag met het eigenlijk doel zijner komst.

“Een verachtelijke Slangen-Pawnee, de Blauwe Vos”, sprak hij, driemaal op den grond spuwend, “heeft mijn blanke broeders bezocht. Het Stille Water vermag zijn onreinen scalp niet aan den gordel van een zijner blanke [72]broeders te ontdekken. Dit bedroeft het Stille Water zeer. Ziet de dappere hoofdman weent van smart en spijt”.

De jager antwoordde voorzichtig:

“Wij hebben den scalp van den Blauwen Vos voor den gordel van het Stille Water bewaard! Overigens schijnt de Blauwe Vos niet langer een vriend der Apachen. Hij gaf dezen volksstam leelijke namen. Hij beschimpte hunne voorvaderen en hunne nazaten”.

Edelhart.

“Poah! De Blauwe Vos is de vijand der Commanchen. De Blauwe Vos blaast zijn stinkenden adem in het oor van Sluipvoet, het opperhoofd der Apachen. Het Stille Water is geen babbelzieke squaw! Mijn broeders hebben roode harten, maar een bleeken neus, die het verraad niet ruikt, dat kankert in de ziel van een schurftigen hond van een Slangen-Pawnee!”

“Het opperhoofd rookte met ons de calumet,” zeide Edelhart thans. “Ook is hij niet wijzer gegaan dan hij kwam”.

Het Stille Water scheen eenigszins bevredigd. Hij wenkte zijn mannen en ging, echter niet zonder het voorgeschreven afscheidsceremonieel alle recht te doen wedervaren.

De drie reizigers vervolgden des morgens hun tocht ter bevrijding van de schoone Camilla, respectievelijk hun pleegdochter en geliefde.

Het rad der fortuin is uiterst wisselvallig! Dit feit moge somtijds bij den sterveling een onrustig gevoel [73]opwekken, het moet erkend worden, dat de tand des tijds zelden een groot ongeluk brengt, zonder er eigenhandig een klein gelukje bij te voegen, als een pleister op de bloedende wonde, of zooals een oase in de woestijn.

Wij bevinden ons op de eindelooze prairie, eenvoudig, doch schoon omlijst door het hemelsblauw, echt Mexicaansch, of liever Texaansch uitspansel. Dit landschap wordt dra gestoffeerd. Een ruiter nadert in vliegende vaart, als een waterval van de bergtoppen ijlt, schuimend en spattend, in kokende drift. Het is een vrouw in manskleeren, die haar vormen zeer voordeelig doen uitkomen. Deze vrouw is Camilla! Op haar lieftallig gelaat betwisten vertwijfeling en moed elkaar den voorrang.

Camilla’s vlucht.

Een woest gehuil, dierlijk van klank, doch ongetwijfeld uit den mond van een mensch gekomen, treft ons oor! Zelfs de blanke staat dikwijls niet hooger dan het laagste dier, vooral in de wildernis! Dit is treurig, maar waar.

Het is de Bleeke Scalpeur! Camilla heeft dezen ijzingwekkenden man weten te ontkomen. Maar helaas, hij nadert met de snelheid van den wervelwind, doch dan in steeds voorwaartsche richting!

Reeds grijpt zijn ruwe hand naar de haren der schoone jonkvrouw. Heeft hij haar gevat?

De lezer sla het begin van dit hoofdstuk op, hij zal er een opmerking vinden, die hem tot goed begrip van het nu volgende wel te stade zal komen! [74]

Camilla’s haren zijn van schrik te berge gerezen!

Zoo kan de vervolger er niet bij!

Welnu, op dit oogenblik springen drie mannen te voorschijn.

De eerste is de jager!

De tweede is Edelhart!

De derde is een geheel nieuwe figuur in onze romans, n.l. de neger Kroeskop, een door de Indianen met bevreemding bejegend man van zuiver Afrikaansche huidkleur.

De regen viel bij stroomen neder, als schreiden de engelen in de goedheid hunner harten over de boosheid der menschen, die zich niet ontzien elkander te haten en zelfs te dooden. De Blauwe Vos, gewend wind en weder te trotseeren, is met zijn squaw of huisvrouw en kind op het pad. De Zingende Leeuwerik, zijn jonge vrouw, is niet zonder typische Indiaansche schoonheid, voor wie daarvan houdt tenminste. Naar onzen smaak is haar profiel wat hakerig. Beider zoontje, drie jaar oud, vertoont reeds den listigen en wreedaardigen trek zijns vaders.

De Bleeke Scalpeur.

Eensklaps legt het hoofd van dit gezin den vinger op de lippen en duikt weg achter de struiken! Vrouw en kind volgen zijn voorbeeld gezwind.

De neger Kroeskop komt voorbij. Een scalp, zoo zeldzaam als de zijne, kon niet missen reeds lang de begeerigheid van den rooden schelm te hebben opgewekt.

Vóór de ongelukkige zwarte, onbekend met de gebruiken [75]des lands, weet wat geschiedt, is hij van zijn scalp beroofd.

Op dit oogenblik rijst een man als het ware uit den grond op. Het is de Bleeke Scalpeur. Het zien alleen van dezen geduchten grijsaard doet het Indiaansch gezin vluchten, den scalp inderhaast achterlatend.

De redder treedt op den neger toe. Is hij te laat gekomen? Het schijnt zoo. Eens gescalpeerd heeft men gewoonlijk niet veel meer te vertellen. Doch wat nu voorvalt zal menigeen verbazen, die de buitengewone taaiheid van de negers en de hardheid van hun schedels niet uit ondervinding kent!

“Een mooie scalp!”

Kroeskop heeft zijn scalp opgenomen en drukt dezen thans met alle macht op zijn hoofd. Nu maakt hij vertwijfelde teekenen. Het verblijf in de wildernis verleent tegenwoordigheid van geest. De grijze reus begrijpt hem! In een oogwenk staat hij op het hoofd van den gescalpeerde. Dit krasse middel mist zijn uitwerking niet. Kroeskop is binnen weinige oogenblikken weer geheel zich zelf. Zijn haar echter is van nu af aan onherstelbaar uit de krul!

De Bleeke Scalpeur bevindt zich nog in de zoo even geschilderde menschlievende positie, als Camilla op hem toesnelt. [76]

“Men zegt mij”, roept het lieve meisje blozend, “dat gij mijn vader zijt. Thans wordt mij alles duidelijk!”

“Zoo is het”, antwoordt de woeste man, wien de tranen over het verweerde gelaat loopen. Hij stijgt af—en omhelst zijn kind.

De band des bloeds werpt somtijds een rooskleurig licht op een schijnbaar zwarte ziel en opent de ruwe schors, die het hart van een bewoner der wildernis omgeeft!

De prairiën, hoe onherbergzaam ook, zijn evenmin als eenig menschelijk oord, ontoegankelijk voor de liefde! Gelijk wij gezien hebben, beminden zoowel El Pantero als Edelhart, Camilla, welke bovendien het eenige jonge meisje van hun eigen complexie in den ganschen omtrek was.

Het is niet de taak van den romanschrijver, de zoete woorden af te luisteren, welke El Pantero haar toevoegde; nog minder, deze op te schrijven. Veeleer doen wij goed den wraakgierigen Blauwen Vos in het oog te houden, die sluipend naderde, en den tomahawk ophief om de beleediging, hem in ons eerste hoofdstuk aangedaan, te wreken. Het verheugt ons te kunnen zeggen, dat Edelhart op datzelfde oogenblik ten tooneele verscheen en den medeminnaar met een welgemikten kogel redde, daarbij tevens zich zijn naam waardig toonend.

Een kras middel.

De vuilaardige Indiaan viel voorover en de Bleeke [77]Scalpeur, die zijn naam ook niet voor niets droeg, wilde hem van zijn haartooi berooven. Het kwam den jager echter voor, dat deze onbeschaafde daad voor een blanke, die bovendien de vader van Camilla was, niet door den beugel kon. Een strijd ontstond tusschen de bedaagde mannen, doch spoedig verscheen een nieuwe vijand ter plaatse.

Een troep krijgers van den Blauwen Vos stormde toe om den hoofdman te wreken.

Maar de redding liet niet lang op zich wachten. Een afdeeling Commanchen onder aanvoering van Het Stille Water, die weer kwam alsof hij geroepen was, zond hen in massa naar het schimmenrijk.

Nu scheen alles in orde! Maar zoo iets bestaat in de wildernis niet. Een regiment Mexicanen naderde in woeste vaart! Om rust te nemen, nadat men zijn koetjes op het droge heeft gebracht, moet men niet naar dit—overigens gezonde en schoone—land toe gaan. Thans scheen alles verloren. Doch dit moet men in de wildernis niet te gauw zeggen!

“Moed gehouden!” riep de jager nu, ontroerd. De geoefende woudlooper legde het oor tegen den grond, en zeide met de meeste zekerheid:

“Op tien minuten afstand naderen honderd Texanen en 50 Sioux in volle vaart! Arendsneus heeft het commando.”

Hij sprak de waarheid! Maar nog waren de spannende gebeurtenissen van dezen woeligen dag niet ten einde.

Een bende Apachen vervulde de lucht met hun barbaarsche oorlogskreten, welke een kwelling zijn voor beschaafde ooren.

Een woedend gevecht volgde, waarbij de Apachen het veld moesten ruimen, vele dooden achterlatende, ten prooi aan scalpjager en gier... Onze vrienden verlieten het tooneel van zooveel lief en leed. [78]

Een veelbewogen dag.

[79]

Nadat zij zijn verdwenen, werpen wij een laatsten blik op de prairie... De nacht spreidt den mantel der liefde over de bloedige overblijfselen van dappere legerscharen. De maan gaat op en verleent schilderachtigheid aan een tafereel, dat zooeven nog alles behalve aangenaam aandeed. Wat beweegt daar? De Blauwe Vos—want hij is het—richt zich kreunend op. Waarheen staart het oog van dezen schijndoode met zooveel aandacht? Volgen wij zijn blikken, al maakt zijn loenschheid dit ons moeilijk.

Een tweede krijger wordt door een rilling doorploegd. Het is een jong opperhoofd der Commanchen, die thans zijn forsch lichaam op den elleboog opheft. Zijn verglaasde oogen schitteren in den maneschijn als fosfor...

De beide schijndooden van zooeven wisselen een blik vol haat, afgunst, verachting en bloeddorst...

[80]