|
||||||||||||||
| Autoren | ∞ | Werke | ∞ | Neu | ∞ | Information | ∞ | Shop | ∞ | Lesetips | ∞ | Textquelle | ∞ | |
|
|
||||||||||||||
| Autoren | ∞ | Werke | ∞ | Neu | ∞ | Information | ∞ | Shop | ∞ | Lesetips | ∞ | Textquelle | ∞ | |
Anzeige. Gutenberg Edition 16. 2. vermehrte und verbesserte Auflage. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++
E Chnächtegschicht
Z’Mutzliwil het’s us der Predig glüte; aber d’Gloggetön hei schiergar nassi Fäckli ubercho. E dicki Näbeldechi ischt uber em Tal ghanget u het die früschgrüenne Mattegresli ygfüechtet. D’Spinnelefäde, wo vo eim Spitzli zum angere ggange sy, hei usgseh wie wunderfyni silberigi Chrällelischnüerli, un us de herbschtgälbe Hoschtertbäume het’s lysli tröpfelet. D’Tön hei fasch nid möge gschlüüfe, u chuum sy sie im grauverhäichte Bärgwald obe gsi, hei sie si müed i ’s linge Miesch gleit u sy etschlofe.
Über e Chilchhof uus sy e Chuppele Prediglüt zuget, halblynig Manne u schwarzagleiti Fraue, zsäges alls Burelüt vo de umligede Tal- u Bärghöfe u nume weni halbherrscheligi Dörfler derby. De meischte het’s pressiert, un uf em Wägchrüz ussen ischt eis Tschüppeli hie uus u ’s angere dert uus uf em nechschte Wäg gäge heizue.
Näbe der Chilchhofmuur zuehe het e guetgwachsne, bravagleite junge Bürschtel sy Stumpen azündtet. Wo’s ihm brunne het un er goh wott, rüeft hinger ihm zuehen en eltere Männdel:
10 «He, Chlips, pressier doch nid, wie we d’wettisch go erbe! I chumen au mit der.»
Der Jünger het nöüis gmürmt, d’Stirne grunzelet u nume widerwillig der Schritt verchürzt, er ischt offebar nid hert erbaut gsi vo der Bigleitig. Dä, wo mit ihm welle het, isch der Roßbodebuur gsi, e chrumme, magere Hächel, u mi het ihm nohgredt, sy Seel syg no chrümmer u megerer weder der Lyb. Item, Chlips het ihm nid am baaschte trauet u ischt ersch rächt verwungerete gsi, wo der Roßbödeler vor em Dorfwirtshuus blybt stoh u seit:
«Was düecht di, wei mer go ne Föüfer ha?»
«Isch mer nid drum!»
«Zahle tät i eine...»
«U wenn! Ha ke Durscht u wyt hei. Wen i i dreine Viertelstunge will uf der Rothaulen obe sy, mueß i de no schuehnen u d’Wade spanne. I wott de nid hingernohe cho zum Zimis, üsersch Wybervolch het das nid halb eso gärn.»
«Jä, em Wybervolch mueß me chrättele un ungeregüggele, do hesch vollkomme rächt. Bsungersch amen Ort, wo’s settig Staatstöchtere het, wie uf der Rothaulen obe.» Der Roßbödeler het verdächtig mit den Augsdechle zwickt u vermöükt glächlet. «Uberhauts hangen i de au nid dranne, üserein het süsch bigottlig z’zahle gnue.»
«Wäg em sälbe...» Chlips het d’Nase grümpft u ischt umen afoh laufe, der Buur het ghüeschtlet 11 u ischt uf u nohe. Wo men ischt us de Hüseren use gsi, het er afoh i de Secke grüble u nes Büngli Stümpen us der Chuttetäsche zoge:
«Aber e Stumpe rauksch de?»
«Mynetwäge, däm sägen i nid ab.»
«Eine! Das wär si wohl derwärt, ebhäb nume ’s ganze Büngli, so hesch de nomittag au no öppis für d’Churzwyl.»
«’s sälb wär uverschant», wehrt Chlips ab; er het em Mißtraue nid eis Chlapfs chönne Meischter wärde.
«Wen i’s doch so wott ghebt ha», yferet der Buur u git si alli Müeih, sy meggeligi Stimm uber un uber mit Guetmeine z’salbe.
«So sägen i schöne merci», bängglet Chlips glychgültig häre u stoßt dä unerwartet Chrom i d’Täsche. Dernoh sy sie wider afoh staabe, der Buur gäng e halbe Schritt hingerdry.
«Nume nid z’gleitig, nume nid z’gleitig, i ma süsch nid g’chyche.»
«Mir sy drum die Letschte, ’s isch scho alls verlüffe.»
«Schadt nüt, schadt nüt, für was wär es de Sunndi! Ehm... hmkm... was i ha welle froge: Dir wärdit au fertig sy mit Säjen a der Rothaule, däich scho lengschte?»
«Frog mi de i vierzähe Tage, dennzemol will der de Bscheid gäh.»
12 «No vierzähe Tag heit-er dranne z’chrüpple? Haarig, wie dir gäng im Hingerlig syt! Daß dir das cheibe Zaagg nid verleidet! Emel i möcht ame settigen Ort nid Chnächt sy, do chönnt i mi nid dry schicke.»
«Mir sy nüt wyter zrugg weder angeri Johr. ’s isch halt uberobe gäng speter, u rücke cha men am Stotzige nid wie uf em Äbene.»
«Versteiht si, versteiht si, äbe grad das meinen i. Dir müeßt erschindten u erhunge, was üs ubernide chuum e müeden Arm macht. Derfür hei mir Maschinen u bruuhe d’Roß, u Grund dessi hei’s üser Chnächten um so schöner. Am Morgen im Bett lige bis fasch zum Zmorge, kener zähe glänzige Fuhre me hacke...»
«E Mäihmaschine hei mer däich au, u z’Hustage wott der Buur e Pfärdehacke zuehe tue.»
«Wen er’sch de nid öppe wider vergißt...! Ke Bschütti me sode u de ’s Eläkterische...!»
«Derfür hei mir en Uslauf.»
«Aber ’s Eläkterische! Was das für ne schöni Sach ischt!»
«I ha doch gmeint, sie heigi di schier müeße zwänge, du heigisch es gäng nid welle...»
«Jo wohär, wär geit so öppis go ge lüge? Das gäb i um ke Prys meh. Jetz ischt es i de Chnächtegade heiter, do cha eine läsen u schrybe, wie-n-er will.»
13 «Wen er emel de derzyt het...»
«Derzyt het... mir chöü allwäg früeher Fürobe mache, weder dir a eune stotzige Högeren obe. Arm Tüüfle syt-er, arm Tüüfle, Lyb u Seel verdräiht’s ech a eune steinige Brandsyten ume. Bimen jedere Fueder Heu oder Ämd müeßt-er e Himmelsgottsangscht usstoh, es ertrünn ech oder trohlin ech uber nes Bort uus. Nei-n-is Gott wett i so derby sy u mys Chnächtelöhndli däwäg mit Bösha erschindte.»
«We scho der Härd strytber isch, sy emel de d’Lüt rächt.»
«Die chöü säuft rächt sy mit der, dene gieng es Rad ab, we sie di nid hätti.»
«O, die angere wärchen ihre Teel au.»
«Worum nid, sie schaffe für seie! Sie hei de einischt öppis dervo, we der Hof e Huufe meh wärt ischt u sie ne tüür chöü verchaufe. Hilf ne nume rächt toll, hehehehe, sie wärde de der Profit scho mit der teile, hehehehe. Aber wen i di wär, i weiß nid, gäb i dodruuf warteti. I glaube gäng, i rütschti chly bas ahe, wo meh Läben ischt u Churzwyl u me mit halber Müseih glychvil cha verdiene.»
«Emel afe vorläufig blyben i, wo-n-i bi, i ha scho lengschten ume dinget.» Chlips ischt afen ungeduldige gsi, wo-n-er das gseit het.
«Das isch rächt, das isch rächt! We eine Freud dranne het u ’s ma usghalte, wär wett ihm derwider sy! Verstang mi de nid öppe lätz, i ha di de 14 biwahr nid öppe welle der Meischterschaft abwändig mache. Gott Lob u Dank han i das nid nötig; i bi mit Dienschte meh weder nume verseh.» «Sälb zwyflen i nid, sie chöme zu dir gar gärn», het Chlips gspöttlet. Er isch froh gsi, isch der Sytewäg cho, wo der Roßbödeler het müeßen abschwänke. Das Gchälz ischt ihm verleidet, un er het wohl gwüßt, wo der Fuchs im Loch hocket.
Em Buur isch schier ’s Giechtwasser uber die grüenne Zähngschuflen abglüffe, wo-n-er gseh het, daß alls Styfbrichte nüt abtreit, u daß er nid zum Streich chunnt. Aber er het verbisse u nume glächlet. Er het scho gwüßt, wie-n-er Chlipsen eis cha recke, wo ne schmirzt. D’Äugli hein ihm ganz glitzeret vor Tüüfelsucht, un jetz het er ungereinisch der Angel yhegloh wie ne taube Hurnuß.
«So, do wäri mer, un i wirde müeße hüscht ha... He nu, das het mer jetz gfalle. ’s isch gäng schön, we ne Chnächt a de Meischterlüte hanget. Fahr eso zue u wäng nume toll a, hehehehe! Vilicht uberchunnsch doch einisch dä Lohn, wo d’druuf zellsch, hehehehe, mi cha nie wüsse. Muescht emel d’Hoffnig nie ufgäh, es ma goh, wie-n-es will, hehehehe, es isch vil mügli uf der Wält obe u het scho us mängem Chnächt e Buur ggäh, hehehehe. Vilicht, daß der Rothauler einischt amene schöne Morge seit: My Tochter hüratet mer nid do so ne ryche Buresuhn, kem gäb i se, u we hundert chämi. 15 Die uberchunnt niemmer weder üse brave Chlips, er het is gar mänge Chratte voll Steinen ab em Härd treit, hehehehe. Eh weder nid tönt’s de däwäg uus, hehehehe, eh weder nid...»
Chlipsen isch die Bosheit so unerwartet i d’Chnöüäcke gschosse, daß er afangs kes Wort vürebrocht het, aber numen es Rüngli. Dernoh isch du au e Schwetti cho:
«So, du glatte Stärnsdonner, jetz hesch Dräck etlehnt! Meinscht, i heig nid gmerkt, was du welle hättisch? Do hesch dyner Fotzelstümpe wider» ... er het ihm se-n-a Gring tribe... «Vome settige verfluechte Giftschyßer bigähren i kener Stümpe, lieber tät i der der Gring verschloh. Meinscht, i wär sövel dumm u dingeti zume settige Schindthung u Gytcheib, wie du eine bischt? Amen Ort, wo d’Metzgsäu uber sibe Sunndigen ubere gumpe u ’s ganze Johr vo däm Chäs uf e Tisch chunnt, wo ’s Pfung e Batze gilt, möcht der Tüüfel Chnächt sy. Friß du nume dy halbverfulete Schlirggiziger sälber oder strych mit d’Huseggen a, aber de nid all vier, daß d’Müüs u d’Ratten amen Ort use chöü, we sie der Gstank nümmen ushalte.»
Chlips het ihm leider sy Ladig nume me chönnen i Rügge pülvere, der Buur het für guet erfunge si z’pfäje u isch mit Meggele u Hüeschtle gäge heizue ghämelet. Statt eren Antwort het er i allem Laufe mit der Hang am ungere Rügge topplet.
16 Chlipse het d’Töubi no gäng schier der Hemmlisbängel verjagt. «Roßgagelchüng, Roßbodegägeler,» het er ihm nohbrüelet, «gang du hei go Späck ahehaue, daß d’Röschti dyne Traliwatsche minger i d’Auge stübt!»
No lang het er brummlet u für ihn sälber alli Zeiche gfluecht. Wo’s ischt afoh obsi goh, het er en Augeblick gwärweiset, gäb er der Nöhi no dürsch Fueßwägli well oder aber der Rank näh dür e Fahrwäg gäg em Sädelbedli. Es ischt ihm gsi, er müeß sys Töübiyse mit eme Platsch Wy ablösche, un er het däm Zug nohggäh.
’s Sädelbedli isch halbversteckt am Wald anne gläge, gäbig zwäg für Sumpfhüehnner, wo si ungstört hei welle sädle u em stille Suff ergäh. Früeher syg dert es guets Wässerli glüffe, wo gägen allergattig Chrankhite ghulfe heig; aber es het nie rächt mögen i Ufschwung gcho. Allbott ischt en angere Wirt druffe gsi u meh weder einen uber nüt cho. Es syg halt doch zweni am Paß, het’s gheiße, oder nie i die rächte Häng cho. Item, d’Badyrichtig ischt am Verlottere gsi u wungersälte me öpper cho ne Kur mache. Derfür het der Wirt es neus Cheigelris lo yrichte, er ischt e Cheigelmuetter gsi, wo me wyt u breit gchennt het, u statt em Heilbrünneli, wo de Lüte die alte Bräschten usezoge het, ischt es Schnapsbrünndli glüffe, wo ne Lyb u Seel vergiftet het.
17 Chlips isch dert zwar no nid Stammgascht gsi; aber der Wäg het ihm au niemmer meh bruuhe z’zeige, er het a ’s Cheigelris au syner Batze gstüüret u mithinen em Wirt müeße zollne, gäb er hei chönne het. Bsungersch we nen öppis gguslet oder gwörggt het, ischt er dert ebhanget: E gfährligi Gwanhit für eine, wo böse Wy treicht, u Chlips isch däm ungerworfe gsi; vüra, wen er het d’Töübi wellen aheschwäiche, isch schi de ersch rächt i Tuller uehe gläderet. Dernoh het er schi de albe wider e guete Rung zsämegnoh u ’s Sädelbedli lo linggs lige.
Wo Chlips i d’Gaschtstube trappet ischt u ne Dreier bstellt het, ischt er gäng no burschtige gsi. Er het Äuger gmacht wie nes Huuri, wo men ab den Eiere gsprängt het, u Chrinne gha zwüsche den Augsbraue, fei so Wüerli. Der Wirt het em Chnächt wohl agseh, daß ihm öpper unerchannt a ’s Surbeindli gschossen ischt u scho Hoffnig gha, es syg ihm e profitlige Chläbgascht uber d’Schwelle trappet.
«Isch der einen uf d’Agertschenauge tschalpet?» het er gfröglet, aber ime gradglychlige Ton, wie we’s ne gar nüt wunger nähm. Chlips wär de no grad der Rächt gsi, für ufbigährische z’wärden u z’säge: Geit anger Lüt en Dräck a! Drum het der Wirt nume süüferli ghüdelet, u d’Baumnuß isch schön cho z’gaggle. Aber Chlips het ere bloß die grüenni Hale lo abmache, der Chärne hätt er um ke Prys lo vüregrüble, u der Wirt ischt eigetlig nid rächt 18 druberyhecho, worum der Chnächt sövel uflätig giechtigen ischt uber e Roßbödeler. Daß e Buur em Nochber der Chnächt suecht furtz’löke, chunnt nid nume i de Schaltjahre vor, u zuedäm chönnt si der Chnächt no öppis druf ybilde u d’Töübi em Meischter uberloh, het er däicht u fahrt lut wyter:
«Du wosch halt eine sy u öppis vorstelle, u en Ehr ischt es würklig nid grad, uf em Roßbode Chnächt z’sy.»
«Versauet wär me für syr Läbelang, we men i das Mischtloch ahegheiti», het Chlips nidergha u uf e Tisch gschlage.
Der Wirt het si chly näbenume dräiht u nes verdächtigs Lächle verdrückt: «Lue men au so nes Chnächtli a... Großgring!» U lut:
«Jo jo, we’s eine wyt bringe will, mueß er halt Sorg ha zue-n-ihm sälber.»
«Emel afen e rächte Platzg hätt me de dernoh Müeih, z’finge.»
«O, i däiche, dir wurd das nid Buuchweh mache, u de wirsch du wohl versorget sy.»
«Wohlöppe», brummtet Chlips u bstellt e früsche Dreier.
«Guet i der Höhi,» däicht der Wirt, «no eine, u de het’s ne für ne guete Rung.»
Aber dä Chehr het er em Huehn ’s Ei nid griffe. Dussen ischt es schonlig worde, u wo Chlips het ustrauche gha, ischt er zur Porten uus.
19 «Hättscht ihm öppen es Täller Suppen anerbotte, er hätt de nid angersch dörfe weder blybe», schmält d’Wirti.
«Dä isch z’stieregringige, er wär ganz glych ggange. Muesch mi allwäg no brichte, wo me de Chatze chräble söll, daß es ne wohltuet», spängelet der Wirt.
Derwylen isch Chlips ärschtig dür e Tannrain uuf gäg der Rothaule zue. Zum Zimis ischt er fryli einewäg z’spät cho, wen er scho het pressiert. Weder es het ihm ke große Chummer gmacht wäg em Balgis. Er hätt si guet gwüßt usez’haue; aber er het si vergäbe verfaßt gmacht. Der Buur u d’Büüri sy gar nid deheime gsi. Es isch se-n-acho, z’Visite z’goh, u nume die beide Töchtere hei ggaumet. D’Fride, die chruselhoorige jüngeri, het ihm ’s Ässen us em Ofehohl vüregreicht, was richtig au nid ohni Spängele het chönne vür si goh.
«Hüt het der Pfarer schynt’s e länge Nähtlig yhegmacht gha!»
«Schön prediget het er. Vo de junge Meitline. Sie sygi z’göüterig u z’hoffärtig. Mi het fasch nid gnue chönne losen u ganz vergässen ufz’stoh.»
«Die Predig wird allwäg i där Chilche sy gsi, wo sie mit de Wy- u Bierglesere zsämelüte. Dert sy d’Stüehl sövel ling. He nu, chaischt jetz näh, was uberbliben ischt, es wird wohl alls chalts sy.»
«So bruuhen i de nüt z’blose!»
«U schick di nume chly, so chöü mer i der Chuchi fertigmachen u au Sunndi ha.»
20 «He, i mache jo gäng in eim, i cha emel der Surchabis u Späck u ’s Fleisch nid alls mitenangeren yhestoße.»
Dermit isch d’Fride wider i der Chuchi go hälfe, u Chlips het andächtig a sym düre Fleisch gmülleret.
Es Rüngli dernoh isch schi mit eme schwarze Gaffee cho u het der Chirschiwassergutter us em Gänterli gnoh: «Mira tue de sälber dry». U wo sie zum Pfäischter usluegt, seit sie: «Üser hei’s no gar nid schlächt troffe, i glaube, es well ganz e schöne Nomittag gäh.»
«Un i glaube, i well de go nes Rüejigs näh, es macht fuul Wätter.» Glydruuf isch Chlips d’Stägen uuf i sy Chammere. Dert het er d’Schueh abzoge, ’s rotghüslete Bettchüssi uf e Tröglidechel gleit u si gstreckt. Der Wy ischt ihm i d’Bei cho, u d’Augsdechel syn ihm schwär worde; es het ne gschläferet. Es het nid lang gsuumt, ischt ihm der erlöschnig Stumpen a Boden ahegheit, un er het d’Wält vergässe.
Es mögen öppen angerhalb Stung ume gsi sy, wo-n-er wider erwachet ischt. Ubernide het öpper glachet u ärschtig zsäme brichtet. Wie ne Schwick ischt er zvolem wachber gsi, het ufgha u zum Pfäischterflügeli uus ggüggelet. Im Wäg nide hei zwe Draguner still gha, u die zwo Rothauletöchtere sy im Garten uß gstange u hei mit ne tschäggeret.
«Der Nändel vom Schlatt u der Büeler,» seit 21 Chlips für ihn sälber u zieht d’Braue zsäme, «was hei die Schlürminen ächt do z’sueche?»
Es isch läbig zueggangen ubernide, Schlag uf Schlag sy d’Neckereie uber e Gartehag y- un usgfloge.
«Jetz uberchöme mer doch au öppen es Blüemli für i ’s Chnopfloch?»
«Das wurdit dir allwäg höch schetze...»
«Däich schier, däich, settig Blüemlifründe wie mir sy! U we se-n-ein de no es hübsches Meitschi git, gfalle sie ein erscht uber alle Hung yhe.»
«Jo jo, mi chönnt meine! Sie wurdin ech jo nume schlampig!»
«Äis chönnt jetz no sy, Tatsach! Mir schlampe sälber schier. Es macht durschtig Wätter, mi sött’s nid glaube!»
«Zum Schlampen u Durschtigwärde heit dir gar ke Ursach, öppe d’Roß, jo! Aber die dörft-er säuft go träiche zum Brunne hingere. U we der sövel durschtig syt, wie der derglyche tüet, so näht de sälber au e Schluck! D’Lüt rüehmme gäng, wie mir ’s bescht Wasser heigi wyt u breit.»
«Das wird scho sy. Aber mit Wasser hei mer de au scho ganz schlimmi Erfahrige gmacht.»
«Öppe mit Chirschiwasser oder mit Chümiwasser!»
«Ne nei, mit Brunnewasser. Es schießt ein de mängischt i d’Zähng oder macht ein Halsweh, bsungerbar so i d’Hitz yhe. U eigetlig sy mer gar 22 nid durschtig uber Wasser. Mir hei drum ghöre rüehmme, dir heigit de au gar e guete Chäller.»
«O, es geit no, gwünd! D’Härdöpfel cheischten is nüt früeher uus weder anger Lüten, u d’Öpfel blyben o no lang, mir chönnti nid chlage.»
«U der Wy, haltet si dä au so lang?»
«Äbe leider nid. ’s Feßli rünnt, u du hei mer nüt Bessersch gwüßt weder ne sälber z’treihe, mi loht doch nid gärn öppis z’schange goh.»
«Das ischt jetz chly ungfelig ggange. U ’s Moschtfeßli, rünnt dä Chätzer am Änd o no?»
«’s sälb nid, dert wurd vilicht no nes Räschteli Bodesatz drinne sy. Aber dä dörft me doch settigne Here nid anerbiete! D’Draguner treiche doch nume Pütschierte, öppis angersch schetzti die nüt!»
«Das hingägen ischt jetz e brandschwarzi Verlümdig; Moscht ischt is de no grad ’s allerliebschte.»
«Scho gglaubt, das wird ech hert ärscht sy!»
«Die puuri luteri Wohrhit, uf my Gotts hock a Bode!»
«De mueß men ech allwäg go ne Gutter voll uehereiche; aber mi wird de gseh, wie der Grimasse machit, i mueß de däich der Spiegel o grad bringe, daß der sälber chöüt luege...»
«... wie mer d’Müüler schläcki, das wärdit-er de gseh. Nume sötti mer däich de derwylen üser Eidgenosse chly i Schopf hingere stelle, d’Bräme sy hütt heilos bös.»
23 «Das wärden eh weder nid scho Winterbräme sy», hei die Meitschi ggügelet.
«Ne nei, es sy no ganz vo de rächte. Es isch drum verwiche no ne Wage voll cho mit der Gotthardbahn.»
Im Ämmetal inne heißt es süsch: ’s gleitigischt Vögeli isch der Bär! Aber we der Alaß dernoh isch, laufe d’Züngli gar nid so uring, u d’Füeß chöü no ganz tifig vürersch. Es mueß numen e Chraft dryschieße, wo se fäderet. Schynt’s isch das do der Fall gsi. Die Bursche sy emel wie ne Schwick am Bode nide gstange u hei ihrer Chlöbe im Schopf hinger versorget, u die Meitschi hei chönne gümperle wie Gatschuballe, sobal sie de Bueben us den Auge gsi sy. Das isch ggange stägenab u stägenuuf, gäng drei Tritten ungereinischt. Es gnot’s hätt’s bim Uswüschen es bluemets Tällerli gchoschtet i der Hascht inne. U dodruus het me chönne merke, daß die Visite nid ganz uwärt chunnt u nid öppen uf die liechti Achsle gnoh wird.
Paar Minute speter isch das vierbletterig Chleeblatt am Tarässetisch hinger de Ramblerrosestöcke ghöcklet bi Wy u Chäs u Burebrot. D’Lene, die elteri vo de Rothauletöchtere, het ygschäicht.
«Jä, heit dir rote Moscht?»
«Ach, es isch no grad es Gütterli voll Wy zwäggstange, i ha du däicht, wil dir so grüüsli pressiert sygit, welli dä näh, i tüei ech emel de nid z’fasch suumme.»
24 «Jä, mir löhn is mängisch gar nid so Ungärn chly versuumme, es chunnt gäng drufab!»
«So probierit nen jetz, vilicht ischt er de no süürer weder der Moscht!»
«Däm wei mer glyeinisch druberyhecho... Gsundheit!»
So isch das Plänggle wyterglüffe u het mängs wunderligs Chrümpli u Gümpli gmacht. Em Chnächt, wo obezuehen uf alli Wörteli glost u se gchüschtiget het, isch nüt z’Ohre cho weder luter harmlosi Helkete. Nume het er guet gnue gwüßt, daß es bi settigne Dischbidatze nid uf d’Wort achunnt, u derfür Minen u Blicke das müeße säge, wo me vor de Lüte nid darf zum Muul usloh. Är sälber het jo au kes Wort gredt, u doch hätt ihm es n’jedersch Ching chönnen ab der Stirne läse, gäb ihm die Visiten am Ort syg oder nid. Es isch mit töüfe Chritze druffe gschribe gsi, daß er däicht het:
«Die verfluechte Sunndigsdraguner, we se nume der Hörndli-Gödel uf d’Gable nähm! E Landplog sy sie. Ke Wäg isch ne z’wyt, ke Hof z’fasch näbenusse, we amen Ort es hübsches, nätts Meitschi isch. Dürhar sy sie mit ihrne magere Gibine i de Wehre. U d’Meitli sy de au z’dumm! Chuum het eine ’s Hingergschirr im Sattel obe, luege sie ne für nes Herrgöttli a. Die verdammte Guline u Rytstifel u rote Nöht a de Hösline verdräje ne d’Chöpf u mache se zhingerfür. We so nes Meitli ere Dragunergeiß 25 au numen e chly der Hals tätschle oder d’Nase strichle cha, meint es scho, was mit ihm syg u ma nümme mit allne Lüte rede. U we’s de eine sogar uf ene lääre Roßrüggen uehelüpft, singt es u halauderet der ganz Tag, wie we’s im Himel obe gsi wär u lauft derzwüsche vor e Spiegel go Chrüüseli mache u luege, gäb es nid öppen amen Ort es Bibeli heig, wo’s chönnt a der Hübschi u am Hürate schade. Dummi Garde das, mit ihrem Pfauestolz! Grad wie we üserein das nid au fertig brung, imene Sattel z’hocke, we me...» Äbe, we me... we me... Es git doch eklig spitzi Hääggen uf der Wält, wo men ungsinnet drann blybt hange. U weh chöü sie ein tue, daß me möcht e Brüel usloh.
D’Lene uf der Tarässen unger isch nun frili nid eis vo dene dumme Meitline gsi, wo si vomen jedere het lo chaflen oder uf ene Roßrüggen uehelüpfe, das hätt ere der schlimmscht Find nid chönne nohrede. Die het si gwüßt z’wehren u kene lo z’noch zuehe cho, mi het se nid lang bruuhe z’brichte, was Astang syg. Aber daß ere ne stramme Bürschtel uf eme flotte Rößli wider d’Natur ggange wär, wett i de au nid bhautet ha. Mi het se-n-emel albeinisch luschtig ghöre gügele, u allimol het’s em Chnächt e Stich dürsch Härz ggäh.
«Wy stellt me nen uuf, dene verhätscheleten Eiertätschbuebe, schad isch’ für nen jedere Tropf. Die sölli i ’s Wirtshuus, we sie Wy wei, sie blagiere 26 jo gäng, wie sie Chlümpe Gläd heigi! Dert chöü sie de mynetwäge d’Meitli tätschlen u mit ne tschänzle, wie-n-es se freut. Aber hie uf der Rothaule hei die nüt z’sueche, die donnersch Sunndigsvagante u Halbhereschminggle. Nähm mi nume wunger, wie die hei i d’Nasen ubercho, daß üser Alte furt sy! Mit der Geisle sött me se vom Huus ewäggchlepfe, die Luushüng.»
Aber dörfe wär guet! Chlips het wohl gwüßt, gäb är schi das soll erlauben oder nid. U doch het’s ihm ke Rueh gloh, uf ene Wäg het sy Töübi us ihm use müeße. Er het dranne bohrt u grüblet, was er ne chönnt annemache, u plötzlig schießt ihm öppis dür e Chopf. Verstohle güggelet er no einisch, was sie ubernide machi u gseht, daß sie no mitts im Wärch sy. Sie hocke schön amene Tschüppeli im ungeren Egge vo der Tarässe, lachen u brichte u hei mit ihne sälber z’tüe. Also haliopp, druflos!
Chlips tuet süüferli d’Gadestür uuf u tüüßelet i de Vürfüeßen uber d’Gadestägen ab zu de Rosse. Beedi zsämen abloh? Nei, das wär z’hert verdächtig. Dert der Wßfüeßler, das ischt em Schlatter syne, em Schlatter, wo gäng um d’Lenen umezwirblet. Chlips schlycht zum Roß zuehe, schmychlet ihm styf u loht’s ab. Dernoh lost er no einischt, u wo-n-er nüt Bsungersch ghört, reckt er uf d’Geislen a der Wang u lyret ihm e Zügigen ab ubersch Hingere, daß das erchlüpfte Tier bolzgraduuf steit u im Galopp 27 zum Schopf usschießt. Derwyle isch Chlips scho imene Satz im Tenn inne, chlättet wie nen Eichhorn uber d’Styglen uehe u strycht si uber e Heubode düre gäge sym Gade zue. Dert schlüüft er i d’Schueh u leit si, wie we nüt gscheh wär, ufs Trögli.
Derfür wird’s aber ubernide läbig. Wo der Wyßfüeßler zum Schopf uus isch, het der Bruun grühelet, mit eim Ruck der Riemme verschrissen u ischt uuf u nohe. D’Draguner hei gwahret, daß öppis Unguets los isch, sy cho luege u hei ihri Rösser wyt im Fäldwäg ussen i de Länge gseh dervosäche.
«Mir wei se nume lo laufe, die springe nid us der Wält use», het der Büeler die erchlüpfte Meitschi tröschtet, u der Ferdinand vom Schlatt het paarmal uf en eigeti Art dür d’Finger pfiffen u bhautet, syne chömm de scho vo sälber ume. Aber ungereinisch het d’Lenen e Schrei to: Herr Jeses! Em Büeler sy Bruun ischt unerchannt i d’Chnöü gheit. Er het zwar wider ufchönnen; aber no paarne Gümpe leit’s ne zum zwöütemol, un jetz het er bloß no chönne himpe. Alli sy usegsprunge go luege, was es ihm ggäh heig. Es isch nid schwär gsi z’errote, zwüsche zwöü Abwuerhölzli ischt er trappet u het der Fueß nid chönnen umenubercho. Mit Drusbrönnen isch verby gsi, ohni Müeih het me ne chönne näh. Am rächte Chnöü ischt ihm d’Hut i Fätze ghanget, u ’s linggen ischt au gstruppiert gsi, aber chly minger. Der Schlatter het no paarmol dür d’Finger pfiffe, 28 sy Wyßfüeßler isch dusse, wo der Fäldwäg ufghört het, i der Herbschtweid umeggürtet u nomene Rüngeli cho az’trabe. Er ischt erwildet gsi, het si aber gradeinisch lo am Zaum fassen u tätschle. Gfählt het ihm nüt, numen ischt ihm ubersch Chrüz u d’Hingerbacken e dicki Schnatte glüffe vo re Geisle. «Wo het er jetz die ufgläse?» seit der Schlatter u isch stutzig worde. Dernoh isch das Tschüppeli langsam gäge heizue. Gredt isch nid vil worde, der Ubermuet ischt allne vergange gsi. D’Meitschi hei gjammeret: «Daß jetz das emel au so het müeße goh!» D’Mannevölcher hei nen abbroche u tröschtet, es gseih mängs afangs bös uus, es mach si de speter no ganz ordlig. Aber mi het ne wohl agseh, daß sie sälber au Verdruß hei.
«Wunger nähm mi nume, wie-n-er schi het chönne losmache! I ha doch im Dienscht glehrt, wie men es Roß abingt, un es isch mer no nie vorcho, daß mer eis het chönnen abdechle», seit der Schlatter u schüttlet der Chopf.
«Es chunnt mer äben au spanisch vor,» stimmt der Büeler zue, u die Zwe wächslen e länge Blick, «weder... eh, jetz isch’s halt eso u nid angersch, u ’s Gschydschte wird sy, mir gangi ab em Heizue grad bim Vehdokter verby u luegi, was z’mache syg. Vorläufig wei mer aber zum Brunne go uswäsche, u dir reichit is vilicht e chly öppis zum Verbinge.»
29 Die Meitschi sy abglüffe, u wo die Zwe im Brunneschopf aleini stöh, seit dä vom Schlatt süüferli: «Isch nid äbevori dert e Geislen a der Wang ghanget?»
«Wohl, wohl. I ha jo no der Griff bitrachtet, er isch mit eme rote Läderli u Hoorchränzli usgschlage gsi.»
«Wo isch schi de hicho? Jetz wüsse mer, wora daß mer sy. Aber mir wei nüt derglyche tue, d’Meitschi vermöü si dessi nüt. U was wetti mer afoh? Mym Roß, wo ischt abgloh worde, fählt nüt, u dys, wo blessiert isch, het si sälber losgschrisse, der Stumpe vom Riemme hanget jo no dert. Aber d’Rüebe chöme scho no einischt ufs Füür u wärde ling gchochet. Wo-n-es hireckt, will i de scho no usefimele, i wett scho jetz böse sy mit Errote.»
«Er wird mer allwäg abgschetzt, es gseht hellisch strub uus. Wen i dä unger d’Chlöpen uberchäm, wo-n-is das agreiset het, er erwütschti syner Heilige, daß er tät no Gott schreie!»
«Für ne Zytlang isch’ allwäg verby mit Usryte...»
Es Rüngli dernoh sy die Meitschi mit lyniger Ruschtig agrückt, u mi het verbunge, so guet es si het lo tue. Sie hei agsträngt, die Burschte sölli no einisch cho nes Glas Wy näh; aber die sy ergremmt gsi u hei nid welle, sie müeßi pressiere für hei. Ändtlig hei sie stänglige näb em Chällerläubli no eis uf e Wäg gnoh, danket u Adie gseit. Es het 30 nümme rächt welle schreite zsäme u wär glych nume me es verdrückts Wäse gsi. D’Meitschi het’s duuret, wo sie ne nohgluegt hei.
Aber obefer het eine zum Gadepfäischter uus glüüßlet, dä het’s nid duuret. Chlips het e wahri Satansfreud gha, wo die Draguner ihri Rößli am Zaum nohegfüehrt hei u verdrüssig abzoge sy. «Wie Brüeihchöhli,» het er für ihn sälber glachet u gfrohlocket, «die Bürschteli hei gchlynnet. Gscheht nen i ’s F... yhe rächt, dene Stolzgringe!» Aber wo-n-er gseh het, wie em Büeler sys Brüündli himpet u verdungen isch, het er däicht, die Gschicht chönnt doch de no Härd ufwärfe, un es wärd gschyder sy, d’Nase nid z’wyt vüre z’ha. Ersch no re Halbstung ischt er uber d’Gadestägen abcho, het d’Augen usgribe, wie wen er gschlofe hätt u isch zum Brunne go der Chopf wäsche. Die Manöver sy übrigens nienerfür gsi. D’Meitschi sy lengschten i der Pflanzig usse gstange u hei i Chehr ahegluegt, gäb das blessierte Roß guet vorwärts chömm.
«Hesch gseh, wie sie enangere blickt hei? Nändel meint, es heig ihm öpper ’s Roß abgloh», het d’Lene gseit.
«Emel afe vo üs niemmer, we doch allizsäme sy furt gsi», zwyflet d’Fride.
«Alli bis a eine...»
«Du meinsch Chlips chönnt...»
«Jo, das meinen i. Soll mi öpper brichte, dä 31 heig gäng gschlofe u vo allem nüt gmerkt! U du weisch jo, wie-n-er isch. Wen er glaubt, er chönn mir öppis annemache, de stüpft ne der Tüüfel!»
«Aber mir sy doch sofort ufgsprunge go luege...»
«Er wird si scho versteckt ha. We sie ne nume hätti funge u ne vo Dach yhen usgschmiert, er hätt’s lengschte verdienet gha a mir.»
«Herrgott! U we sie jetz meinti, mir sygi faltschi Trüechter u heigin ihm’s am Änd no aggäh...!»
«So dumm wärde sie hoffetlig nid sy», lächlet d’ Lene, u beedisame hei gwüßt, daß das «sie» meh gäg em Schlatt ume zalet weder gäg em Büelhof.
«Aber we sie öppe no uf üse Hans Verdacht fasseti?»
«Er het wohl gwüßt, daß üse Brüedsch hütt nid deheimen isch.» D’Lene het neuerdings verschmitzt glächlet.
«Het ‹er›, soseliso! Jetz weiß i aber au öppis. Du schrybscht ihm! De mueß das Züügli scho ghörig im Gang syl»
«Gäll, wen i der jetz no rächt schön Uskunst gäb, das wär öppis für dys Gwungernäseli!»
«O, bhäb du nume dyner Heimligkeite für di, i chume der de scho no uber e Stäcken y. Aber der Muetter will i de hinecht brichte, wär do gsi syg.»
«Das bricht du nume längs u breits. Meinsch du, das wüsse sie nid scho lengschte, we sie heichöme? 32 Mir sy däich nid imene Zündhölzlitruckli inne, wo-n-is niemmer gseht, u wie der Gwunger d’Lüt ploget, erfahrsch doch a der sälber! Chumm du jetz, mir müeße go de Säue zwägmache u a ’s Znachtässe däiche.»
Aber em jüngere Schweschterli sy nätteri Bildeli unger de luschtige Chrüüseline u vor de bruunen Äugline düre pfyfölterlet, Bildeli, wo gar nüt mit em Säuhafe, Chäsmilchbütteli u Härdöpfelchörbli hei z’tüe gha. Ungereinischt ertrünnt ere-n-use: «Het er der au afen einischt es Müntschi ggäh?» «Frog mi, frog mi,» lachet d’Lene u nimmt se-n-i allem Laufen obenyhe, «du muesch mi froge, i brichte der alls bis ufs Tüpfli.» U dermit git sie re ne Schutz, we d’Fride nid hätt gleitigi Füeßli gha, wär schi mysex ubersch Wäglibord usgchrugelet.
«Du bischt e Dohe, es Gschirr bischt, i mache di mytüüri z’bode», balget sie.
«Z’ersch muesch mi de ha; ha wär guet», güselet d’Lenen u springt. Die Jüngeri uf u nohe. D’Lene hinger e dicke Chrügelibirebaum u drum ume, d’Fride gäng uf der angere Syte. Ändtlige cha sie se-n-erwütsche bim Chittel, un jetz geit e regelrächti Fälete los. D’Lenen isch die Feschteri, d’Fride di Gleitiger, drum ma keni mit der angere rächt gfahre. Zletscht wird aber doch die Elteri Meischter u nimmt die Jüngeri a nen Arfel, daß sie si nümme wehre cha.
33 «We d’ di sövel hert für nes Müntschi inträssiersch, cha der doch afen eis gäh, daß d’ en Ahnig uberchunnsch, was sie öppe für ne Chuscht heigi.»
«I wott e kes, Babi du, emel nid vo dir eis», sprätzlet die Jüngeri u dräiht si wie ne Wurm, «i spöüe di mytüüri a, we d’ mi nid lohsch sy!»
«Nimm di in acht, du Säuhüngeli...» Die einti büschelet ’s Muul zum Müntschle, die angeri zum Spöüe, u plötzlig müeße beedezsäme lache, daß es se schier uberdräiht het, u löh enangere fahre...
E Rung dernoh isch d’Fride go Wasser reiche u het bim Brunne Chlipse troffe.
«Wo bisch du jetz au der ganz Halbtag gsi?» foht sie nen a usfrögle.
«Jg? Fule gsi bin i. Gschlofe han i.»
«Hesch de vo allem nüt ghört?»
«Was wett i ghört ha? Wen i albe zgrächtem zieh, chönnt mi einen ab em Tröglidechel ahegheien, i erwacheti nid.» Er het spöttisch glächlet derzue.
«Es sy drum Draguner do gsi!» U zuetrauliger: «Het ächt d’Lenen öppis mit eim, weisch du nüt?»
«Was wett i wüsse, das cha mir doch gradglych sy!» tuet er derglychen u lächlet für ihn sälber u däicht: «Mach du numen es süeßes Hälsli, du faltsches Milionechröttli, du chaisch mer no lang am Brot chnüüble, gäb d’ vor e Rauft yhe bisch.»
34 «Zwe flott Bürschtle syn es gsi. Mir hei ne du Wy ufgstellt. Uh, da’isch luschtig ggange! U derwyle het ne du öpper d’Roß abgloh...»
«Dä het afe rächt gha, so sött es nen allimol goh, we sie dürhar alls wei uberschnaaren u uberschnafere.»
«Jä eis dervo het si du wüescht zuegrichtet. Das chönnt de no e tüüri Schmier gäh, we’s i ’s Schloß geit. Emel mir wär es nid wohl, wen i dä wär.»
«Jä, hei sie ne de? Die chöü däich no nid i der Ornig es Roß abinge! De sött de öpper usfrässe derfür!»
«Papperla, nid chönnen es Roß abinge! Das wird si de scho wyse. Dä erwütscht de no einisch für Zwänzg, zell er nume druuf!»
«So erwütsch er mira, was geit mi das a?»
Dermit isch vorläufig der Tschuep us gsi. Chlipse het’s nid im gringschten angscht gmacht, un es ischt ihm grad rächt gsi, daß ihm’s die Meitli zutrauet hei, d’Lene het sölle wüsse, wär d’Finger im Spil gha heig. Drum ischt er alle hälufige gsi u het pfyferlet, ganz Rächestile hingerenangere. Wo-n-er zum Znacht cho isch, het’s ne gäng halbersch glächeret; er het nid chönnen ungerwäge loh, z’föpple u Gsichter z’schnyde, d’Hut ischt ihm wärklig im Ziferblatt umegrütscht.
«Wen i das nume nid verschlofe hätt, es reut mi schier z’tod. Öppis sövel Schöns gseht me de nid all Tag: Draguner, wo d’Gringe löh hange u 35 ihrer Guline am Zäumli nohezieh, u Töchtere, wo ne ’s Plääre zvorderischt isch, wil sie nümme chöü dene Sühnline ungeregüggele! We me das nume hätt chönne photographiere, die betrüebte Gsichter alli, das wär es Luege! Für das Bildli zahlt’ i gärn es paar Franke, wen i de all Tag chönnt Freud dranne ha.»
Der Lenen isch langsam ’s Bluet i d’Backen uehegstige, u wo-n-er’sch nid het chönne lo gälte, seit sie:
«Im Grund wurd di das nid grad e Huufen agoh. Weder föpple du nume, uf das, was so nes Chnächtli derzue seit, chunnt es nid a.» Das Wort, die Mine u dä Ton hei gwürkt wie ne Geislezwick. Zündtrot ischt es uber Chlipses Gsicht ufglället.
«Oh, es müeßt no mängen u mängi go diene, we sie nid uf ene Huufe Gäld uehegheit wäri. U zum Erbe wär i nüt dümmer gsi weder anger Lüt», mürdet er vüre; d’Wort hei fasch nid näb em Halszäpfli uehe möge. Er ischt ufgstange, het d’Tür zuegschlage u wo-n-er dür e Brunneschopf hingeren isch, gfluecht alli Zeiche...
* * *
... We eine sälben Oben uf der Rothaule im Zwüschestübli versteckt gsi wär u chly d’Ohre gspitzt hätt, wär er druberyhecho, was der Buur u d’Büüri vor em Yschlofe verhandlet hei.
«Du,» het d’Büüri agfange, «was säge mer derzue, we dä vom Schlatt zgrächtem Absichte het uf üsi Lene?»
36 «Was mer derzue säge welli? Däich nid vil. Lo gscheh. Der Sach der Lauf loh. Wär jo wytersch nüt Ungschickts, chönnt üs nume rächt sy. Aber nid, daß i trybe wett dranne. Sie sölli sälber luege, was sie machi u gäb sie zsäme chöü gattige.»
«Grad das meinen i au. Schlattersch sy jo nid vo de Rychschte, aber guet deheim u hei dürhar guet Lob. Sie chäm zu rächte Lüte. A der Ferdinand isch, sovil i ha chönne vernäh, ke untane Bursch, wärchig, solid u verständig. I mueß’ säge, i gsäch’s nid ungärn, we öppis drus wurd. Es wär guet, we sie us em Huus chäm, vilicht hörti de Chlipses Wunderligtue uuf. Es ischt en ungueti Gschicht mit ihm. Dummerwys het Mälchersch Frau wider gchlapperet u a die großi Glogge ghäicht, was mir lengschte wüsse. Un jetz reden all Lüt dervo u säge de albe no vil meh, weder daß wohr isch.»
«Mir hätti ne lengschte solle spediere. Un es wär gscheh, we du-n-ihm nid gäng z’bescht gredt hättischt. I förchte nume, am Änd blyb de no a ihre öppis hange, we sie scho nüt im Fähler ischt u si nid im gringschte mit ihm agloh het. I weiß nid, was däm Löhl i Gring chunnt u hätt gueti Luscht, ihm scho morn der Laufpaß z’gäh.»
«I miech’s nid; i tät no warte. Mir hei nen erzoge u sy für ihn verantwortlig. Un er ischt au en arme Pfosi. Löh mir ne gheie, so het er gar niemmere meh u wird schlächt. Alage derzue het er, 37 ’s bruucht nüt, weder daß er de Rächten unger d’Finger chunnt. Un es steckt e guete Chärnen au in ihm. Wäge der Lene, das sy Fisimadänte, dertdüre söll er luggsetze. Dernäbe hulf i no einisch Giduld ha mit ihm... U was i no ha welle säge: Denen im Schlatt sött me doch vilicht e chlynne Wink gäh, wie me gäge se gsinnet syg. Nid daß i öppis wett erzwänge, ke Red; aber alls em Grotwohl uberloh cha me doch au schier nid. I weiß das scho yz’richte, ohni daß i mer öppis vergibe. Vilicht rückt’s de chly besser. Halt im Afang vo re Bikanntschaft sy die junge Lüt eigetlig fei e chly schlimm dranne. Schießt eine z’hitzig dry u ’s Meitschi schlüüft ihm uus u het ihm nachär vür, er syg ihre noheglüffe u heig ere d’Schueh abtrappet u dere Züüg, so ischt er au glaggiert, u mi treit ihm’s noh. U tüüßelet er numen um eini ume, so ischt es ere-n-au nid rächt u geit ere z’langsam ab Fläck. Es isch mytüüri no fei e chutzeligi Sach, das Wybe. Drum meinen i, mi sött enangeren ufrichtig u ehrlig eggägecho, oder aber abwinke, solang es no Zyt ischt u niemmer z’wyt ggange...»
D’Büüri wär im beschte Zug gsi, ihri Ansichten ubersch Hürate no wyter usenangere z’lege. Aber der Buur het afoh gihne u si uf die anger Syten umedräiht.
«Mach, was d’für guet fingscht. I bi müede. Mir wei schlofe. Guet Nacht.»
«Du Klipsel, weischt, was mer die Schlingelbueben im Dörfli unte nachgschraue habe, wie i der Weg zum Sädel auffi ggange bi?» Es isch der allerwältsdütsch Malergsell gsi, der Schlumpf, wo das gfrogt het.
«Das wirden i wüsse, Sturm du», brummlet Chlips u stoßt ’s zsämegröllelete Spildecheli uf d’Syte.
«Guet, so will i der ’s erzehle, ’s geht dich sovil a wie mich. Wie ich dürs Gässeli außi ggange bin, sind die Giele am Weg gstande, links und rechts e ganzi Ferklete. Und wie ich der Rank gnomme hab, schreie sie mer nach: ‹Schlumpf geit uf e Sumpf!› I kehre mich um, setze mei freundlichstes Sunntagsgsicht uff und frag: ‹Liebe Kinder, wer hat euch das lustige Värsli gelehrt?› ‹Niemmer,› schreie sie, ‹es ischt is säuber z’Sinn cho.› ‹So,› sag i, ‹habt ihr das selber erdacht, das ist brav! Jetzt müeßt ihr’s aber au recht schön im Takt schreie und so laut ihr könnt, dann gfallt’s mir erst recht. Wer’s am lauteste rausbringt, kriegt en Zwanziger.› Mäuler habe sie gmacht und die Äuger aufgrisse, saufein sag i. Getraut habe sie sich aber doch nit recht ‹Alemarsch, drauf,› kommandier i noch amal, ‹ihr seid rechte Haseschwänz ihr.› ‹Du gischt is doch 39 nume Prügel u ke Zwänzger›, murre sie und sind immer bereit zum Verschwinde. ‹Dummheite,› sag i, ‹wenn’s mir doch a Vergnüege macht! Dert uf de Wehrstei leg i der Zwanziger. Aber ehrlich Spil, Buebe, sunst holt ech der Tüüfel! Schaut’s her, do liegt er. Und nun emol druff wie die Posaune vor Jericho: Schlumpf...› ‹Schlumpf geit uf e Sumpf.› ‹No emol, alle schön miteinander!› ‹Schlumpf geit uf e Sumpf!› Hättet höre solle, wie die einghängt habe, saufein sag i, die wildeste Indianer würde’s nid besser könne. ‹Brav,› sag i, ‹mir scheint, der Klyne dort mit der prachtvolle Drecknase hat am lauteste gebrüllt. I will aber sicher sein. Vorwärts, Klyne, zeig mal solo, was du leiste kannst; aber mach nid, daß es in die Hose geht.› Drauf hat er losglasse wie a Brüllaff, dem der Schwanz ausgrisse wird, saumäßig gediegen ist’s gwest. ‹So, jetzt ist’s genuch›, sag i, ‹du Klyne bisch der Meisterbrüller, du darfsch den Zwanziger ufhebe. En andermal Kinder... Wiedersehn.› Aber so schnell komm i nid los von der Kligge. ‹Mir wüßte no eis Värsli,› lärmt’s hinter mer drein, ‹au eins, wo mer selber gmacht habe.› ‹Na, und das wär?› ‹Klips het e Tips! Klips het e Tips!› ‹Klingt au ganz nett,› sag i, ‹wirkli, ihr seid begabte Kerls. Müeßt ihm das recht laut deklamiere, wenn er ins Dörfli runter kommt, daß es alle Leut höre und Freud habe könne, dann schenk i euch nid einen Zwanziger, 40 dann langt’s zu einem Funfziger.› ‹Aber verhaut er is de nid?› ‹Ob’s ihm so guet gfalle tuet wie mir,› hab i glacht, ‹des kann i nit sage, müeßt halt probiere.› Du siehst, Klipsel, unser Ruhm schallt durch alle Gasse, und mer werde täglich no berüehmter. Pros’t.»
Chlips het der Chopf ungerstellt gha u i ’s glyche Loch yhe gstaret. Jetz ischt er uhirschen ufgfahre u het gmuderet: «Ma nümme suufe! Die Fotzelbuebe solli mer das nume nohebrüele; i schryße ne mygottsseel d’Ohren uus».
«Äh,» grännet Schlumpf, «en Gichtknote bist, en Essigfaß, nid en Funke Humor hast.»
«Isch my Sach, geit niemmere nüt a!»
«Für was sind mer denn hie? Für d’Langweilerei, he? Was trägt das ab, der Kopf hänge lasse wie a alter Mülleresel? Bist doch sunst nid so einer gwest, so ne Dübel, wie der Basler sait. Jetz ist’s bei dir alleweile so, wie’s im Liedli heißt... wart, i will der’s glei singe:
Ist alles dunggel, ist alles trübe,
Diewäil mäin Schatz äin andern hat.
Isch hab geglaubt, sie liebet misch.
Ach näin, ach näin, sie hasset misch...»
«Halt ’s Muul, Sauschwob!»
Aber der Maler het si nid lo störe. Sys schwummige Schelmegsicht het glänzt vor Schadefreud, un er het nume no herter nidergha:
41 «Was nützet mir äin schöner Garten,
Wenn andre drin spazieren gehn.
Und pflüggen mir die Rösläin ab.
Woran isch mäine Froide hab!»
«Halt jetz ’s Muul, we d’nid Schleg witt», dröüt ihm Chlips no einisch. «Loh ne doch singe, es ischt emel churzwyliger weder dy ewigi Sürmelei!» seit der Wirt u poschtiert si näbe Chlipse. U Schlumpf fahrt furt:
«Was nützet mir äin schönes Medschen,
Wenn andre mit spazieren gehn!
Sie ghüssen ihr die Wängläin ab...»
Wyter ischt er nid cho. Chlips het usgwäiht un ihm eini wellen ufmässe. Aber der Wirt ischt ihm i Arm gfalle, u der Maler het näbenume gha, sie hei wohl gmerkt, was cho wärd.
«Kuh du,» lachet der Maler, «wegen so ner Jungfer Tulipa wird man die Ohre lampe lasse! Hier an dieser treuen Brust hat au manche gruht; aber keine ist würdig gwest, für immer daran zu ruhe. Sprießen alleweil frische Blüemli im Garten, Rosen und Veilchen und Gänseblüemli.
Mußt du die Rote lassen.
So geh zu äiner Blassen.
Und hat die Blonde Launen,
Versuch es mit der Braunen.
Und will auch diese munkeln.
So halt es mit der Dunkeln.
Und taugen alle schlecht,
Sag: ’s ist mir ebenrecht.
42 So mußt du es machen, mein braver Klipstaps, allen Weibern der schöne Segensspruch nachschicke: Euch soll der Tüüfel hole. Und nachher mußt du deine Seele baden im edeln Wein, in viel viel goldgelbem Waadtländerwein, sodaß sie draus schwimme kann, wie der Schwan im Teich. Und dann bekommst...»
«Der Schlotter, he? Dertdüre weisch du Bscheid», bängglet Chlips derzwüsche.
«Den Tatterich? Gut, also rede mer vom Tatterich, wenn du dich nit in höhere Regione aufschwinge kannst. Der Tatterich fördert mei Handwerk. Wenn ich den Tatterich hab, fang i an zu maserieren, und dann gibt’s alleweile die feinste Krümp. Ist keiner in Europa, der mir die nachmache könnt.»
«Er isch doch e Hundshagel,» seit der Wirt, «wen i a d’Schwangnäjere däiche, mueß i allimol lache.»
«Was het er de mit dere gha?» rüeft d’Wirti us der angere Stuben ubere. «Bscht, bscht, nix sage», warnet Schlumpf u het der Finger uuf.
«Jä, der Frau mueß i’s doch de no brichte, der Gwunger versprängti se süsch. Destwäge bruuchit-er nüt Chummer z’ha, es chömm wytersch... Übrigens, wüssit-er’sch Neuschte? Letschte Samschti hei sie i der Dorfchäserei unger Abteeltig gha. U wie alli Johr het’s für d’Liferante Wy u Chäs u 43 Brot ggäh, sovil en jedere möge het. Do packe sie de alben y u ligen yhe, die wo em Wirt ke Batze Verdienscht gönne u z’gytig sy, e Tropf z’suufe. Der Roßbödeler heig e Mordiochischte glade, chragebabivolle syg er gsi. Aber das isch no nid alls! Vor der Chäshüttetür ussen isch’ gfrore gsi u glatt, daß nüt eso. U wo-n-er mit sym Dampf hei welle het, uberschloht es ne dert wie ne Cheigel, u du gheit ihm e Bitz Chäs us der Chuttetäsche. Un jetz het’s es Haloh ggäh, all Seck hei sie-n-ihm erläse, u Hüüfe heig er drinne gha, es hätt si eine vierzähe Tag lang chönne verchöschtige mit. Chöüt rächne, was das z’lachen u z’brichte git, dürhar, wo sie ’s vernäh!»
«E der verfluecht! Het’s ihm jetz einisch der Ermel yhegnoh, däm Gythung u Raggeritüüfel! Uh, das ma-n-ihm gönne!» frohlocket Chlips u ischt ungereinischt ume häluuf gsi. «Das mueß er de no es paarmol ghöre, das will ihm de um d’Nasen umezieh, däm Chnächteschindter», u het derzue uf e Tisch gschlage.
«Typisch», wärmt Schlumpf dry, «typisch», u dernoh ischt ihm für nes Rüngli d’Lafere gstange; er het der Zeigfinger a d’Nase tüpft u nohegstuunet. Plötzlig steit er uuf, het ’s Glas gäge ’s Liecht, dräiht’s zsringetum, runzelet d’Stirne, luegt mit stächigen Auge derdür wie ne Wasserdokter u streckt die Linggi bolzgraduse wie ne Wägwyser:
44 «Siii-lennziumm!... Kinder, der Geist kummt iber mich... brimm bramm brumm borium, mira mura morium... Ich seh eine Weggabel... Ich seh an der Weggabel eine Stange stehen... Ich seh an der Stange eine Holztafel... Ich lese auf der Holztafel eine Inschrift...: K-Ä-S-E-, Käse-, aha: Käsehandlung! Eine Hand mit ausgestrecktem Finger zeigt gegen dem Roßboden... Sela!»
«Du Hundsmilionewätter,» brüelet Chlips u chnodet uf e Tisch, «gäng chunnt der öppis Glungnigs i Gring. Allwäg mueß dert e Taffären ufgmacht sy, i weiß ganz exakt wo; ’s ganz Dörfli tuet si ubertröhle vor Lache. Aber der Ziger hesch vergässe, der Ziger mueß o no druuf!»
«Guet, so schreibe mer die ‹Käsehandlung› in die Mitti und in alli vier Ecke: Ziger! Ziger! Ziger! Ziger! Aber Maulhalte, verstande!»
«Heit Chummer für alt Schueh», rühelet der Wirt. «I wirden allwäg so dumm sy. das goh usz’trumme. Däm salzit numen uuf, was ech freut, es gscheht ihm vollkomme rächt. Wie het er’sch verwichen em Brieftreger gmacht, wo-n-ihm dä es schwärsch Pack brunge het! Es Zwänzgi hätt er ihm sölle drufzahle, wil es ubersch Gwicht gsi ischt. U was het er du z’Wort: Er heig jetz währli währli grad e ke Münz, er well ihm de öppen einischt es Glesli gäh. U het ne de scho meh so usegstüdelet. 45 Drum der Briefer nid verläge, lachet u füüret ihm ungere: Was me hütt tue chönn, sött me nid uf morn verschiebe, es chönnt eine von ne stärbe, oder es chönnt süsch vergässe wärde... är hulf das grad ab em Gwüsse tue. Bis der Roßbödeler nümmen angersch dörfe het, weder ne i d’Stube heiße u der Gutter vürenäh. Jetz, heig der Brieftreger däicht, well er einisch Schades ycho u heig gleitig ustrauche. Aber dä donnersch Gytgnäpper heig der Gutter nid us de Fingere gloh u sofort wider i ’s Gänterli gstellt. Ersch wo-n-er der Schlüssel umdräiht heig, lueg er du no ume u frog mit der uschuldigischte Mine: ‹Oder hättscht im Fall no eis gnoh?› ‹O es wär mer gwüß no nid drufab cho›, säg der Brieftreger. U was gäb dä Schlaumeier zur Antwort: ‹He nu, we ’s nüt drufab chunnt, will i jetz ’s Gänterli nid no einischt ufbschließe, i gibe der disersch no öppen es angerschmol.›»
«Das glichet ihm wider, dem Chäsheer u Zigerbaron.»
«Aber jetzt zahlst was, Klipsel?»
«E Doppelliter zahlen i; aber z’ersch mueß d’Tafele hange.»
«Jetz will er mi au usestägele oder usestübele, der Gyzkrage.»
«Ke Red dervo, es isch nid das. Solang e Tropf Dünns uf em Tisch steit, bringt me di nid wäg dervo. U d’Tafele mueß no hinecht uehe. Morn 46 isch Sunndi, do laufe Prediglüt, ganz Chuppele. Drum mueß sie am Morge hange. U drum wird nümme wyterkneipet, süsch machsch du de Chrümp druuf, wo niemmer i ganz Europa cha läse. Hinecht wird gschaffet, morn z’Obe will i de usrücke!»
«O je, mit sovil Durst im Lyb kann i nit schaffe...»
«U mit zvil Wy im Gring au nid!»
«O, öppen e halbe Liter möcht’s, glauben i, no erlyde», redt der Wirt y.
«So bring no e halbe, aber dernoh isch Schluß.»
Der Wirt ischt abtrabet. «So, jetz cha de der Fisch wider graduuf schwümme, äbe hätt er schi bal wellen uf d’Syte lege», seit er ab em Pschäiche. Schlumpf ischt jetz wider guet z’gäggels gsi. Er het sys volle Glas gäge ’s Liecht gstreckt, isch mit unger d’Nase gfahre, het d’Äugli zuedrückt, yzogen u sälig gstöhnet: «Blumen, Blumen, nischts als Blumen!» gäb er en andächtige Schluck langsam het lo aherünne.
Chly speter ischt en eltere, guetagleite Buur i d’Stube cho. Er het e Zwöüer bschickt u gfrogt, gäb er em Wirt nechschte Winter au es Hundert Schyterwedele rüschte söll wie färn. Er syg uf em Heiwäg u heig däicht, er well im Vorbygang gschwing cho froge. Der Wirt het syner zwe Kumpane sofort lo abfule, isch zue-n-ihm go hocke u het zuegseit. Chlips u Schlumpf hei si übrigens züpft u nümme vil Wäses gmacht, offebar hei sie dä Mändel gschoche. 47 Sie hei glyanen ustrauche, d Chappen ufgleit u si drückt.
«Schlumpf wird däich morn z’Predig welle, daß er scho heigeit», spöttlet dä Buur (er isch denen uf der Rothaule no wytusse verwandt gsi).
«Das wär ihm allwäg e Vortel,» meint der Wirt, «dä hätt doch nid Chleider, daß er i ne Chilchen yhe dörft. Herjeses, Herjeses, wie isch das e Hüdeler! En jedere Rappe, wo-n-er verdienet, jagt er dür e Gurgel ahe.»
«Er ischt emel de e guete Chund für d’Wirte.»
«O herjeh, settigi Chundschaft gäb me wohlfel, sie vertryben ein nume die besseri Gaschtig u bringen ein i Verruef. Halb Necht mueß me de bi settigne Sürmle hocke, we me lieber gieng go schlofe, nei nei, settig gseht me lieber goh weder cho, die sy ein ke Nutze.»
Der Buur het vorahe gluegt u sy Teel däicht. «Für Chlipsen ischt es schad, wärche chönnt er, nid gschwing einen eso. Aber i förchte, es chönnt de uf der Rothaulen obe Neujohr wärde, gäb der Chrischtmonet usen isch, wen er eso zuefahrt.»
«Er sött halt nid gäng mit dem Fötzel-Maler desumegheie, i han ihm’s au scho meh weder einisch gseit, du magsch es glauben oder nid. Dä isch sys Verderbe, sys völlige Verderbe. Wie die Zwe zsämechöme, mueß irged e Blödsinn agreiset sy. Verwiche hei sie der Schwangnäjere eso ne Streich gspilt. Schlumpf het se-n-uf em Zug, wil sie-n-ihm einischt 48 oder zwuri mit Traktätline nohtrappet ischt, u Chlips hasset se, wil sie d’Schweschter isch vo Mälchersch Frau uf der Rothaule, u die syg nöüen e Chlappere u tüei ne gäng verbrüele. Jetz ischt ei Sunndi d’Näjere z’Versammlig gsi, sie chieret jo chly uf die besseri Syten ume, u het wie gäng ihres Nachtgschirr unger e Brunnenablauf gstellt gha. U was föh die Schlingle dermit a? Näh der Chachelböhrer u mache re es Löchli i Bode. U sie chunnt äbe de nid vo Merkige. U sider stürm sie jetze kurioserwys dervo: Sie sött doch no hürate, hehehe.»
«So, isch ne settigs nid z’minger,» seit der Buur troche, «u meinen allwäg no, was sie für nes Heldestücki verüebt heigi? He nu, es wird scho no Lüt gäh, wo Freud hei dranne.»
«Natürlig git es, do cha üserein lang abwehre u säge, mi sött e settigen uschuldige Tropf erüeje loh. Chlips isch de nid öppe dä, wo si vil loht säge, er het’s gar unerchannt höch im Chopf.»
«Es schynt mer nid grad, süsch tät er angersch. Weder er wird au no z’ersch syner Hörner müeßen abschieße, gäb er gschydet.» Mit dene Worte isch der Buur ufgstange, het zum Stäcke griffen u guet Nacht gseit.
«Mein de nid öppe, du heigisch dä chönne verbängle,» seit d’Wirti, «hättisch sölle gseh, wie-n-er es Gsicht gmacht het, wo-n-er zur Türen us ischt!»
«Mira wohl,» rauet der Wirt, «eine, wo nid meh chunnt...»
E paar Tag speter ischt Annemeji, d’Büüri uf der Rothaule, mit Chlipse aleini am Wohnstubetisch ghocket bim Zobenäh.
«So, das preicht’s jetz äberächt,» seit sie, «i hätt scho lengschte gärn einischt ungstört mit der welle brichte u het si nie welle schicke. Es isch mer Tag u Nacht nid us em Chopf cho, i ha der vil z’säge. Lue, es cha nümme so goh mit dir.»
«Jä, wosch mer d’Chappe schrote? U wen i de nid zueheha will? I zwyfle, wo-n-i de lang darheig.»
«Äbe, so bischt i der Letschti eine, puckt, ufbigährisch u chöpfig. Du woscht uf niemmere meh lose, u we me der es Wörteli seit, hesch z’widerbälle.»
«I mueß mi wehre, es wehrt si niemmer für mi.»
«Meinsch de. We si niemmer für di gwehrt hätt, hocketisch nümme do hinger em Tisch.»
«Jä, wen i öpperen am Wäg bi, chan i goh, scho hütt. I bi kes Ching meh u loh mi nümmen ytue u uf mer umetschalpe. Das hört einischt uuf.»
«Lue, wen i nid wüßt, wie-n-es bi dir inwändig usgseht u was si hinger dym puckte Wäsen u Großbrichte für nen arme Kärli versteckt, so tät i jetz au drufschmiden u säge: ‹So gang pack zsäme u mach, daß d’furt chunnscht u das sofort!› I tue’s nid, i probiere no einischt i gueter Meinig, gäb d’nid 50 z’brichte sygischt. Aber we der der Düppelchopf scho sövel herte worden isch, daß d’ au vo mir kes Wörtli me magscht anäh, wird mer zletscht nüt angersch uberblybe. I meine doch, vo mir dörftisch säuft no e guete Rat u ne Lehr anäh. Du hesch süsch niemmere, wo der öppis nohfrogt. Oder kümmeret si eis vo dyne Gschwischtertinen um di? Un i bi der meh e Muetter gsi weder e Meischterfrau.»
«I ha nie ke Muetter gha..!»
«Eme frönde Ching cha me nie d’Muetter sy, wie synen eigete, we me scho wett, das bruuchsch mer nüt um d’Nasen umez’rybe, ’s sälb weiß i lengschte. Aber wär isch d’schuld, daß du ke Muetter hesch? Bin i d’schuld? I will der jetz einisch klarsch Wasser yschäiche, wär d’schuld isch: Dy Vater isch d’schuld u süscht e ke Möntsch. Hätt är chly sörger gha zur Muetter, sie läbti sehr wahrschynlig no. We eini nid chächer isch weder dy Muetter u de glych all zähen-englif Monet mueß es Ching ha, gsteit sie das nid uus u mueß zgrung goh. Bsungersch, we eini de no zum große Teel d’Hushaltig sälber soll düreschleipfe u der Ma vorab vom Lohn für ihn sälber bruucht, was ne düecht. So eine däicht halt numen a ihn sälber u loht ihm keni graue Hoor wachse, was us syr Frau u syne Chinge wärd, we numen är sys Vergnüege het. Lueg de nachär d’ Gmein, luegi d’Nochberschlüt oder wär well, gääb es us de Chingen öppis oder nüt, heige sie e Brosme 51 z’ässen oder keni u es Eggeli uf der Wält obe, wo sie chöü läben, oder nid. U de wachse die Ching ohni rächti Pfleg uuf, müeßen etbehren u zläärem schlücken u gseh, wie’s angeri besser hei u wärde nydisch u verbitteret u chlage die ganz Wält a u mache se verantwortlig u däiche nid dra, wär nen ihres Glück vorewägg gstohle heig. We de so ne Vater, wo si nie cha zsämenäh u yschränke, no bilengerschi erger treicht u d’Muetter vo Mol zu Mol schwecher wird, bis sie am Änd dehinedewägg usgmärggelet isch, wie sölli de no gsungi, chreftigi Ching uf d’Wält cho? Zletscht git’s nume no Mißgeburte u Fählgeburte, u ändtligen erbarmet si der Tod uber ne settigi armi Kreatur. So ischt es bi dyr Muetter ggange, u du chaisch no froh sy u Gott danke, hescht e gsunge Lyb u ne glirnige Chopf mit uf d’Wält ubercho. Du hättischt e rächti Muetter gha, i ha se guet gchennt, mir sy zsäme z’Ungerwysig ggange, u we sie no läbti u do stieng, sie wurd der säge, gäb du Grund hättisch, mir e böse Chopf z’machen oder nid...»
«I ha früecher nid z’chlage gha...»
«U hättischt es au jetz nid. I bi vilicht nie meh e Muetter an der gsi weder grad hütt. Glaub du, es gang mer ring, däwäg mit der z’rede un i mach’s numen üseretwäge un uf üse Nutze hi! Dynetwäge gscheht es, mir uberchämi uf der Rothaulen obe wäger süscht au no öppen e Chnächt, u de wäri 52 mer druus u dänne. Aber i ha dyr Muetter versproche, i well de zue der luege u well di muschteren u brichte, daß es öppis Rächts us der gäb. Un i ha’s gäng guet gmeint mit der, u drum söllisch du mer lose, i ha meh erfahre weder du. Es isch die höchschti Zyt, daß es en Änderig gäb mit der. Es geit mit der hingertsi, wie ne Bänne dür nes Bord ab. E liederlige Kärli wirscht, e Plaraaggi u Wirtshushöck, du chunnsch dehinedewägg schreg dry. U du verderbsch der dy ganzi Zuekunft. Du gschpürscht es sälber wohl, we d’s scho nid glaube wosch.»
«Oh, was us mir wird, chunnt däich weni druf a!»
«Wohl chunnt es druf a! So darfsch di nid lo gheie. All Lüt rede vo der u vo dyne dumme leide Wirtshuusmüschterline.»
«Es geit se gar nüt a!»
«Wohl geit es! Alli geit’s a, wo’s guet mit der meine.»
«Oh, vo däm Guetmeine sött me lieber schwyge, vo däm hätt i de bal gnue. Es het ame chlynnen Ort Platzg, das Guetmeine, mi gspürt de mängischt öppis angersch au.»
«Jä lue, i weiß wohl, was di sticht u worum de sövel erbitterete bischt u leid tuescht. Un i ha der welle borge u der nid wellen a ne seere Blätz cho. Aber we d’mer gäng wider eso chunnsch, so chan i nid angersch. Dys Choldere u Wunderlen ischt allszsäme wäge der Lene. Aber mir hei re-n-emel 53 nid chönne bifähle, sie soll di näh, we sie di doch nid wott u nid ma!»
Chlips ischt ungereinisch bluetrote worde. «I..., han i einischt es Wörtli lo verlute... au numen e Ton?»
«Nei, gseit hesch nüt, üs nid u der Lene nid. Du hesch wohl gwüßt, was es abtrieg. Aber daß se gärn hättisch welle, het me mit eme Zwilchhändsche chönne gryfe.»
«Es isch nid wohr, i froge re nüt dernoh, i hasse se.» Wie us ere Röndle sy die Wort vüregschosse.
«Jo jo, du hassisch sche u frogscht ere nüt dernoh, das rymt si guet zsäme. Du hassisch sche nüt liebersch.» D’Büüri het halbersch glächlet derzue.
«I ergere mi uber sche, wil sie so hochmüetig isch. Dernäbe cha sie sy, wo sie will u mache, was se freut, es birüehrt mi nüt.»
«Gib das em Dangelstock a, vo de Lüte glaubt der’sch doch niemmer!»
«Wil sie Freud hei, ein taube z’machen u z’ploge, die dumme Löhle.»
«Daß es unger d’Lüt cho isch, sy mir nid d’schuld, un es isch mer nid am Ort. Dernäbe chöü mer ne d’Müüler nid verbinge, u zum große Teel muesch es dir sälber zueschrybe, we’s e Lärme ggäh het. Hättsch minger gchupet u wunderlig to, es wär niemmer uf dä Gidanke cho. Du hättsch es im stille sölle verwärche; Hoffnig isch nie keni gsi. Ferdinand u d’Lene 54 sy lengschten einig gsi, lang vorhär gäb mir numen öppis gwüßt hei. U hütt sy sie go d’Ringe chaufe. Do drannen ischt also nüt meh z’ändere. Drum bis i Zuekunft gschyder, u loh der nüt meh amerke. Misch di nid i Sachen yhe, wo di nüt agöh u zieh di us em Wirtshuus zrugg. Es bruucht nüt, weder daß d’ ordli tuescht u nümmen Alaß gisch, de hört das Gred vo sälber uuf u chunnt graad e Chueh nohe, wo lengeri Hörner het.»
«Oh, was i gmacht ha, hätt alls i ’s Mäß möge, wen i e ryche Buresuhn wär u ne große Hof hätt. Mi tät mi de angersch aluegen u bihandle. Aber amenen arme Chnächtli darf en jedere ’s Muul abwüsche, wen er scho sälber kes Hoor besser isch.»
«Vil Lüt luege numen uf das, wo eine het, i cha’s nid abstryte. Aber i bi nid eso. Für mi isch Gäld u Guet no nid alls, dermit het me no lang nid gläbt; ’s Glück hanget nid enzig a däm. Rychtum isch fryli e schöni Sach, we men ehrlig derzue cho ischt u vernünftig mit umgeit, aber vilnen ischt er numen es Verderbe. E Möntsch mueß sälber au e Wärt ha, es mueß öppis mit ihm sy, un er söll wüsse, was er z’tüe het u was es erlyde ma. U dertdüre chaisch du au no nid poldere, du hesch no ke sichere Wäg unger de Füeße. Es fählt der no vil, das loh der gseit sy. Flügt der e Chräje uber e Wäg u macht Gwaagg, so gumpisch du uuf, flöügaschtisch u machscht au Gwaagg. Allbott bischt us 55 Nuet u Fädere u schutzgatterisch dry, wie nid gschyd. Wär will e Meischter wärde, mueß vorab ihn sälber möge gmeischtere. Lue einisch der Buur a! Mi cha ne histelle, wo me will, gäng weiß er, was er z’tüe het u was ihm asteit, weiß, was er ihm sälber u syne Lüte schuldig ischt. Er ubersinnet z’ersch, was er macht, u springt nid dry wie ne Göhl. Wen er de aber öppis a d’Hang gnoh het, mueß es de strub goh, gäb er dervo zruggsteit. Das fählt dir no. Du schießisch dry, wie ne Muni i ne Chrishuufe, u wott’s der nid grad no dym Chopf goh, so fohscht a choldere u töübbele. Allbott isch Stiere-Neu i dyr Brattig. Ei Augeblick brönnscht uuf, mi tüei der zweni Ehr a, der anger Augeblick zellsch di mit em erschte beschte Schnapslump zsäme, gheischt u poleetisch mit ihm i de Pinten ume u schämsch di nid, ihm hälfe leidi Müschterli z’mache, wie das mit der Näjere. Für ne Schwigersuhn, wo si eso gmein macht, wett i mi bidanke, u wen er Schübel Gäld u ne schöne Hof hätt. Wen es di drückt, daß du numen e Chnächt bisch, so tue eso, red eso u däich eso, daß me der nid uf hundert Schritt der Chnächt agseht! Glaub mer nume, d’Lüt uberchömen uf der Stell e besseri Meinig vo der, u was no vil wichtiger isch: du sälber au! Lue, e Möntsch, wo nüt uf ihm sälber ha cha, isch verlore, isch der ungfelligischt Tropf, wo-n-es cha gäh, heig er vil oder heig er weni. Nie ischt er mit ihm sälber zfride. Mi cha 56 nüt uf ein sälber ha, we me nid ordli tuet u flyßig schaffet, syg es de, was es well...»
«Jo jo, nume nie ke ungrade Tritt tue u chrüpple bis me nidergheit, das gfallt de Buren a de Chnächte...»
«Un isch de Chnächte ke Schade, es wärchet niemmer herter, weder daß er mah... Chan i der nid no chly yschäiche, lue, es wär do no e schöne Chüejer uf der Milch!»
«Ma nümme, ha gnue...»
«So wart jetz glych no es Schützli, i bi graad fertig u ha der nüt Bös’s meh z’säge. Schaffe chaischt u hesch es to, dertdüre sy mer zfride mit der. Wärchesthalb tätischt is reue, we mer di nümme chönnti bhalte. Aber ’s angere mueß derzue cho: ’s Chopfha, besser der Schnuer noh haue u Ordelitue. Du bisch no jung u muesch no mängs lehre, weder das wird si alls mache, we d’ der guet Wille hescht. U wäg em Chnächtsy: Herjemersch, all Lüt müeßen angerne Chnächt sy, kene cha mache, was ihm gfallt, irged uf ene Wäg ischt en jedere abunge. U we du meinscht, e guete Chnächt syg nid gschetzt, bisch du völlig uf em Holzwäg. Wo-n-i no deheime gsi bi, ischt uf em Nochberghöft en alte treue Chnächt gsi. Vo däm het my Vater albe gseit, mi sött nen i Guld fasse, der Chennigischt u Verständigischt uf em Hof syg nid der Meischter, dä gäb em Chnächt i mänge Teile nid Füetteri. U der Vater het si dermit 57 nid öppe welle wärt mache oder süscht e Vortel drus zieh, es ischt ihm würklig eso gsi. Üs Chinge het er ygscherpft, daß mer aständig u höflig sygi gäge dä Chnächt, er müeß si süsch schäme vor ihm, das syg ganz e sältene Möntsch, vor däm sött me der Huet abzieh. Am Sunndi vo der Predig hei isch Vater gäng am liebschte mit däm Chnächt, sie hei albe fasch nid chönne fertig wärde mit Brichte. Lue, we du e settige wurdisch, wie das einen isch gsi, i weiß nid, was i der chönnt zlieb tue, aber vil, do chaisch druf zelle. Mys Guetmeine darfsch du nid i Zwyfel zieh. We’s di einisch gluschtet z’hürate u d’es rächts Wybervolch astellsch, het sie au Platzg bi-n-is. Im Ofehuus äne loht si ohni groß Chöschte e fründtligi Bhusig yrichte, u z’wärche u z’ässe ischt hoffetlig uf der Rothaule z’allne Zyte gnue, au wen ig u der Vater nümme do sy. Aber du muesch nid mit em Chopf d’Rafen aheschieße, du muesch dyner Öpfel ame Baum gwinne, wo d’magscht uehegrecke. Du bruuchsch mer jetz ke Antwort u kes Verspräche z’gäh, es worgget u wallet no z’fascht i der. Aber däich druber nohe, zgrächtem, u schöpf nid numen es paar Plööterli mit der Schuumchellen obenab! U dernoh tue, wie-n-es si ghört. I ha der jetz lang prediget, vilicht nume z’lang; aber du bisch mer gar mängischt uf der Schoß ghocket, hesch mer Muetti gseit u Äli ggäh, i ha das no nid vergässe u ha nid angersch chönne.»
58 No dene Worte isch d’Büüri ufgstange, het ’s Brot i d’Tischtrucke to u afoh Gschirr useruumme. Chlips isch mit eme Wätterwulchegsicht zur Türen uus u vorusse no es Wyltscheli blybe stoh, dernoh het er schi uber d’Stägen uuf i sys Gaden uehe gmacht.
E halb Stung speter isch der Mälcher heicho u i der Chammere näbezuehen i syner hölzige Stallbottine gschloffe. Wo-n-er ischt uberahecho, seit er zur Büüri: «Was ischt ächt mit Chlipse? Dä gruchset u schnobseret, wie’s ne wett putze. I glauben emel, er lig im Näscht!»
D’Büüri het e ke Mine verzoge: «Chrämpf het er. I han ihm müeße Tropfe gäh. Loh ne nume ganz rüejig lige, es wird ihm wohl de ume bessere!»
«Gang reich ’s Zobeseckli dert im hohle Stock, Chlips, der Mage plampet mer im Lyb ume, wei Zvieri näh», het der Rothaule-Haneß gseit u ’s Haubiel i Trämel gschlage. «Chömit, mir göh dert unger die dicke Saumtanne, es chunnt wider e Staubbete.»
«Jo, u ne fermi, mi chönnt meine, es well scho nachte, so het das gfeischteret», seit der Mälcher, schloht sy Achs au i Stamme u chlopfet d’Tubakpfyfen uus: «So wei mer däich!»
Sie hei uf eme heitere Grötli obe gholzet, wo me uber ne Blütti u jungen Ufwachs i ne stille, 59 wältverlorne Waldchrachen ahegseh het. Unger ne zuehe sy alti Bau- u Trämeltanne gstange, pfyfegrad wie Soldate, Tuller a Tuller die ganzi Muelte voll, fei en Armee. E paar rauzig Luftstöß hei dick Yön Schnee druber gwürblet, u die alte Chnüüße hei afoh walpele, wie we sie ihrer gstabeligen Äcken i Chuttechragen ahezieh wetti. Dernoh het’s höre lufte u zgrächtem afoh obenahe mache, Flocke, schier wie Wäschlümpe.
Ungerwyle hei d’Holzer es troches Plätzgli gsuecht, wo me gäbig u gschärmet het chönnen uf ene Stock hocke, u sy hinger ihres Zobe. Der Buur het ’s Seckli ufto, Chäs u Brot u agmachts Brönnts uspackt, u d’Chnächte hei d’Sackmässer vüregnuschet, am Hosebei abputzt u en jedere e tolle Hingerumebitz Sälberbachnigs u ne Totze Chäs abgsablet. Gredt isch derby weneli worde, sie hei mit Ässe z’tüe gha u albeinischt e Schluck us em Glesli gnoh. Derzue hei sie gueti Triftig gha, z’luege, wie schön es schnei, u wo niemmer meh möge het, seit Haneß:
«Es düecht ein doch niene besser weder im Wald usse. U öppis sövel Schöns wie grad jetze, gseht men au nid all Tag. Lue men au wie fridlig u still die Flocke chömen ahez’ryte, es wird ein gwünd zmuet, wie i re Chilche. Es schneit doch niene sittiger u schöner weder so imene verlornige Waldgraben usse. Tuusigmol cha me’s gseh, u doch gfallt’s ein gäng wider u tuet ein wohl.»
60 «Wie mängi ischt ächt ahezwirblet, wil mer do hei ggässe?» bängglet der Mälcher derzwüsche, für au öppis z’säge.
«Das wurd ein i d’Gäng gäh, we me die sött zelle, Heiterefahne», lachet Chlips, «u ersch, we me se de no sälber sött uszaggele u sövel schön glychlig verteile!»
«Sälb isch gschyder, müeßi d’Lüt nid, süsch möcht men erscht nienemeh gcho. Das gäb de no es Brösmeli meh z’tüe u z’güggele weder Schofwulle zeise oder en alti Matratze rupfe», erchennt der Mälcher.
«U ohni Grampolen u Braschte gieng’s de allwäg nid verby. Do müeßt me däich de der Himel au no usmarche u emen jedere sys Plätzgli abstecke, wo-n-er hätt z’bsorge.»
«Emel no säuft», ergryft der Buur ’s Wort. «Aber es isch doch eiget. Nom Drösche bin i allimol kaput u ha Hueschten u churzen Ote u bi doch gäng am Schärmen u a der Tröcheni gsi. Im Wald usse hingäge bchymme mi allimol wider, wen i scho mueß am Wind u Wätter usse sy. Aber Dröscherstaub u Waldluft sy halt zwo Sache!»
«Wen es uf mi abchäm», git ihm Chlips Byfall, «mir miech’s au nüt, ’s ganz Johr im Wald usse z’schaffe. Bas isch men eigetlig niene.»
Der Mälcher het vermöükt glächlet. Er het däicht, emel gägewärtig syg Chlips ohni Zwyfel im Wald usse bas weder öppe deheimen i der Stube. Uf der 61 Rothaulen isch nämlig d’Näjeren uf der Stör gsi, u zwar die vom Schwang, wo Chlips mit ere het Chritz gha. Sie isch gäng no chybigi gsi uber ihn u het ihm bim Tisch albe Blicke ggäh, Blicke, wo-n-ihm hei welle säge, was är für ne uschafelige Süchel syg u was er ihre für ne himelschreieti Sach annegmacht heig, daß er allimol froh isch gsi, wenn er wider zur Stubestür uus chönne het. Wär schi minger en uschuldige Tropf gsi, sie hätt’s Chlipse ring chönnen ytrybe. Sie hätt ne nume bruuhe z’froge, wie-n-ihm die Usstüür gfall, wo sie für d’Lene hälf näje, de wär d’Wäschplere gguslet gsi. A das het der Mälcher gsinnet, aber nüt dervo lo verlute u ne Pfyfe Tubak ygmacht; er het nüt bigährt, mit Chlipsen i Hatz z’cho. Glydruuf sy all Drei ufgstangen u umen a d’Arbit, we’s scho gschneit het. — —
Angfährt z’glycher Zyt isch der Tünerli-Schryner uf der Rothaulen am chirschbaumige, möschbschlagnen Uszieihtisch ghocket u het Wurscht, Brot u Chirschiwasser vor ihm gha.
«Tünerlitünerli, wie hurniglet u strubuußet das,» het er zur Büüri gseit u gar bidänklig Runzele zogen a der Stirne, «wen i nume scho wider uber e Grot ab u z’Mutzliwil nide wär! Bi halt es eltersch Manndli u nümme für a ’s Wätter use wie albe.»
«Eh, i wett nid so angschte u no nes Gleseli 62 näh,» lächlet Annemeji, «es dünnet graad e chly u vilicht hört’s no ganz uuf, we d’ihm magscht erwarte!»
«Macht mer nid d’Gattig, macht mer bim Tünerli nid d’Gattig. U mit em Glesele, äis chönnt mer au vor en Ote cho. Bi nid dra gwanet, abselut nid dra gwanet.»
«Oh, für ne Gleseler luege mer di destwäge no lang nid a, we d’scho no öppen es Schlückli nimmsch, gäll nid. Näjere...»
«We niemmer meh trouch...», lächlet die.
«Jä, es wär mer de nid aständig, nid aständig, der Tünerli nei. Was sie uf der Rothaule vo ein däiche, cha ein nid gradglych sy. Em... also... säg emel de Haneße, es heig mi drückt, daß i-n-ech so lang heig müeße lo warte... u eh... sie chönni die Lade, wo-n-i usegläse heig, scho die Wuche bringe, es müeß jetz rücke, i gang, so bhäng i chönn, druflos. Jo... un eh... redit de no mit der Lene, wie der alls wellit ha, daß es de ihren u euch rächt ischt. Es wär mer de dranne gläge, re ne Husrat z’mache, wo sie ihrer Läbelang Freud dranne het u dürhar ungschiniert zeige darf. Aber z’ersch mueß i i allne Teile wüsse, wie der’sch gärn heit u worann i bi, dernoh löht de nume Schryner-Köbin mache.»
«Eh, das wird scho rächt usecho, do hei mer ke Chummer. U jetz nimm no nes Schlückli, du darfsch de härzhafter a ’s Wätter use.»
63 «So will der folgen u das no usmache; aber dernoh mueß es sy, süscht etnachten i. Schuldige Dank de, z’hunderttuusigmol. U hau mi emel bi Haneße chly use, u säg ihm, es syg mer bim Tünerlitünerli nid ehnder mügli gsi, d’Lüt welli ein schier verlochen i der Arbit.»
Dermit het er d’Tür i d’Hang gnoh u guet Nacht gseit. D’Büüri ischt au no mit ihm voruse; es het se wunger gnoh, wie-n-er ab Fläck chömm. Glydruuf isch schi cho der Tisch abruumme u seit i der Chuchi zur Fride: «Herjeh herjeh, wie git das z’schnobsere, we so ne Stubechutter einischt a ’s Wätter use mueß!»
«Jo jo,» lachet d’Fride, «es wird ne vom Tünerlitünerli nohe ggruuset ha.»
«We üsersch Mannevolch so wett — schier ufgeischte wäg ere Schneegolzete! Richtig obenahemache tuet es toll. Üser chömen allwäg flätschnaß hei. We me de drann usse sy u darha mueß ohni Chragen u Parisol, isch’ de en angerlei. Tue no e Wedele i Heizofe, daß er rächt warme wird u me ne d Chleider tröchne cha. I will Drättin go d’Finken i ’s Guggeli stelle u anger Strümpf vürelege.»
E Rung dernoh isch’ Mannevolch agrückt, naß wie vüregwässereti Müüs. «E dir strube Gescht,» het Annemeji guetmüetig balget, «es git jo schier Treibe hinger ech noh. Daß der mer de nid däwäg i Stall göht! Es isch doch gäng Zug im Brunneschopf, u wie ne Schwick het men e Pfäffer ufgläse. 64 U we me nid chächer ischt uf der Lunge weder du, Drätti, mueß me dopplet Sorg ha u borge. Dir söttit alben au heicho, wen es däwäg obenaherönndlet, es wär deheimen au gäng öppis z’tüe! Legit ech trochen a u gäht mer disi Ruschtig, i will se de verörtere, der Ofe schmürzt jo fasch vor Wermi. U du, Drätti, chumm i d’Näbetstube cho nes Flanällhemmli alege!»
«Es ischt is gar nid so handtlig ggange,» het Haneß abgwehrt, «chly naß wärde schadt ein nüt, d’Lüt sy all z’ersch naß gsi, gäb troche. Es gruuset ein viel meh drab, we men i der warme Stube hocket, weder we me sälber drann ussen isch. Söttisch mer de do dä Uberstrumpfhaft früsch umen abüeze, er wott lo goh.»
«Mahn mi de dra, wen er trochen isch!» Sie trappet vora i d’Näbetstuben ubere u drückt d’Tür i d’Falle. «Der Schriner isch de dä Halbtag do gsi u het Laden usegläse für Lenis Trossu. Es syg ihm nid ehnder mügli gsi; aber jetz well er schützig druf los, mi soll ihm se no die Wuche bringe. Jetz weiß i nid... wie isch ächt, darf me Chlipse zuemuete, mit z’fahre, oder isch’ gschyder, du gangisch sälber?»
«Frog ne, du merksch de graad, wodüre. We’s ihm nid im Gürbi isch, will i scho sälber goh. Weder i glaube, er syg jetz umen im Sänkel. Sit Leni im Hushaltigskurs isch, tuet er nöüe nüt meh derglyche u het nid einisch meh gwunderlet.»
65 «Er het grüüsli Freud, daß er für Hanse cha ystoh u darf fahre u mit de Rosse mache. Dernäbe cha me nid in ihn yheluege, i traue, es syg ihm doch töüfer ggange, weder daß me gmeint het, u Sorg ha mueß me gäng no zue-n-ihm, er chunnt is jetz gar chummlig. I froge ne de, daß ’s niemmer ghört.»
So isch’ gscheh u no der glych Obe. Chlips isch chly rote worde, het aber sofort der Bscheid ggäh: «Worfür sött i nid welle fahre? Das chan i däich so guet wie nen angere!» U dermit ischt alls im Greis gsi.
Scho der anger Vormittag isch Chlips mit ere Schlittete Holz u Lade uber d’Rothaulen ab. Er ischt au guet i ’s Dorf ahecho mit u hätt ke Hahn dernoh gchräiht, we nid dert zum Ablade dummerwys der Roßbödeler derzueglüffe wär. Natürlig het dä sofort ernäslet, um was es si tüei handle u daß jetz der Augeblick cho syg, wo-n-er Chlipse «d’Chäshandlig» chönn ytrybe. Daß ihm Chlips u ke angere zu där schöne Taffäre verhulfe heig, het ihm niemmer bruuhe mit em Löffel yz’stryche. Aber was wott me, we me nüt cha biwyse? Do mueß me süscht uf ene Wäg luege Schades yz’cho. Mit Hüeschtle, Gränne u Meggele isch der Roßbödeler um e Schlitten ume gstämpflet.
«Prächtig Lade, prächtig Lade, suferi, userläseni War! Derig Chirschbäum trifft me hüürmehi sälten 66 amen Ort. Wird es Hochzytbett sölle gäh, hehehehe! Dä cha si gfreue, wo do drin schlofe cha, hehehehe... sälbzwöüt, meinen i, hehehehe! Mit däm tät allwäg no mänge tuusche, hihihihi. Do muescht awänge, Schryner, bis ’s Tüpfli uf em I ischt, es isch schi säuft derwärt, hehehehe!»
«Das geit di nüt a, mach, daß d’furtchunnsch», ruret Chlips füürzündtrote vor Töübi u macht Auge wie glüejigi Schybli.
«I wirden uf offener Stroß wohl öppe no nes Wort mit em Schryner dörfe rede, das wird mer kes härglüffnigs Chnächtli dörfe verbiete! Di, Chlips, geit ’s Hochzytbett jo au nüt a, wen i rächt brichtet bi, hehehehe! Dert streckt si ganz en angere drinn, hehehehe!»
«I säge der no einisch: Halt ’s Muul, u mach di dänne, we d’ nid Schleg witt...»
«Jä truurig ischt es scho, we me si hun’gsüeß Hoffnige gmacht het u hingernohe mueß gwahre, daß men am Narebängel glüffen isch, hehehehe! Settigs miech mi au taube, hehehehe! Aber eso geit’s uf der Wält obe: Der eint uberchunnt die schöni Hochzytere u der anger der Schueh a ’s Hingere, hihihihi!»
Jetz isch bi Chlipse Murten uber gsi. Im Hui het er uf e Geiselstäcke greckt, der Roßbödeler am Bode gha un ihm ’s Hingere drösche.
Der Schryner isch vor Angscht schier ufgumpet. 67 «Bim Tünerlitünerli hör uuf, es ischt e Buur, e ryche Buur!»
«U wen es e Heer wär» chychet Chlips, «dä Giftchrott hätt zähemol meh verdienet!» No es paar het er ihm lo lige, dernoh ischt er ufgstange u het d’Geisle verschlängget.
«Hättsch nid sölle, lue, es chunnt der wäger nid guet use», jammeret der Schryner.
Derwylen isch der Roßbödeler au wider zwäggraagget u het afoh spängele. «Das ischt es Heldestücki, es alts, schittersch Manndli z’uberschieße, wo niemmere nüt i Wäg gleit het. Weder mir wei de luege, gäb das agang. Du bisch mer Züge, Schryner, u du au, u du au,» seit er zu dene, wo zuehegsprunge sy cho luege, was do los syg, «allzsäme nimen ech für Züge. U dir, Chlipsli, will i de d’Suppe salze, daß d’weisch, gäb men en alte Ma däwäg traktiert, wo kem Möntschen öppis zleid to het. Chaisch de dyner Bätzeli vürechnüüble oder probiere, wie d Chefisuppen e Chuscht heig, Gäld hesch du doch kes für z’zahle!»
Dermit ischt er dervoghimpet, wie wen er ke ganze Chnoche me im Lyb hätt.
«Mach du nume, was chaisch, d’Hauptsach isch, daß d’einisch dy Teel ubercho hesch», brüelet ihm Chlips nohe.
«Cha der glych e wüeschti Schmier gäh, i bigährti bim Tünerli nid a dym Platzg z’sy», chlönet der Schryner.
68 «Dä geit doch schnuerstracks gäg em Dokter u Landjeger zue», stimme die angere by.
«U wen i Schmärzegäld zahle mueß, es reut mi ke Bohne. Däm einisch dörfen ufmässen u ablyre ischt au vom Schönschte gsi, wo-n-i afen erläbt ha», lachet Chlips u schiebt d Chappe spitz ufs Ohr.
Wo-n-er isch fertig gsi mit Ablade, het er no i d’Mühli müeße go Fuettermähl näh, u dernoh ischt er gäge heizue. Im Sädelbedli ischt er go ne Dreier ha, u der Wirt hätt ne welle versuumme u mache z’blybe. Aber Chlipses heiße Bluet het scho chly verwallet gha. «I cha d’Roß nid lo stoh, es angerschmol», u isch gschobe. So ischt er no vor em Zimis wider uf der Rothaule gsi.
«Alls guet abglüffe?» frogt ne Annemeji fründtlig.
«Sowyt wohl», drückt Chlips vüre u foht a abspanne.
«Jä, was wott das säge, ‹sowyt›?»
«Daß i einen usgschmiert heig!»
«Usgschmiert, öppis Hungs eso!»
«Usgschmiert, jo, der Roßbödeler. Wo mer abglade hei, mueß es dä emel au grad zueheschneie. U natürlig het er müeße ’s Muul dry häiche u mi hunzen u föpple, u de giftig wie ne Siech. I ha ne gwarnet; aber däm chäm’s hingefer use, we ’s vorder Loch vermacht wär. Er het’s nid chönne lo gälte, bis i mit em Geiselstäcken uf ihn bi u ne gwullet ha.»
69 «Ums Gottswille! Du hescht ihm doch nid öppis verschlage?»
«Jo wohär! Ghimpet het er fryli u derglyche to; aber i weiß genau, wo-n-ihm abgliedet ha, dert schadt’s ihm nüt. Weder eh,... azeige wird er mi wohl!»
«Das ischt e Sach! Daß d’ di albe nie meischtere chaischt!»
«I ha mi afe hundertmal gmeischteret, es het’s niemmer gmerkt. Aber dä Rung isch’ nid mügli gsi, zvil isch zvil, einisch het der Guger müeßen usgoh.»
«De nimmt’s mi no wunger, daß sövel zytlig u nüechter heicho bisch!»
«Do gseht men äbe wider, daß i mi nie meischtere cha», trümpft Chlips u füehrt d’ Roß i Stall.
«Schlücke het er richtig scho vil müeße, das isch wohr», seit d’Büüri für sche sälber. «Ach, ach, wie isch da au es Verhäich.» U rüeft ihm noh: «Gang de nümmen uf öppis los, mir wei jetz de ässe, i will go tische.» ...
D’Wuche druuf het’s e willkommeni Abwächslig ggäh, d’Metzg isch nohe gsi. Mi het se-n-uf e Samschti verleit, daß alli chönni derby sy. Hans ischt uf der landwirtschaftlige Winterschuel gsi u d’Lenen imene Hushaltigskurs. Die hei au gärn welle heicho u beedi uf Wunsch vo den Alte Urlaub verlangt für e Samschtinomittag u Sunndi. Annemeji het fasch nid möge gwarte, bis sie sy do gsi. 70 Allbott het es der Chopf zum Flügeli usgstreckt oder ischt uf d’Bsetzi use goh halse, gäb me se no nüt gseih dür e Chehr uf cho. Es het ganz roti Bäckli gha vor Freud u isch ne bis wyt vorsch Dachstrauf usen eggäge, wo sie ändtlig cho sy. Emel de Hanse het es gäng angersch müeße luege, wie-n-er gwachse heig u wie gsung u chäch er usgseih i syne neue brave Chleidere. Gschwing gschwing het es der Gaffee ab em Ofe gnoh u ne die saftigischte Möckli Fleisch u Späck ufs Täller gleit. «Weder dir syt jetz däich nümme schwyttig druber... we men all Tag öppis Bessersch het...» «Wirsch de gseh, Müetti! Sövel guets Grauchnets fingt men i der ganze Wält niene,» lachet Hans, «do ischt alls Gschläck dergäge nume Sagmähl!»
«So näht emel de toll, we’s ech no guet düecht», strängt sie a u mueß i d Chuchi go Bscheid u Antwort gäh, wil all Häng voll z’tüe sy.
Nom Ässen isch Leni si sofort go angersch alege, für au chönne z’hälfe. Hans hingägen isch z’erscht i oberischte Spycher ubere. Dert sy a re Latte schön der Größi no e längi Zylete Chuehgloggen u Treichle ghanget. Es ischt es ganzes abgstimmts Glüt gsi, wo men alben i früehere Zyte bim Uffahre den Alpchüehnen aghäicht het. Die große Treichle sy a breite, rych verzierte Läderrieme ghanget, uf eim isch d’Johrzahl l798 ufgnäiht gsi. Jetz het me se nümmen alle bruucht; aber Hans het se mit Schnüere 71 zsämeghäicht gha, daß ungereinischt alle mitenangere ggange sy, wen er ame Hälslig zoge het. Derthi het’s nen a allne Hoore gschrisse.
Derwylen ischt Annemeji oben am Stubetisch ghocket u het Surgrauech grüschtet. Ungen am Tisch het Chlips Wurschtfleisch dür d’Hackmaschine gloh; sie ischt am Tischblatt agschtrubet gsi. Uf eismol hei beedi still gha, enangeren agluegt u glost: ’s Gloggeglüt isch ggange, schön, silberklar, u d’Treichle hei töüf u gsatzlig drygungelet...
Do ischt Annemejin ’s Härz ufblüeit, wie nes Rosechnöpfli, ’s Wasser ischt ihm i d’Auge gstige, es het mit der lätze Hang müeßen abwüsche. Aber derzue ischt ihm es Lächlen ubersch Gsicht gfloge, so warm u heiter wie nes Obesunneschyndli, u ändtlig het es Wort gfunge für sy Freud:
«Aha, derthi het’s ne zoge, drum het er schier nid derwyl gha, es paar Wort mit mer z’brichten i der Chuchi. Nu jo, de will i froh sy! Froh sy, daß er däwäg umecho u der glych bliben ischt. Wohl, wohl, Hans isch gäng no üse! Er hanget gäng no a syne Glogge u syne Tiere, a sym Hei u syne Lüte; ’s Frönde het ne no nid i der Gwalt. Z’innerischtinne ischt er no üse Hans wie dennzemol, wo-n-er mer d’Hang greckt het für furt. U will’s Gott blybt er eso u git einischt e Rothaulebuur, wo ’s Glück i däm weiß z’finge, wo-n-ihm avertrauet isch. We eim d’Weidglogge no rächt i 72 ’s Härz singe, bruucht er nid derthäre, wo sie mit de Glesere zsämelüte u het nid nötig, allem neumödische Narewärch nohz’fahre, er fingt Friden u Freud uf sym eigete Härd u unger sym eigete Dach!... Weisch no, färn am Neujohrmorge? Do het er syne Guschtine, wo-n-er bsorget het, d’Gloggen agleit, für sche go z’träiche. ‹We mir alli neujohre, müeße sie au es Freudeli ha›, het er gseit. Un i glaube bim Tuusig, sie heigi ne verstange. Ufgschlängget hei sie un usggürtet, wie süsch nie, mi het se bal nümme zur Stallstür y brunge... Das ischt üse Hans, wie-n-er lybt u läbt!»
Chlipsen isch derwyle der Maschinewürbel gstange, er het nid angersch chönne weder der Büüri i ’s Gsicht luege. Derfür het’s ihm unger em Gilet wunderlig afoh würblen u wurmsere. Wohl u weh isch’ ihm worde. Gwünd het er Annemejin sy Muetterfreud u Muetterstolz vo Härze möge gönne. Aber derby ischt ihm vorcho, er syg no nie so gränzelos arm gsi, heig no nie es settigs grüüsligs Verlange gha no ren eigete Muetter, wie grad jetze.
«Es isch liecht, brav z’sy u guet z’wärde, we me’s so schön het u ne Muetter, wo si druber freut», seit er, zieht der Ote läng u luegt mit großen Augen i d’Wyti.
Jetz ischt es d’Büüri gsi, wo d’Arbit vergässen u d’Ohre gspitzt het. Öppis im Ton ischt ere-n-yheggange, en inneri Not, wo sie gspürt het. Nomene 73 Rüngli seit sie: «Es isch niemmer so arm, daß er nid öppere hätt, wo si druber freuti, wen er schi brav stellt u öppis Rächts us ihm wird. Öpper gwahret’s gäng u schetzt ne derfür. I meine doch, das söttisch du au scho erfahre ha u no nid langisch. Het’s di de nid au gfreut, we Drätti grüehmt het, wie der im Wald rücke chönnit u wie-n-er mit dym Fuehrwärche zfride syg? Er rüehmt nid gschwing u nie, we’s ihm nid ärscht ischt. Aber dys Fahre gfallt ihm. Ersch verwiche het er mer gseit: ‹Ärnschte sött me bi de Rosse loh. I ha no nid gschwing eine troffe, wo so versteit mit nen umz’goh. Sie folgen ihm uf ene Wink, u d’Geisle bruucht er zsäges nie. U nes Augemäß het er! Wen es Brüggli e halbe Schueh breiter isch weder d’Wageglöüs, so preicht er’sch u chunnt guet druber.› Drum däicht er dra, der au i Zuekunft d’Geisle z’loh. Hans het meh Freud a der junge War u wird wohl nüt dergäge ha... he, do chunnt er jo grad u chöü mer ne froge! Was meinsch, Hans, hättisch du öppis derwider, daß Ärnscht nechschte Summer d’Roß bsorgeti u der Charrer miech? Er het si so guet dra gwanet, u Drätti isch bsungerbar zfride mit ihm.»
«Das cha mir scho rächt sy, wen er de nid öppe meint, i dörf niemeh es Roß arüehre u niemeh es Leitseel i d’Finger näh. Öppen es ungradsmol wett i doch de ’s Rächt ha, sälber z’fahre.»
74 «Das wird er wohl nid meine, oder?»
«Öppe chuum», lächlet Chlips, u mi het ihm agseh, daß er Freud het u tröschtet isch. Jetz het d’Muetter wider mit Hanse dörfe brichte.
«Hesch zsämeglüte?» frogt sie ne, u ihrer Auge hei ne warme Glanz ubercho. Hans het bloß mit em Chopf gnautet u derzue glächlet.
«U we sie nümme do gsi wäri, we mer sche verchauft hätti? Weischt, es ischt eine do gsi u het mit Gwalt gmeint, mir müeßin ihm se loh!»
«So», macht Hans troche.
«I hätt kem Möntsche glaubt, daß die sövel gulti. Meh weder tuusig Franke wett er gäh derfür! Es wär richtig au e schöne Schübel Gäld...»
Hans het d’Stirne grunzelet u wellen uffahre. Aber du het er gwahret, daß der Muetter es Schelmli hingen i den Auge hocket.
«O Muetterli, meinsch, du chönnisch mer angscht mache? Di chennen i däich z’guet! Dir tät es de no herter weh weder mir, we me die i frönd Häng ließ. Das lohsch du nid gscheh, u wen i de einisch Buur bi uf der Rothaule, soll mer eine die welle cho abläschele, däm will i de furtzündte. Lieber wett i ’s Hemmli vom Lyb ewägg verchaufe weder die alte schöne Gloggen u Treichle.»
«Oh, hoffetlig vermöge mer uf der Rothaule no beides z’bhalte, u wird es au so blybe, we Vater un ig einisch nümme do sy...»
75 «Emel wäge mir söllisch nid Chummer ha. Aber jetz mueß i wäger i Stall hingere go luege, gäb d Chälbeli gwachse heigi...»
Sälben Oben ischt uf der Rothaule die ganz Hushaltig bim obligatorische rychlige Metzgmohl versammlet gsi. Wie bi de Buren üeblig u brüüchlig, het me z’ersch wacker ggässe u weneli gredt. Der Schlatter, Lenis Zuekünftige, ischt au do gsi, het aber in Egi gha u weni Wäses gmacht. Ersch, wo si afe ne Tropf Wy im Lyb grüehrt het, isch’ läbiger worde. Der Mälcher het müeße ’s Runzeleklavier vürenäh, u die junge Lüt hei es Tänzli probiert. Der Ferdinand het uf Lenin griffe, u Hans het glachet: «De wirden i d’Fride müeße trabe, alihopp, aträtte!» Aber fascht äbe so lieb ischt er näbe Drättin ghocket. Die Zwe hei schier der ganz Oben ihri War verbrichtet u ihrer Stallsäligkeiten ustuuschet. Der Jung ischt em Drätti albe schier unger d’Chutten uehe gschloffe, währed sie abgrote hei, weler Chälbeli me abträiche u weler me meschte well, wie lang es ächt no gang, bis die bruuni Mähren ihres Füli uberchömm, u gäb si der zeichnet Muni guet uswachse wärd. Chlips het nüt derzue gseit u nüt tanzet. D’Fride wär au scho öppen einisch mit ihm gfahre, wen er sche gfrogt hätt; aber ne cho schryße het sie nid welle. Er isch ke Meischter gsi im Tanze u het ihm au nid wichtig dernoh gfrogt. Süsch wäri de d’Näjere u Mälchersch 76 Frau au no do gsi; aber gäb er mit dene wär gfahre, hätt er ihm lieber lo der Chopf abhaue, die het er mit Vergnüegen em Metzger uberloh. Nohtinoh ischt ihm aber doch ’s bloße Zueluegen erleidet u vorcho, er syg widereinischt abgsaget. U wo sie wider am Schregle sy gsi, ischt er ufgstange u het si pfäiht; we d’Muetter nid i der Chuchi gsi wär, hätt’s nid emol öpper gwahret.
«Gang jetz nid furt, es git de no Brotis.»
«I ha gnue u frogen ihm nüt dernoh.»
«Du wirsch doch nid scho i ’s Bett welle?»
«Wohl, i bi fulen u müede.»
«Wart jetz doch no chly u treich no es Glas Wy mit is!»
«I bigähre nümme, u dir chöüt’s säuft ohni mi.»
Dernoh ischt er uber d’Gadestägen uuf.
«Abah,» süüfzget Annemeji, «mi weiß doch mängisch fasch nid, wie me trappe söll, daß’ de rächt ischt. Er ischt epfindliger weder es ungschalets Ei. U we men all Häng voll z’tüe het, cha men emel nid uf alls luege un a alls sinne!»
Hingerdry het men au am Tisch gfrogt: «Wo ischt jetz Chlips hicho?» U wo d’Muetter het Uskunst ggäh, er syg i ’s Bett, es wärd ihm sy ne Luus i ’s Chrut gfalle, het’s gheiße: «Mi wird ihm widereinisch zweni Ehr ato ha. He nu, destwäge gheit d’Wält nid um.»
* * *
77 Im Früehlig druuf het d’Lene Hochzyt gha. Chlipse hätt’s heimligs gluschtet, ere nes Gsätzli z’horne u Muelte z’zieh; aber er isch so gschyd gsi u het si züpft, süsch hätt’s doch de chönnen Ypacksamschti gäh. Vom Hochzyt het er du au no öppis Wenigs dervotreit, wen är u d’Lene ’s Heu scho nid hei uf der glyche Bühni gha: E schöni Tubakpfyfe. Gäh het ihm se fryli d’Lene nid sälber welle, d’Muetter het’s müeßen ubernäh. Chlips het se lang gäng i de Fingeren umedräiht u nid gwüßt, wott er sche näh oder nid. Ändtlige het er schen aber doch i d’Buese gstoßen u öppis gmürmt, wo me für ne Dank het chönnen aspräche.
Gly nom Hochzyt isch d’Lenen i ’s Schlatt züglet. Ihri Schwigere isch mit Glidersucht ploget gsi u froh, d’Hushaltig chönnen ere junge rüschtige Chraft i d’Häng z’lege.
Föüf Vierteljahr speter. D’Rothaulen ischt i ihres grüenne Summerröckli gschloffen u het ’s bluemete Schöübeli agleit. Der Roggen isch scho mannshöhe u het die erschte Blüetestaubpäckli der Sunnen u em Luft zwägghäicht. Grausilberigi Wälleli laufe derdür, flüchtig wie uf Rehfüeßline. D Chornähri hei si au scho us de Hose gwärchet, feischtergrüen stäche d’Acheren us de falbere Heublätzen use. Uber die hei d’Zuckerschmäli e fyne rötelig-violette Schleier 78 gwobe, nume d’Chleebitze chöü’s i der Farb fasch mit de Chornacheren ufnäh. Hie u do gugget no e Säubluemme-Großätti us em dicke Gras vüre. Aber der Luft wird ihm sys graue Strubeli gradeinisch verchuzt ha, u de chan er sys Glatzchöpfli au truurig lo hange, wie syner Brüeder, wo scho gäg em Bode zue schlampe. Derfür schwingt jetz der Hahnefueß ’s guldige Fähndli, u d’Zantihanser brodieren ihri wyße Stärndli dry. Am Wägbord singen allergattig gälbi Blüemli mit de violetten u blaue Chräjeschnäbel, Sälbinestrüüßen u Gloggeblüemlinen es farbigs Liedli, wo prächtig zsämestimmt, daß es de Bejelinen u Ummelinen u angerne Gfäcketen us em Gschlächt Brummeli u Summeli dert no grad am alleribaschte gfallt. Sie solle si nume roden u hün’gele, was z’hün’gelen isch, die Läckere! We d’Schmäle stüüben u d’Säubluemmeröhrli nidsi göh, dängelet der Buur d’Sägesse u schlyft d’Mäihmaschinemässer: Der Heuet isch do!
Uf der Tarässe unger em Huus, wo me so prächtig uber ne große Teel vom Heimet i ’s Hügelland usegseht, ischt en alti Wiegle gstange, u näbezuehe hei Annemeji u Leni Härdöpfel grüschtet fürsch Zimis u derzue allergattig gchlapperet, wichtigs u uwichtigs, vertrauligs u zuefeligs, wie-n-es si grad ggäh het u nen uf d’Zunge cho ischt. Annemeji het fryli schier nid Wyti gha hinger der Härdöpfelchachle. Gäng albeneinisch het es zur Wiegle müeße 79 go ’s Tuech dännezieh u luege, was ’s Bohni mach, gäb es no schlof ober gäb men im Fall chly mit ihm chönnt gunschere. Es isch ’s erschtmol gsi, wo Leni ’s Chlynne mitbrunge het uf d’Rothaule u drum für d’Großmuetter e Sunnetag.
«Es geit mer jo in allne Teile guet, un i wüßt nid, was i chlage wett, es sy alli rächt mit mer. Aber wie guet me’s deheime gha het, weiß me doch ersch, we me furt ischt, u schöner weder uf der Rothaulen, isch es doch niene.»
«Düecht’s di», lachet Annemeji. «Hättisch solle do sy, wo der Buechwald usgschlage het, d Chirschbäum sy im Flor gsi u d’Säublueme blüeit hei! Dür e Chehr ab ischt alls ei wyße Chranz gsi. Der Früehlig het si guet agloh, u we ’s Wätter nid schloht, uberchöme mer hüür Chilbi mit em Chirsche, chöüt ech de au zueheloh, we d’Zyt do isch, mir bringe se-n-aleini schier nid uberort. Scho der Winter isch mildter gsi weder gwöhnlig, d’Vögeli sy au besser dürecho weder mängisch. Das liedet alben amene Morge do im Loch unge, es hanget allszsäme u trolet uberenangere wie jung Chatze. ’s Gwächs steit schön, u Fuetter wott es e Huufe gäh. D’Härdöpfel hei au gwunnigs Spil. D’Sunne het d’Chnollen usdeert, daß ’s Gjät nid Meischter worden isch. Däwäg isch ’s Chärschtle ring ggange, u het me chönne rücke... Aber es Chrüz mueß men öppen au gäng ha...»
80 «Du meinsch wäge Chlipse?»
«Äben ischt er wider chrumm drinne, daß me bal nümme mit ihm cha gschire. Es ischt afen e gfuerigi Gschicht. I ha gmeint, we du de furt sygisch, gueti’s de mit ihm. Jetz steckt ihm d’Friden im Chopf, daß er albeinisch ganz zhingerfür isch.»
«Was seit sie de derzue? Sie wird ihm vil druffe ha!»
«Zum Glück nimmt sie’s nid schwär u tuet, wie we alls nume Gspaß wär. Sie isch jo nid uf e Chopf gfalle u het e gueti Art, ne lo ab’zlaufe, ohni daß er cha taube wärde. Scho färn im Summer het es agfange, so bi der Ärn ume. Mi hätt zwar afangs solle meine, es sygi alls nume Fisimadänte. Gäng ischt er hinger ere gsi, het se gneckt u ploget u mit ere welle stürme, Drätti het mängischt afe suur drygluegt. Ei Tag het er mit ere welle wette, gäb’s morndrisch schön syg, der anger Tag, gäb me so u so vil Garben oder Fueder yhebring u süscht alls hungs. U gäng hätt’s de sollen um enes Müntschi goh, wo sie-n-ihm hätt müeße gäh, we sie’s verlore hätt. Natürlig het sie nume ggügelet u nen usglachet u nid druf wellen ygoh.»
«Das chan i mer däiche, er ischt e Lappi. Die het doch en angeren im Aug.»
«Wird scho sy. Emel vom Chochkurs im Winter isch schi nid allimol aleini heicho. Es schynt si do öppis agspunne z’ha. Sie het’s au wytersch nid verschleikts 81 gha, u mir gseh ke Grund, ere-n-abz’wehre. Numen isch schi no wohl jung, weder es wird wohl nid müeße gsprängt sy mit Hürate. Was sie üs un ihre sälber schuldig isch, weiß sie wohl, u drum bruuche mer sche nid z’hüeten u yz’gänterle. Dertdüre han i ke Chummer. Aber sit Chlips weiß, daß sie en angere het, isch fasch nümme mit ihm z’gattige. Die halb Zyt ischt er wunderligen u tuet dumm, es isch mängisch schier zum Dervolaufe.»
«I hätt ne doch nümmen umedinget!»
«Es het is si au zwöüet. Aber es rau ein doch mängs an ihm. Afe... wärchesthalb uberchämi mer e ke bessere. U de ischt er gwahrige u agwanet, weiß dürhar wo u wie afoh u alls schickig az’chehre: Im Heuet wo u wie mit de Fuedere drusfahre, daß es nid Ungfeel git, bim Härdwärche, wo der Afuhrbock ufmache, daß ’s Seel nid verschlisse wird, u so git es hundert Sächeli, wo men amen angere z’ersch müeßt d’Nase druf stoße u en immerwähredi Uebig mit ihm hätt, gäb er e Bigriff uberchäm, wie me’s uf eme Bärghof obe mueß astelle. Derzue ischt er süferlige, het Sorg zum Wärchzüüg u ischt e Treue zu de Rosse. Z’wecke bruucht me ne zsäges nie un ihm z’bifähle sälte. Er weiß gäng, was a der Reien ischt u gseht sälber öppis z’tüe. Mi wär eso wohl mit ihm, we nid das Chupen u Muuggen ein alls verleideti. Jetz hocket er wider ganz Samschti- u Sunndizobe mit 82 däm luusige dütsche Malergsell im Sädel nide, grad so wie denn, wo-n-er wäge dir ischt im Ungreis gsi.»
«I wott ihm jo wytersch nid z’böscht rede. Aber düecht het mi mängisch, dir tüejit ne z’fasch verhätschele. Er soll einischt a nes frönds Ort go luege, was der Brunch ischt! Es wird ihm de öppis angersch ertraume! Dir uberchömit doch scho en angere guete Chnächt.»
«Die ganz Guete wächslen ihrer Plätzg sälte. U de duuret er mi halt gäng wider. Er het uf Gottes Ärdboden obe niemmere weder üs. Syner Gschwischterti frogen ihm nid e Bohne dernoh, ussert sie wellin ihm Gäld abetlehnne. Un er ischt äbe nid e Schärmtanne, wo Würze het u der Luft erlyde ma. Weiß Gott, was us ihm wird, wen er i schlächti, liederligi Gsellscheft chunnt u nienemeh e Rügge het. U lue, we ein eine sövel lang het ghulfe hert wärche, isch men ihm meh schuldig weder nume der Lohn, mi ischt ihm es Guetmeinen u ne Fürsorg schuldig. Mi chlagt gäng, es well niemmer meh uf em Land schaffe. Sy mir Buren ächt nid mängisch sälber au öppis d’schuld dranne? Mir sötti üser Ghülfme besser erzieh, we sie jung sy u besser versorge, we sie alt sy. Numen ihri Arbitschraft u Gsundheit usnutzen u se dernoh dännegheie wie Abzüüg, wo men uf e Ghüdermischt wirft, geit nid. Dermit schnydet men ein i ’s eigete Fleisch. Wie soll us eme junge brüetige Bürschteli, wo no uf all 83 Syten ume waggelet, öppis Rächts wärde, wen er niene ke Hilbi het u nienen es Fünkeli Liebi uberchunnt z’gspüre? I ha einischt i der Zytig gläse, i de Spitälers stärbi ne die chlynne Ching ewägg wie d’Flöüge, trotz aller pünktlige Pfleg u ärztligen Ufsicht. U der enzig Grund, wo me funge heig, syg dä: D’Muetterliebi fähl ne! Der Möntsch syg nid e Maschine, er heig es Gmüet u ne Seel, wo au müeßi gspise wärde. So verliere mer au i der Landwirtschaft Johr für Johr e Mängi Lüt, wil me se nume mit Gäld ablöhnt u zweni zue-n-ne luegt. We niemmer es Härz für se het u si zgrächtem um se kümmeret, chehre sie der Burerei der Rügge u göh i d’Stadt oder i d’Fabrigge. Das darf me nie vergässe!»
«Aber Chlips wär jetz afen alte gnue für z’wüsse, was i ’s Mäß ma u was nid. I chönnt nid eso Giduld ha mit ihm.»
«Es Ching ischt er no, teel Roß müeße halt lang Füli sy un ufschlängge. Söttisch gseh wie-n-er mängisch mit em Marteli gaulet, mit üsem neue Güetermeitschi! Daß ihm d’Fride gfallt, isch doch z’bigryfe, sie blüeit wie nes Röseli. U daß sie nid für ihn gwachsen isch, weiß er guet gnue. Nume man er schi nid uberha z’pücktelen u z’yfersüchtele, das isch ’s Ländtwylige.»
Annemeji wär im Zug gsi, no meh usz’packe; aber es het öpper anger ’s Wort ergriffe, ’s chlynne 84 Meiteli im Wagibutti het afoh müggele, un jetz het Großmüetti alls müeße lo gheie, u’s go ufha un uf d’Schoß näh un ihm chlütterle u mit ihm gunschere. Aber alls Flattiere het nüt gnützt, Meiti het nid ufghört treiße, bis es ’s Näsi a der Muetterbruscht gha het un ihm sys süeße Naturbrünneli gflossen isch.
Währed die jungi Muetter no gsäugget het, isch Waldi, der Jaghung, zue-n-ne cho, näben Annemejin uf e grüenne Stuehl uehegstägeret un ihm cho der Chopf arybe, u Leni het verwungeret gfrogt: «Sit wenn heit dir jetz e Jaghung? Wott öppe Hans de go jage?»
«Ke Red», lächlet Annemeji. «Er ghört eigetlig mym Brueder, u mir hei ne vorläufig numen a der Fuehr. Aber er isch so wohl für is u chan ihm’s hie so guet, daß mer ne vilicht doch de no zgrächtem bhalte. Bischt e Liebe, jo jo, e Liebe! Aber gang jetz ahe, so chan i mache.»
«Er tuet niemmere nüt,» het sie wyter plauderet, «u wär allwäg guet zum Jage. Emel uf de Reh ischt er, öppis erschröckligs. Wen er eis merkt, wird er ganz zhingerfür. Verwiche het er im Loch niden eis ufgha u isch mit ihm dervo, weiß Gott wie wyt. Hans het ihm ufgchöttet u ghornet gäng in eim; aber es het alls nüt abtreit. Drei Tag lang hei mer ne nienemeh gwüßt u däicht, er chömm nümmen ume. Du gseh mer nen ei Nomittag dert uf em Högerli äne. Dert ischt er ghocket, het ghüület 85 u gsüünet, hätt welle heicho u het nid dörfe. Jo, was dä Hung to het, es hätt e Stei chönnen erbarme! Mir hättin ihm welle rüefe. Aber Drätti het gseit: ‹Löht ne nume no chly murbe, so bsinnt er schi dra. I will ne de scho go umereiche, we’s Zyt ischt.› Erscht nom Fürabe isch’ ihm du nohe gsi. ‹Schlach ne de nid öppen ab,› hei mer ihm agha, ‹bring ihm lieber afen öppis z’frässe, süsch trauet er schi gar nümme hei’zcho.› U han ihm es Chacheli voll Milchbroche zwäggmacht. U dermit isch Drätti ggange, u mir hei allizsäme zuegluegt. Herjeses Gott, wie het dä Hung to, i ha gwünd bal Augewasser gha. Wo-n-ihm Vater grüeft het, ischt er uf em Buuch gägen ihm zuegwetzt u het der Schwanz zwüsche d’Bei gchlemmt. U ersch, wo-n-ihm du Drätti fründtligi Wort ggäh het! Die Freud hättisch solle gseh, wie-n-er an ihn uehegumpet ischt un ihm gflattiert het, fascht uberschosse het er ne u gar nid welle luggsetze. Ändtlige, wo-n-er du sicher isch gsi, er syg wider i Gnaden agnoh, het er schi du hinger d’Milchbroche gmacht u weder Tropf no Brosmen ubergloh. Dernoh sy sie du zsämen agrückt u het üs allnen au no der Chratz gmacht un is d’Häng gläcket un is welle Müntschi gäh; aber nid daß mer möge hätti. Er het z’gruusig usgseh, dä arm Lazarus; verchratzet u dürglüffen ischt er gsi u mit Dräck ubersprützt vom Chopf bis zum Schwanz, weiß Kraft, wo-n-er dürhar umegcheßlet ischt i dene 86 dreine Tage... Jo jo, lue mi numen a, u reck mer der Talpe, vo dir rede mer, du sollisch de nümme so ne Dumme sy u der d’Sucht nümme däwäg lo uber e Chopf wachse u z’Meischter wärde... Aber jetz mueß i i d’Chuchi!»
Das het d’Lene wohlbigriffe; sie het nid öppe gmeint, ihretwäge solli jetz plötzlig alli Redli stillstoh. Im Gägeteel, sie het der Muetter abgnoh u ghulfe, was sie chönne het u doch gspürt, wie wärt sie cho ischt. Im Burehuus ischt amene Wärchtig d’Arbit ’s oberischte Gsetz, wo nid ohni Not dergäge gsündiget wird. Nomittag het es de scho wider es Plauderstüngli mögen erlyde u Zyt ggäh, em Garte, Säustel u Spycher d’Ufwartig z’mache u zu de Pflanzblätze z’trappe, u morndrischt isch Sunndi gsi, do hei de au die angere derwyl gha, mit der Lene z’brichte u re chly ihres Meiteli z’biwunderen u z’pantsche. Sie isch wäger nid z’churz cho. Wo se der Ferdinand isch cho heireiche, het sie gseit: «Guet, hesch ’s Fuehrwärch gnoh. I wüßt süsch nid, wie-n-i alls wett heifergge, wo mer d’Muetter ggäh het. All Seck het sie mer voll gschoppet, Tuech u Saft u Meiestöckli...»
«Jä, mir hei de nid welle cho ne Raubzug mache», het der Ferdinand abgwehrt.
«Näht dir das nume,» het Haneß druuf gseit u glachet, «de Schwigereltere soll me jo no allem trachte, weder nom Läbe nid!...»
87 D’Wuche druuf het der Heuet agfange, e Heuet wie nen angere. Nume het es vil ggäh z’lache wäg ere poßlige Gschicht, wo em Roßbödeler zuegstoßen ischt. Anger Bure luege vor em Heuet ihrer Bühnine nohe, gäb’s d’Bühnibäum no heigi u d’Blegi no guet syg; d’Zimmermanne hei gwöhnlia vil Arbit u möge um die Zyt niene gcho. Der Roßbödeler hätt se-n-au sölle ha. Aber er het’s lo höötschele u si tröschtet, d’Blegi heig’s no alli Johr gha, sie wärd’s das Johr wohl au no tue. ’s Gäld het ne widereinisch graue. Jetz het er aber das Johr nid nume mit syne magere Piggeren ygfüehrt. Er het albeneinischt e feiße Maschtstier ygspannet, wo-n-er de tüür het welle verchaufe. Dä isch du für die mürbe, bröde Blegilade wohl schwäre gsi. Sie hei mit ihm lo goh. Ungerzuehen ischt es Chnächtegade gsi, u der Stier säderet schön i nes Chnächtebett ahe u chrutet’s zsäme. Der Gadeboden ischt aber um kes Hoor solider gsi weder d’Bühniblegi, u drum chrachet die ganzi Arichti i d’Hingerstuben ahe. Dert het’s du ändtlige Stillstang ggäh. Wo men isch go luege, het der Stier verwungerete zum Pfäischter uus gschauet; to het’s ihm weni gha, bloß paar Blätzen abgschürpft u nes Horn ussenabgschlage. Offebar heig’s ihm gar nid so schlächt gfallen i der Visitestuben inne, sie heigi emel e Millions Uebig gha mit ihm, gäb er wider im Stall usse gstange syg, er heig nen uf em Stubebode no rächt wackere Chrom lo lige.
88 So het’s der Maler Schlumpf Chlipsen im Sädel nide brichtet, u Chlips isch nid dä gsi, wo ’s luter Wasser briegget het druber. Kene het herter gfrohlocket weder är u ’s em Roßbödeler besser möge gönne.
«Jetz chan er die Fränkli, wo-n-i ha müeße schwitze bir Usmachete, au wider vüregrüblen us em Strumpf u no es Bygli vo synen erraxeten u erharpaxete Grampolschybe derzuetue. Ärdeschad isch’ nume, daß er nid sälber voragsäglet u der Ochs uf en Esel ahegheit isch.»
I vierzähe Tagen isch der Heuet ubere gsi, u d’Bure hei chly chönne verschnuppe. Z’tüe isch jo gäng gsi; aber mi het e gmüetligere Trapp agschlage, albeinisch der Rügge gstreckt u ne Pfyfen ygmacht. Was me i de Wärche nid het chönnen erstryte u müeße lo lige, ischt jetz a d’ Reie cho. Uf der Rothaule het me d’Wägen usbesseret, Waldstücki gruumt u dornet, Abwüer ufto, Wärchzüüg umegmacht, d’Chirschileitere nohegluegt, Garbebänger parat gmacht u derigi Ruschtig. U wo ’s Wätter bständig schön gsi isch, het Haneß mit Annemejin e zwöütägigi Oberland-Reis ungernoh. Ame Samstidemorge het se Hans i aller Früehi uf d’Station gfüehrt u ne zuegsproche, sie sölli nume ganz rüejig un ungsorget reise, er well scho luege, daß deheimen alls i der Ornig gang.
Aber we d’Chatzen us em Huus sy, tanze d’Müüs, u Hans het müeßen erfahre, daß me mit 89 em beschte Wille nid cha dervor sy, we ’s will dumm goh. Er het si fryli alli Müeih ggäh, am Oben i Stall u Roßstell zündtet, Füür u Liecht verwachet, all Türe sälber bschlosse u gmeint, jetz müeß alls im Blei sy, mi dörf schlofe, wie nes Herrgöttli. Es wärde mängisch Schlangeneier usbrüetet a Orte, wo me’s nid vermueteti, z.B. hinger em blüejige Houlerstock näb der Yfahrt obe. Hans het scho yfrig amene Trämeli gsaget, het si dert öppis afoh rüehre. Zwe Kärlisse hei si dert versteckt gha, Chlips u sy Kumpan Schlumpf. Sie hei vermuetet, we die Alte furt sygi, uberchömm de d’Friden allwäg nächtlige Bsuech, u dä hei sie de vaterländisch welle düreprügle. Drum het en jederen e tolle Chnüttel bi-n-ihm gha. Sie hei gwüßt, daß dä, wo chunnt, e millions e wehrhafte, gäderige Bürschtel isch, wo eine von ne nid aleini mit ihm hätt möge gfahre. Nume z’zwöüehöch hei sie si hinger ihn trauet u au das ersch, wo sie hei e Tropf Wy im Tuller gha. Aber es het nen es längs Warte ggäh, er isch ne nid scho i der erschte Halbstung i d’Häre glüffe. Schlumpf wär lengschte dervoglüffe, we ne Chlips nid gäng früsch ufgstiflet hätt.
«Du hescht jetz derwyl z’warte, aleini richten i nüt uus. I han ihm scho meh weder einisch gluußet; aber allimol het er mer chönnen etwütsche. Du muesch mer hälfe, uf zwe drei Liter chunnt es mer nid ab, we mer ne ghörig chöü usschwarte. Mir warte, bis 90 er im Brunneschopf innen isch. De springen i hinger der Yfahrt ahe u du vorahe, däwäg hört er de uuf is ertrünne. Unger em Brüggstock packe mer ne u gähn ihm; aber hau de nume unerchannt, e Chummligen ischt er de nid, das will der vor un eh säge.»
«Dummi Koge syn mer,» het Schlumpf gfuteret, «wäre mer doch lieber im Bedli unte geblibe. En Langweilerei ist’s, en saudummi, und nit emol en Tropf zu trinke. Des kann i sage; lang halt ich’s nimmer uus...»
«Still, still»...! Nei, es isch wider nüt gsi, u doch het’s am Mutzliwiler Münschter scho lengschte zwölfi gschlage gha. Aber nüt nohloh gwinnt! Uf eismol ischt e Schatte dür d’Hostert vüre cho u gäge Brunneschopf zue gschliche. Chlips u Schlumpf hei ne trotz der Feischteri z’glycher Zyt gwahret. «Jetz uf ihn!» chüschelet Chlips u het vor Ufregig gschlotteret. «Gib ihm de, wen er chunnt», u ischt i de Vürfüeße hinger der Wätterwang ahegsächet. Derwylen isch Schlumpf em Gartezuun no vorahe u het si mit ufzognem Chnüttel näbe der Wang parat gmacht. Alls still,... gäng no still... ischt er ächt wider ertrunne, halt, es rüehrt si öppis... er chunnt, also druff! E Gump vüre, e Streich, e Brüel: «Chalb, verfluechts!» u der Troffnig schweibet u stürchlet gäge der Gadestäge zue.
«Tüüfels Donnerwätter!» fluecht der Maler u 91 merkt, daß er der Lätz preicht het. Aber im glichen Augeblick packt nen eine vo hinge, daß er schi nüt cha wehre, schleipft ne dür e Schopf hingere u schießt nen i ’s Gülleloch use. Töüf isch nid gsi, daß er hätt chönnen ertreiche, aber e Saaße, wo gfärbt u aghäicht het. Dehinedewägg uberpflaschteret, isch der Maler wider useggraagget u het ’s Päch ggäh dür d’Hostert uus, wie we sibe Leue hinger ihm nohe chämi.
Allszsäme het chuum zwo Minute duuret. U wie isch es här- u zueggange? Dä, wo cho isch, het au Lunte groche. Unger der Yfahrt isch zwüsche de Säustlen inne e lääre feischtere Gang gsi. Dert yhe het er schi gflüchtet, daß er emel im Rügge deckt syg. Chlips het i syr Ufregig do dra nüt däicht u isch verdüre gschosse. U du preicht ne der Streich, wo der anger hätt sölle träffe. Glückligerwys het er no chly chönne der Chopf näbenume ha, daß es meh i d’Achslegäged ggangen ischt. Immerhin het er erwütscht, daß’ ihm schier gschmuecht worden ischt u daß er am Schmärzen a gmerkt het, es syg öppis broche. Wehre u Schlumpfe z’Hülf cho, het er nümme chönne, wo dä isch tauft worde; es het ne z’unerchannt gstoche. U so het er nüt Bessersch gwüßt, weder uber d’Stägen uuf i sys Gade.
Wo Hans nomene Rüngeli mit der Latärnen isch cho zündte, was Unguets syg, het er ke Bei me atroffe. Nume der Brunne het fridlig tschuuret.
92 Am angere Morgen isch Chlips nid zum Roßputzen u Fuetteren aträtte, Hans het sälber drahi müeße. Das het ne g’ergeret u gmacht z’balge. Vo der Fride het er du e Wink ubercho, was ggange syg, merkwürdigerwys isch sie uf em laufede gsi. Dernoh ischt er du i ’s Gaden uehe go luege, wie’s stang. Chlips isch halbgsunndigeten uf em Bett gläge, het drygluegt, wie wen ihm ’s Plääre zvorderisch wär, gfluecht u mit de Zänge gchnirschtet u nid gwüßt, wie-n-er will sy. Vermuetlig het er unerchannt Schmärze gha, er ischt emel uhirsche gsi uber die Maße.
Gäb me söll der Dokter lo cho?
Nei, er well grad gäg em Chrankehuus zue.
Gäb me ne söll füehre?
Nüt do, er mög ’s Hoppere nid erlyde, d’Achsle syg vercheibet oder süscht nöüis.
Jä, es müeß doch öpper mit ihm cho, aleini dörf me ne nid lo goh.
Er well’s nid ha, mi soll nen erüeije loh.
Was me de für ihn tue chönn?
Nüt, er well de vom Chrankehuus uus Bscheid mache, was er müeß ha.
Aber er müeß doch no z’ersch Zmorgen ässe.
Er chömm nid uberahe. Synetwäge, es bitzli Brot u Gaffee chönn er de näh, sobal daß syg, aber mi soll ihm uehebringe.
Das isch gscheh. Hans het ihm au no ghulfen us der Chutte schlüüfe u en angeri uber ihn yhe 93 näh u het ihm e Schlinge gmacht, für der Arm z’träge. Wytersch isch nüt gsi mit ihm az’foh, er ischt uf nüt yggange.
Wo Chlips furt isch, het er der Sunndighuet töüf ahezoge u nüt umegluegt. Es het niemmer solle gseh, daß ihm ’s Augewasser uber d’Backen abtrolet.
Am Obe, wo d’Reislüt heicho sy, het’s z’schmäle u z’jammere ggäh. Do bruuch me doch numen e Schritt vom Huus ewägg z’tue, de gäb’s Chalbereie, het Haneß gschumpfe. Annemeji het brämset, er soll jetz nid balge, Hans vermög si dessi nüt, u Chlipse wärd’s wohl bessere, daß me für d’Ärn wider uf ihn chönn rächne.
«Dä chunnt mer nümmen i ’s Huus,» seit Haneß scharpf, «es ischt jetz ändtlig Heu gnue ahe. U do dra wird de nümme grangget u gnorgget, hesch ghört, Muetter!»
«Aber i ’s Chrankehuus wirden i de wohl no zue-n-ihm dörfe, u dert dranne git’s de hoffetlig au nid z’ranggen u z’norggen, oder?» Es isch nid ’s erschtmol gsi, wo ’s Annemeji het ghöre donnere.
We amen Ort es Unglück gscheht oder au numen en Unfall passiert, gseh teel Lüt am heiterhäle Tag d’Flädermüüs chrisdick desumeflüge u föh a dichten
94 u trachte, em Tüüfel es Ohr ab. D’Ybildig ischt e guete Beck. Sie nimmt d’Tatsachen i d’Muelte un uf d’Würkbank, chlopfet u chnättet u wärchet Präßhebi u Trib dry, bis der Teig afoht haben u habe, uber alls uus lauft u ’s Brot, wo druus gförmt wird, Mürgglen u Chröpf uberchunnt, größer weder Chindschöpf. Wie bi re Steigerig geit es; en jedere Tröchni erwachet u weiblet mit Neuigkeite u tuet no es Bott höher: «Hescht au vernoh? Letschte Samschtig znacht heig es uf der Rothaulen obe en unerchannti Schlegleten abgsetzt. Zwo Rundete sygi zsämegstoße u heigi enangeren erbrätschet gar gottserbärmlig, d’Lüt brichte vo allem Wunger. Eim heige sie der Arm verschlage, em angeren es Bei, eine heige sie i ’s Mischtloch ahe gsprängt, u zwe sygi blybe lige. Am Morge syg der ganz Schopf verblüetet gsi u ne Reiete Pfäischter radikal verschlage. Der Landjeger lauf Tag u Nacht desume go Nachrichten yzieh u Runder ufschrybe. Aber dä, wo am unerchenntischte drygschlagen u gmässeret heig, syg ihm scho etwütscht. Alls heig er lo gheie u der Dewang gnoh nach Amerika, no d’Schueh heig er verschlängget, daß er besser chönn springe; mi heig se-n-uf der Rothaulen obe hinger em Houlerstock funge.» «Jo, das geit emel afen uf der Wält obe, daß ’s ke Gattig u Fasson het u em Tüüfel drab gruuset.»
Es Stäubeli Mähl isch nun würklig a dene Mürggle gsi, nid ganz alls Blohscht. Em Maler 95 Schlumpf ischt ungereinisch ’s Mutzliwilerklima z’ruuch vorcho, er het si nächtligerwys verabschidet für syr Läbtig. Gäb er gförchtet het, er chönnt der Polizei wohl lieb wärde oder ’sch Kramänsel vo de Lüte zu sym Gülletaufzödel gschoche het, ischt er niemmere go predige. Zum Ländeli uus ischt er, nume zwyflen i starch, gäb sys Reisgäld heig möge grecke, für uf Amerikeit ubere.
Chlips isch nid lätz dranne gsi, wo-n-er mit em Chrankehuus grächnet het. Der Dokter het ne würklig derthäre gspediert. ’s Schlüsselbei syg broche, u was süsch no alls vergueget syg, wärd si de erzeige. Vorläufig chönn er schi uf paar Wuche Chrankehuus verfaßt mache. Natürlig het der Dokter au welle wüsse, wie das Näggi etstange syg u nid abggäh, bis d’Würze sy abdeckt gsi. So Dökter hei mängisch bi allem Guetmeinen au öppen es boshafts Öderli, wo se z’zytewys jukt; emel dä, wo Chlipse bihandlet het, ischt eine vo där Sorte gsi, u Chlips het’s ubercho z’gspüre. Wäg em Schmärze hätt er schi guet chönne lyden u dryschicke, für das isch sy Chopf herte gnue gsi. Aber daß es dä millions Dokter bi allem gäng halbersch glächeret het, ischt ihm uf d’Närve cho. Wil Gfahr nid isch vorhange gsi, het der Dokter syner chlynne Tücke um so säufter dörfen a Ma bringe; das het er de au usgibig bsorget. Er het mögen afoh, wo-n-er welle het, schier allimol ischt er i der Nöhi vom bikannte Sprüchli gländtet: Wer 96 andern eine Grube gräbt...! Bir Visite het’s gheiße: «Was macht üse Gruebegreber...?» oder: «Wie geit’s üsem Nachtwächter?...» Oder der Dokter het tüderlet: «Was man aus Liebe tut...!» oder gsüüfzget: «Wenn die Liebe nicht wär...!» Chlips isch mängischt i nen Erger u Ungeduld yhe cho, daß er hätt mögen a d’Dili uehegumpe; er isch nid gärn dä gsi, wo si het lo fuxe.
Zwüschenyhe het er de a d’Rothaule däicht u si sälber ufgreiset, derthäre setz er nie ke Fueß meh, niemeh, bis er ne zeigt heig, daß er’sch ohni seie chönn u daß öppis us ihm worde syg. Die müeßi de no wüsse, was hinger ihm steck, u gäb är gäng well Chnächt blybe. Niemeh, oder er chönn im eigete Fuehrwärch dür e Chehr uuf fahre. Niemeh, bis sie greuig worde sygi u ygseh heigi, was sie an ihm verlore heigi. U daß die Stung einisch cho wärd, ischt er fescht uberzügt gsi. Aber wo der erscht Bsuechstag isch do gsi, het er doch bständig d’Ohre gspitzt, gäb nid au zu ihm öpper chömm. Es ischt aber vergäbni Müeih gsi, niemmer het si um ihn gchümmeret, u das het ne glych möge, wen er scho nüt het lo merke. Am zwöüte Bsuechstag het du sy heimligi Rächnig besser gstimmt. Annemeji isch würklig cho froge, wie’s ihm gang; aber e gmüetligi Visiten isch nid drus worde. Chlips het nid gwüßt, wie-n-er will e Chopf mache, u wo si Annemeji nid het mögen uberha z’schmäle un ihm z’säge, was er 97 wider für eine gsi syg, ischt er ufbibelet u het pücktelet: Er syg mit der Rothaule fertig u chömm nümmen ume, er heig jetz ändtlig gnue von ne. Dodruuf het Annemeji geantwortet: U sie heigi gnue Chlipses. Haneß heig ihm, Annemejin, der Uftrag ggäh, es soll de Chlipse z’wüsse tue, daß er für nen angere Platzg luege müeß, d’Mühli heig de gschället. Sys Trögli mit de Chleidere bring men ihm de hie i ’s Dorf ahe, es syg jetz würklig Zyt, Fürobe z’mache. Er söll jetz afen e Rung go probiere, wie frönds Brot e Chuscht heig, vilicht machi de anger Lüt seien uf der Rothaule wider guet. — Oh, er well scho dürecho, het si Chlips ufgloh, das mach ihm der gringscht Chummer. Plätzg fing är, zähe für eine u wär scho lengschte gschyder gsi, er wär wytersch. — He nu, so soll er de nume der Chnopf uftue; aber es wärd nid lang goh, bis das Gäld, wo-n-er uf der Rothaule verdienet heig, wider verputzt syg. Emel afe das Sparheftli mit de Göttibatzen us der Buebezyt löü es ihm ungärn unger d’Finger, er wär de vilicht speter einisch froh, wen er no amen Ort e Notgrosche hätt. — Oh, das soll äs nume bhalte u mit mache, was es well, är heig sälber au Gäld i der Kasse. U mit däm chönn er de mache, was er well, es gang niemmere nüt a. — Nu jo, so soll er de nume probiere, wie-n-er z’schlag chömm. Dank heig me jo glych nie ke Brosme von ihm gha, we me für ihn gluegt heig. Äs heig lang an ihm patteret u ne 98 wellen erzieh; das syg alls i ne chalten Ofe blost gsi. Ihn chönn nume ’s Läben erzieh, er söll nume go d’Hörner abschieße, vilicht lehr er de einisch no, es Guetmeine besser schetze. Wünsche tüei es ihm destwäge glych nüt Bös’s, u mög ihm’s wohl gönne, wen es ihm guet gang un er’sch zu öppis bring.
Dermit het es ihm d’Hang eggägegstreckt u wellen Adie mache. Aber Chlips het e Trümel gmacht u uf die angeri Syten ume gluegt. Dernoh het es d’Hang zruggzoge, e Süüfzger usgloh: «Das het me dervo!» u isch ggange.
Vo denn a isch Chlips aleini gsi; vo denen uf der Rothaule het ne niemmer meh ploget. Aber we ein süsch niemmer ploget, ploget me ein sälber. Im Bett lige heißt nid gäng Guetha, u trotzigi Wort u nes ufbigährisches Wäse decke mängisch numen es verzagts Härz u nes verseerts Gmüet. So i länge Chrankehuusnechte spazieren eim Gidanke dür e Chopf, wo nid d’Sunndigchleider annehei. Mi cha se lang useheiße, sie wüsse nüt vo Folge, kes Türschloß u ke Muur vermacht ne guet gnue, daß sie nid yhe chöü, u gäb sie stärbe, sorge sie für Nachkomeschaft, stungelang tanze sie ein Ringellreie dür e Chopf u machen ein inwändig heiß. Ei Rung, wo d’Nachtschweschter isch cho noheluege, u ganz unerwartet adräiht het, hätt Chlips, dä pochisch Suurnibel, bal nümme möge gcho, vorhär no ’s Wasser us den Auge z’wüsche. 99 Aber destwäge het er glych bihauptet, er heig gschlofe wie nes Brätt.
Der Lyb wär wider uf der Besserig gsi, e junge chreftige Bursch ma unglaublig vil erlyde u graagget im Augeblick wider zwäg. Chlips het all Tag uuf chönne u mit angerne dörfe brichten u im Garte hocke. Aber merkwürdig, gäng het ne düecht, alli lachi uber ihn, mögin ihm’s halbersch gönne u luegi ne für ne eifalte Kärli a. Gäb öppis isch dranne gsi oder alls numen Ybildig, ischt ufs glichen usecho: Er het e ke Kameradschaft funge u si gländtwylet u g’ergeret.
Ei Tag het e Bueb der Bscheid brunge, Chlipses Trögli syg de i der nechschte Wirtschaft, der Rothaulebuur heig’s äbevori dert abggäh u schick ihm hie der Schlüssel. D’Abrächnig u der Lohn, wo Chlips no z’höüsche heig, syg de im Trögliungerschlacht inne. Dermit isch der letscht Fade verhäue gsi u Chlips sy eigete Heer.
Vor allem het er jetz müeße luege, wo-n-er de chönn ungereschlüüfe, wen er ume zwäg syg. Er het der Dokter gfrogt, für i die biträffeti Wirtscheft z’goh u z’luege, gäb syner Sachen i der Ornig sygi. Daß er hauptsächlig gang, für im Blettli u Azeiger z’luege, gäb amen Ort e Stell offe syg, het er em Dokter nid uf d’Nase gchleibbet. Der Dokter het’s erlaubt, aber ihm ygscherpft, daß er de Ornig heig mit Treiche u nid scho wider mit öppere Händel afang. Derfür 100 hätt Chlips am liebschte grad mit em Dokter Händel agfange un ihm wüescht gseit. Aber er het nid dörfe u der Erger verworgget.
Syner Chleider het er i der Ornig funge. D’Strümpf het ihm Annemeji no umegmacht gha u d’Hemmli u Naselümpe gwäschen u gglettet. Wider d’Abrächnig hätt er au nüt chönne ha, der Lohn isch do gsi bis uf e letschte Batze, u nes Treichgäld oder e Stüür a d’Chrankehuuschöschte het er sälber nid erwartet. Wo-n-er het drusgnoh gha, was ihm isch kumod cho, het er wider bschlosse u der Schlüssel mit ihm gnoh. I der Zytig het er nüt Passeds funge; Charrerstelle, wie-n-er eini möge hätt, sy gwöhnlia nid mitts im Johr frei.
Vo denn a ischt er allimol am Blettlitag go nes Bier ha u het d’Inserat düregmuschteret; aber es het ihm nüt wellen alaufe, wo ne gfreut hätt. Ei Tag het ihm der Wirt anerbotte, er chönn bi ihm blybe u der Stallchnächt mache, bis er öppis Bessersch fing. Fryli chömi nümme Roß u Fuehrwärch wie albe, er müeß de zwüschenyhe hälfe, wo me ne nötig heig, u Lohn chönn er ihm ke große verspräche, sie chönnti’s au ohni Chnächt mache.
Das isch ke guldige Bärg gsi, aber besser weder nüt u Chlips froh, emel afe ne Ungerschlupf z’ha.
Wo-n-er mit em Chrankehuus isch fertig gsi, het er das Pöschtli aträtte, un es wär afangs nid übel für ihn gsi, wen er meh verdienet hätt. Z’schaffe 101 het’s lang nid ggäh, wie öppen uf der Rothaule, derfür meh Alaß Gäld z’bruuche, u wo Chlips het afoh rächne, ischt ihm klar worde, daß alls Verdienete sufer nohe drufgang. Uf d’Lengi het das nid so chönne blybe. Derzue isch der Wirt e lüünige Wätter gsi, allbott isch nen es angersch Güegi acho, u de het ihm’s niemmer chönne preiche. Chlips het Sachen ubercho z’ghöre, wo syne chutzeligen Ohren ungwanet vorcho sy. Wen es Auto mit vürnähme Lüte cho isch, sy syner Häng i de Hosesecke blybe chläbe, u der Huet het ’s ab-em-Chopf-flüge vergässe. Chlips het ihm nid gwüßt z’tue, isch nid zwäggsprunge u het zäberlet, het nid verstange, der Chratz z’mache, mi hätt chönne meinen, er syg e völlige Gstabi. Das Herehüngele u Täfele isch nid sy Sach gsi, er het gmeint, es gieng ihm a der Ehr ab, wen er das miech. Ei Tag het er du aber müeße ghöre, wie si der Wirt für ihn etschuldiget het: «Müeßt ech nid verwungere, wen er kener Schärniere het, es ischt e Burebüffel, wo ’s erschtmol ab der Chuehweid cho ischt. Er weiß no nüt vo Astang, i ha ne schier nume der Gottswille, er fingt äbe niene ke Platzg.» Das het Chlips gchüschtiget, u d’Auge hein ihm afoh glitzere. Paar Tag vorhär het er gläse, daß e Bauungernähmer no Arbeiter anähm, für nes Strößli z’mache. Nid daß ne die Arbit glökt hätt; aber no der glych Obe het er ufpackt un ischt abgreiset, go luege, gäb er yträtte chönn. U ’s Glück het ihm 102 welle, daß no Stelle sy offe gsi. Sofort ischt er go ’s Trögli nohereiche u het em Wirt ’s Gmerk ggäh worum: Eso ne Burebüffel, wo nie ab der Chüehweid ahecho syg, paß halt nid i nes vürnähms Wirtshuus, wen er scho halbvergäbe tüei wärche. Drum syg gschyder, er gang, gäb er die nobleri Gaschtig alli vertribe heig. Der Wirt het glachet: Das soll er nume, wie eh, wie lieber. Är bing niemmeren a, am allerimingschten eine, wo drü Gleich minger heig weder e Sagbock u zwägstang wie nes Büünneposchterli, wen e frönde Möntsch i de Wehre syg... U so sy sie giftig usenangere. Im neue Platzg het Chlips chönne d’Schuflen u der Pickel bruuche. Do dra ischt er besser gwanet gsi u ischt ihm ringer ggange, weder’sch Huetlüpfen u um d’Lüt umeschmützere. Der Lohn ischt au nid schlächt gsi, größer weder uf der Rothaule. Fryli hei Choscht u Logis es tolls Loch drygfrässe; aber Chlips het glych bescht gmacht u bi-n-ihm sälber däicht, er syg e Löli gsi, daß er der Ascht nid ehnder heig lo fahre u d’Fäcke zum Flüge gspreitet. No besser hätt es ihm’s chönne, wen er hätt dörfe hälfe fuehrwärche. Drei zwöürössig Züg hei bständig müeße Chisel zuehefergge fürsch Steibett. Eine het der Charrer sälber gfüehrt, mit de zwe angere sy Arbeiter gfahre, e Bürki u ne Leuser. Mit allne het Chlips ordlig chönne nohecho, nume mit däm Leuser nid. Scho no paar Tagen ischt er mit däm i Hatz cho. Ganz 103 eifalt isch’ aggange, bim Zobenässe. Chlips het Broträschte gha u se Leusersch Rosse welle fuere. Du chunnt ihm dä uverschant, er soll si wägmache, die Roß gangi ihn nüt a. Seit Chlips, es wär emel nötig, daß zu dene besser gluegt wurd, un es müeß einen e rächte Stierecharrer sy, wen er syne Rosse nid emol es Bitzli Brot mög gönne. Vo denn a hei sie enangeren uf der Pigge gha u wylige ’s bös Muul aghäicht. Leuser het Chlipse vürgha: «Du wettisch nume gärn fahre, wil d’ z’fule bisch z’schufle...» «Wäg der Füli wirsch es a dir abnäh», het ihm Chlips umeggäh. Sie hei enangere nid möge schmöcke, u Chlips hätt disem mängischt am liebschte d’Geislen um d’Ohre glyret, wen er het müeße luege, wie dä die arme Rößli ertriblet het.
Jetz, wie geit’s du! Lauft ei Tag ungsinnet der Ungernähmer derzue, wo Leuser wider ’s Zuederhangroß tryschaagget het, daß es uber d’Stange gschlage, si verlyret het u z’Bode gheit isch. Leuser het ne nid gwahret u gfluecht u tonachset u drufgschmidet, daß’ e Gruus gsi isch. «Geit das gäng eso?» het der Ungernähmer sy Charrer gfrogt u groß drygluegt. «Öppe sövel strub grad nid gäng, weder z’säge wär mängs. Länge Haber uberchöme sie meh, weder daß sie verdiene. Dä versteit doch nid mit nen umz’goh u isch vil z’unerchannte.»
«Isch süsch kene do, wo mit Rosse gmacht het u gwanet isch, z’fahre?» forschet der Ungernähmer wyter.
104 «Mohl, es wäri re scho. Dert der Chlips heig lang der Charrer gmacht, un i glaube, er tät ne besser borge u zue-n-ne luege.»
Uf das isch der Ungernähmer mit Chlipse cho rede, u gäb er ggangen isch, het er em Vorarbeiter Kunzine ggäh: «Vo morn a nimmt Chlips d’Geislen i d’Hang, u Leuser cha wider schufle. Es sy yhedingeti Roß, die zwöü, wo Leuser mit ne gfahren ischt, un i mueß sorge, daß sie nid abgschundte u verbrätschet sy, we se-n-umegibe, süsch heißt es de: Abschatzig zahle! Drum mueß mer eine derzue, wo meh Verstang het mit ne.»
Derby ischt es blibe, u Chlips het chönne fahre; aber die angeren Arbeiter hein ihm gseit: «Jetz hesch de der Tüüfel uf em Äcke!» Der Leuser het würklig usgseh zum Förchte, er isch fasch verchochet vor Wuet. Aber losbrächen u ustobe het er nid dörfe. Der Vorarbeiter het ihm dütlig ’s Gmerk ggäh, er soll si nume züpfe, süsch wärd er de vürige. Um so töüfer het si der Haß i Leuser yhegfrässe, un i Zuekunft het er Chlipse Glasschirbi gstreut u Dörn gsäit, wo ’s isch gsi z’mache. Chlips het si vor ihm in acht gnoh u sy Sach bsorget, so guet er het chönne, u en jedere Bling hätt gseh, wele von ne besser cha fahre. Die Rößli hei Chlipse gfolget, es ischt e Freud gsi. Dernäbe het mängen Erger u mängs Päch uf ihn gwartet. Bal ischt ihm e Lung uszoge worde, bal e Riemme verschnitte, oder der 105 Milchgutter im Znüniseckli verschlage oder i ’s Überhemmli, wo-n-er het a d’Stude ghäicht, e große Schranz gmacht, u nie het me chönne drufcho, wär der Täter syg. Chlips isch ke Augeblick im Zwyfel gsi, wo-n-er der Find sueche müeß; aber e Verdacht isch no lang ke Biwys. Der Leuser het au ke Glägeheit verpaßt, Chlipsen usz’fötzle u ’s Hudelmuul an ihm abz’putze. Chlips het natürlig au vo Läder zoge un umeggäh; aber im Muulen u Ushunzen ischt ihm dise wyt Meischter gsi. Das het in ihm gwurmet, u wen er am angere scho usgwichen ischt u gmeint het, er well nüt meh mit ihm z’tüe ha, ischt er doch gäng wider öppen einisch gstigen u i Chut cho. Irged uf ene Wäg het der Leuser i d’Nasen ubercho, was für Müschterli Chlips früeher gmacht heig, u das het ihm rychlig Stoff ggäh, für nen i d’Schwüng z’bringe u die angeren Arbeiter gägen ihn yz’näh.
So isch das ggange bis ei Sunndi, wo d’Strößler i der Pinte ghocket sy u d’Chilchemanne gschlängget hei. Chlips het au ghulfe, är u der Charrer sy bi-n-angere gsi, hei aber Päch gha. Chlips het miserablig Charte zoge u isch de süsch scho ke Usbund gsi im Jasse. Das het ne gfuxt u isch d’schuld gsi, daß er flyßiger nom Glas greckt u im Vergäß meh gmämmelet het weder gwöhnlia. Du chunnt der Leuser näben ihn cho hocke u redt ihm i eim furt i ’s Spil yhe. Allimol, we Chlips im Usspil gsi isch, het dise sy Sänf drufgstriche: «Du Chuehtitti!» «Äh, tz, tz!» «Eh du verreckti 106 Gaage.» «Exakt eso, hehehe!» «Chindsgring, Chindsgring.» «Heiligs Bäseräf!» «Jetz hesch es griffe, het der Tüübeler gseit, wo-n-er i Hüehnnerdräck greckt het!» u derige Seich meh. Chlipses Chopf isch röter u röter worde, un eismols wäiht er uus u haut disem eis, daß ’s Bluet zu Muul u Nasen uus gschossen ischt. Im nächschten Augeblick sy beedsamen ufgsprungs, hei enangere gfasset u sy a Tisch gschosse. Der Litergutter ischt um, teel Gleser a Bode, gäb öpper het chönne druuf recke. Ungfelligerwys isch Chlipsen e Rohrstuehl zwüsche d’Bei cho, drum het ne Leuser möge, isch mit ihm z’Bode u het ihm mit de Chnöde ggäh, mitts i ’s Gsicht u wo-n-es preicht het, bis die angere Spiler sy cho ygryfe u se-n-abenangeren ahe to hei. Beed Zängger sy uberblüetet gsi, u Chlipses verschrißne Hemmli het usgseh wie nes Metzgerschöübeli. Ändtlige het si der Wirt au zuehegmacht u Schadenersatz ghöüsche für brochnigs Glas u ne verchrutete Stuehl. U zwar het er meh uf Chlipse drückt, wil er ne minger gchennt het u dise fascht all Oben i d’Wirtschaft cho isch. Chlips heig agschlage, drum müeß er au bläche. Er hätt z’ersch chönne warne oder der Wirt rüefe, für Ornig z’mache. Däwäg ungsinnet dryz’schloh gang nid a. Wen es vorsch Rächte chömm, wärd er’sch de erfahre; ebhange blyb er, uf all Fäll. Die angere Spiler sy uf Chlipses Syte gsi u hei ne wellen usehaue. Aber der Wirt het ne nid welle 107 lose. Es heig ihm do niemmer dryz’rede, uberhauts stürm är do nümme lang, er telephonier em Landjeger, es wärd de scho Ote gäh. Chlipse het’s en ungrächti Sach düecht; aber was het er welle? Syner Kamerade hein ihm zuegredt, er syg bas, wen er nohgäb u derfür sorg, daß der Landjeger nüt dervo i d’Nasen uberchömm. D’Chöschte sygi jo nid groß, u dernoh syg er druus u dänne u gäb ke Lärme. Nu, Chlips het si ändtlige lo uberort bringe, die paar Franke hei ne nid hert graue. Aber daß er ungerdar cho isch, het ne schier welle verjage. Das het er nid chönne lo gälte u der Leuser ufgforderet, er soll voruse cho, dert welle sie’s de zsämen usmache, es wärd si de zeige, wele daß stercher syg. Leuser het pralaagget: Das heig men jetz gseh. Öppen es alts Manndli mög Chlips bauche, dervo heig me jo au ghört; aber dernäbe syg nüt mit ihm, e leide Gägel syg er u ne dumme Polderi. Wen är, der Leuser, wett, chönnt er jo der Azeig mache; aber a Chlipse well er sich nid verdräcke. Chlipse het d’Wuet fascht erwörgt, u we ne diser hätti lo mache, wär er sofort wider uf e Gägner zdorf. U der Wirt het nen abrüelet: Wen er e settige Zangghung syg, soll er d’Bude ruumme. Mi well nid der ganz Sunndizobe Grampol ha u niene ’s Läbes sicher sy. Eso eine brung ein d’Wirtschaft uf der Stell i Verruef. Uf das isch Chlips ggange, aber vorhär het er em Wirt gseit, gäb er ihm no 108 einischt uber d’Schwelle trappi. Er ischt inwändig Füür u Büchsepulver gsi...
Am Mändig isch weder Chlips no Leuser zur Arbit aträtte. Statt dessi isch scho i aller Herrgottsfrüehi der Landjeger cho ne Ungersuechig mache. Nid wäge der Zanggerei i der Wirtschaft, aber wäge däm, wo draghanget ischt. Es isch der Lärme ggange, der Leuser syg letschti Nacht uf em Heiwäg hingerrucks uberfalle u halbztod gschlage worde. Natürlig isch der Verdacht sofort uf Chlipse gfalle, u dä het au gar nid glaugnet. Nume syg es e verdammti Lugi, daß er em Leuser gluußet u nen uberfalle heig, der Leuser syg ihm i der Nacht cho Schlämperlige zum Pfäischter y brüele, bis er use syg u ne gchlopfet heig. Das syg der ganz Handel. Aber der Landjeger isch z’ersch bim Wirt u bim Leuser gsi, wo ne härebschickt hei, u dert isch Chlips agmole worde, daß ihm der Landjeger ke Wort meh gglaubt u nen ohni wytersch verhaftet het. Der Leuser lig im Bett, heig e verschlagne Chopf u allem a e Schädelbruch oder e Ghirnerschütterung erlitte. Das syg Grunds gnue. So eim, wo no erscht im Chrankehuus gsi syg wäg ere Schleglete u süsch scho Raufhändel gha heig, müeß jetz ändtligen Ornig gmacht wärde.
Chlips het si gwehrt uf all Wys u Wäg, aber vergäbe. Der Landjeger het ne für ne ganz e gfährlige Dryschleger agluegt, u drum het’s gheiße: Marsch, i d’Chefi!
109 Wo d’Chefitür hinger Chlipse zuegchlepft isch, het er plääret wie nes chlys Ching. Er isch vor Eländ halb verhürschet gsi u het ne düecht, es chönn, es chönn nid wohr, es müeß numen e gruusige Angschttraum sy. Är, der Chlips, wo der Äcke zäumt u gmeint het, Burechnächt syg zweni für ihn: I der Chefi! Die Schang! Die Schang! Die Schang! Är, wo der Wält het welle zeige, wär er syg: E Sträfling, vilicht e Todschleger u zuekünftige Zuchthüsler! Jetz het er derwyl gha z’studiere, was u wivil mit ihm syg, derwyl gha stungelang, ganz Tagen u Necht. Gradusebrüele hätt er afangs möge, der Chopf a der Muur verschieße! Es ischt e schuderhafti Kur gsi für ihn, e Kur mit glüejige Rueten u Zange, aber e nötigi Kur, vilicht die enzig, wo-n-ihm der Trotzchopf het chönne bräche. U sie het ne gschweigget.
Wo-n-er i ’s Verhör cho isch, het er gstillet gha u gattlig un ordlig chönne rede, daß der Presidänt ganz e gueten Ydruck von ihm ubercho het, völlig en angere weder us der Chlag. Es het si du au erzeigt, daß Leusersch Verletzige nid läbesgfährlig sygi, wie men afangs gförchtet het. Vomene Schädelbruch het der Dokter nüt chönne finge, u au a ne Ghirnerschütterung het er nid starch gglaubt. Der Leuser het zwar nötli to u’s im Bett lo ustöne, so lang wie mügli. Aber der Dokter het scho syner Erfahrige gmacht gha mit ihm wäg eren Unfallversicherig 110 u gwüßt, daß er nüt z’guet isch, Phantascht z’trybe, für ne großi Etschädigung usez’prässe. Hingernohe het si du au no e Züge funge, wo het ghört, wie der Leuser Chlipsen isch cho reizen u Schlämperlige zum Pfäischter y rüefe. Der Choschtfrau ihre Bueb ischt es gsi; aber dä isch grad mit der Milch i d’Chäserei gsi, wo der Landjeger Chlipse het gfasset. Das allszsäme het em Handel e besseri Wändig ggäh, Chlips isch vorläufig us der Haft etloh worde. Er wär au yverstange gsi, mit em Leuser usz’mache. Aber dä het so uverschant ghöüsche, daß Chlips wohl oder übel het müeßen e Fürspräch näh u prozidiere.
Schlimm ischt es ihm ggange mit syr Stell. Wo-n-er wider hätt wellen yträtten, isch schi bsetzt gsi, u der Ungernähmer het ihm gseit, Krachbrüeder u Grampolmacher chönn är nid bruuche, er müeß Lüt ha, wo-n-er uf se chönn zelle. Dermit isch Chlips scho wider um e Verdienscht erfrore gsi, u bitteri Erfahrige hei uf ihn gwartet. Dürhar, wo-n-er aghoschet het, ischt ihm e wüeschte Lärme voraggange gsi u het ihm bös’s Spil gmacht. Nie hätt er ihm lo ertraume, daß er däwäg müeßt umewetze, für Arbit z’ubercho. Fryli isch Winter gsi u nid vil los. Paar Tag het er eme Buur chönne hälfe Brunne grabe, wider paar Tag em Wägchnächt hälfe Grien rüschte; aber zwüschinn het’s Lücke ggäh u Chlips müeßen erfahre, was es für nen Ungerscheid 111 macht, we der Lohn gäng lauft oder numen albeinisch.
Wen er mit syr Schloßgschicht wär fertig gsi, hätt er schi us der Gäged furtgmacht; aber das Garn het z’ersch müeßen abgspunne sy u het si lenger usezoge, weder daß er gmeint het. Sys ganze Vorläbe het müeßen ungersuecht sy, gäb der Spruch to worden ischt, u sy Fürspräch het Müeih gha, nen usez’haue, daß er ohni wyteri Freiheitsstrof dervo cho isch. Derfür het der Prozäß ihm ’s Kassebüechli usgruumt, daß er übel erchlüpft ischt u ne förmlige Gruuse gfasset het ab de Lüte. Sobal er der Fueß het us der Falle gha, ischt er verschwunge, niemmer het gwüßt wohi.
Dür e Rothaulechehr ab fahrt langsam der Lychewage. I de Schlünge lyt scho ’s erschte Schüümeli Schnee, u d’Chirschbäum löh ihrer letschte rotgälbe Bletter lo falle, zum drittemol lo falle, sit Chlips mit em Arm i der Schlinge dür e glyche Chehr ab ischt. Em Sarg noh zuget e längi Zylete schwarzagleit Lüt, zvorderischt en elteri, schwärlybigi Frau, ’s Annemeji ischt es, wo hütt sy schwärschte Gang tue mueß. Sie füehren ihm der Gspanen uf e Chilchhof, der Haneß, wo a re Lungenetzündig gstorben isch.
Drümol het er sche glücklig uberstange; aber scho ’s drittemol isch sys Läbe nume me amene Fädeli 112 ghanget. Wo sie zum viertemol cho isch, hei alli gwüßt, daß der Kampf uf Tod u Läbe geit u daß weni Hoffnig z’ha isch. Zwe Dökter het Annemeji zuezoge u kene Chöschte borget, für ne z’rette. Aber der Tod het si nid lo verjage, we sie ne scho dür guldig Spieglen aglitzeret u ihrer Stirnen i wichtigi Runzele gleit hei. Niemmer het Haneße chönnen Ote schöpfe u ’s liebe Läbe frischte. Scho am sibete Tag het ihm Annemeji müeße die brochnen Auge zuedrücke. Es ischt ihm grüüsli yheggange u het’s hert gmacht z’plääre. Aber Burelüt wüsse no, daß me ne Tod schuldig ischt, u daß me si mueß ungerzieh u träge, was ein uferleit isch.
Still u ohni Chlag isch es mit sine Lüten em Sarg noh. Hans, Leni, d’Fride u die zwe Tochtermanne, alli sy sie um d’Muetter ume gsi. U ne Zug isch nohe cho, wie me ne z’Mutzliwil sälte gseh het. Manne, Fraue, us allne Hüsere wyt im Umkreis. Er ischt en agsehnne, bliebte Ma gsi, der Haneß, drum sin ihm so vili cho die letschti Ehr erwyse, u drum hei alli ihrer ärnschthaftischte Leidgsichter ufgsteckt u si mit züchtig gspannete Glidere ehrbar gstabelig hinger sim Totebaum nohezoge. Wär zu Rothaule-Haneße cho isch, het si gäng zsämegnoh u die beschti Syte vüregchehrt. So ischt es gsi, wo-n-er no gläbt het, u das het nohegwürkt. We eine hütt vergässe hätt, der Astang z’wahre, wär es ihm bös agchrydet worde. By allne Hüsere, wo me dürecho 113 isch, sy Lüt usegstange, hei d’Hüet abzoge u d’Häng zsämegha, u d’Fraue hei nid vergässe ihrer Lümpe vürez’näh u mit Abwüsche flyßig ihres Byleid z’bizüge.
Noh der Biärdigung het ’s üeblige Lychemohl nid dörfe fähle; aber au dert isch’ ordlig u gsittet zueggange, kes Brascht u Gschnatter ischt usbroche, niemmer hätt si derfür gha, e Mißton dryz’bringe. Wo sie hei ggässe u ihres Glas Wy ustrauche gha, sy die meischten ufbroche. Bloß die Verwandte u nöchschte Bikannte, wo men äxtra ufgforderet het, sy no blibe u nöher zsämegrückt.
Mi het gueti Wort tuuschet u Annemejin tröschtet, sie heigi emel rächt gläbt zsäme, äs u Haneß, u sygi im Friden usenangere u syg emel alls gregeliert worde u für alli gsorget. U Annemeji het druuf gseit: Jo, es syg wohr, sie heigi’s guet zsäme chönne. Nid daß sie ihrer Läbelang bständig wäri glycher Meinig gsi, das gäb’s allwäg niene. Aber au, we sie einisch heigi Chritz gha zsäme, heige sie doch Sorg gha u enangere nie mit wüeschte, hässige Worte verdräcket u vergiftet. Dert druuf chömm vil ab. U we me doch wüß, daß ’s angeren au rächt syg u nume ’s Beschte well, söll me chönne Giduld ha mitenangere. Das heigi sie chönne u gäng wider gluegt zsämez’cho. U we de eis em angeren eggäge cho syg, heig ihm de disersch nid der Rügge gchehrt u der Wäg verbaue. U so heigi sie’s schön gha u sygi nie greuig gsi, daß sie zsämecho sygi. E bessere 114 Ma weder Haneße hätt äs kenen ubercho u ne nie bigährt an en angere z’tuusche.
Dernoh isch brichtet worde vo der Lücke, wo sie jetz de wärdi gspüren uf der Rothaule u vom Ersatz, wo sie für Haneße müeßi suechen u ystelle. Bi der Glägeheit isch du d’Red emel au uf Chlipse cho, wie-n-er albe guet heig chönne fahre, u gäb me gäng no nüt wüß, wo-n-er eigetlig au hicho syg. Un jetz ischt e ganzi läbigi Näschtete vo Grüchte uber ihn zum Vorschyn cho. Eine het ghöre verhandle, Chlips syg usgwanderet, nach Australie oder Argentinie, welersch wüß er nümme sicher. En angere het ghöre säge, er syg glaub i ’s Elsaß ahe u heig dert für Mühlicharrer dinget. E Dritte het vernoh, er syg bi der Heilsarmee u blos Baßtrumpete, es heig nen öpper bi re Versammlig a der Bueßbank gseh. E Vierte het bhautet, das stimm au nid, ihm heig me für ne gwüssi Wahrhit gseit, er syg Chauffeur, fahr im Solothurner nide mit eme Laschtauto u heig e ghüsleti Schufelchappen uffe. Zletscht isch du eine cho, wo würklig öppis gwüßt het u het gmäldet, das syg allszsäme puurluter Hooröl, do gseih me wider, wie gphilosophiert wärd. «Uf de Chüejerbärgen innen ischt er, do git’s nüt dranne z’weiggele. My Brueder het ne vor paar Wuche sälber gseh. Är u no eine hei amene schöne Sunndig mit de Velo e Bärgreis gmacht uf e Gütsch yhe. Dert ischt es Summerwirtschäftli, u wo sie ygchehrt 115 sy u nes Glas Wy trauche hei, wär hocket hinger em Tisch? Chlips im Chüejermutz u het e Fläsche Bier vor ihm. Aber wo-n-er gmerkt het, daß sie ne chenne, het er wie ne Schwick usgmacht u si gstriche. ’s Stubemeitli het ne du chönne säge, er syg uf der Riedere bimen alte Hirt, wo Sami heiß, Chüejerchnächt, u zwar scho lang, emel meh weder es Johr. Er chömm aber numen unger hundert Rüngen einischt i d’Wirtschaft, der alt Sami syg e wunderlige Chuter u heig ’s Wirtshusgläuf nid gärn.»
«Er het drum gäng no es Kassebüecheli bi-n-is,» verratet Annemeji, «un i ha erwartet, er chömm’s de öppen einisch cho reiche. Fryli, wo-n-i du vernoh ha, er syg wäg ere Schlegerei i der Chefi gsi, isch mer scho ertraumt, es chönnt no nes Rüngli goh, gäb er schi wider chömm cho zeige. Jetz freut es mi, z’ghöre, daß es ihm ume besser geit.»
Wytersch isch sälbe Tag nüt meh vo Chlipse verhandlet worde; aber Annemejin ischt er ume früsch im Gidächtnis gläge, un es hätt no gärn meh von ihm vernoh. U ei Tag isch es grote, u sy wyteri Nachrichte cho dür e Chehr uf z’waggele. I re Hutten inn sy sie gsteckt, i Ungerchleidere, Schöübetuech, Chindstschöpline u Garnstrangen yglyret. U wär sche gfergget u i de Tragbängere gschnuppet u gschwitzt het, isch d’Rotech-Husierere gsi, d’Rotech-Husierere, e guetmeinigi, gschmärbuucheti, glungni Trucke mit eme ghörige Schnauz u ere grobe Mannevolchstimm. 116 Die het ihri schwäri Hutte im halbe Kanton ume gfuget u alli Brüggstockmüürli gchennt, wo chiere u ’s gäng gwüßt, we ’s bi re Wäschgebse nes Gspreiß u Gsüder ggäh het. Uber Chlipsen isch schi emel au uf em laufede gsi u het en Umwäg uber e Gütsch nid gschoche, für Annemejin mit eme Bluemmestrüüßli vo Neuigkeite chönne z’erfreue. Annemeji het ere vil Garn- u Tuechruschtig abgchauft u gäng öppe nes Chacheli Wybertroscht für schen im Ofehohl gha. Drum isch es au im erschte Rang agschribe gsi i der Chundelischte u het nume bruuhen am Hähneli z’dräje, de isch ’s Brünndli glüffe.
«Chlipse? Wie’s ihm gang? Oh, i traue, dä heig si nid z’erchlage. Zwar, e Rung heig es nen umegschlage, wie ne Verdingbueb u syg er nid öppe hellisch breite gsi. Weder es het ihm öppis ghört, das mueß me de au säge. We’s eim afen uf der Rothaulen obe nümme guet gnue meh isch, ghört ihm de afen e Dräck uf d’Nase. Hätt er schi minger ufböögget u sörger gha zu sym warme Huli! Mit Fuuschten u Dryschloh macht eine hüürmehi nümme groß Sprüng u sött de der trummeter Gäldseckel ha weder es Burechnächtli. Aber jetz het er’sch wider erlickt, daß es isch derby z’sy. Der Riedere-Sami isch fryli e verzworggete Gäderhächel — Wybervolch tolti er kes um ihn ume! — U mit der Red geit er um wie mit Dokterzüüg: Drümol im Tag zähe 117 Tröpf! Weder we men ihm der Trapp cha preiche, ischt einewäg mit ihm z’gattige. Mi het er emel no nie gfrässe u mer scho wyligen öppis abgchauft u gäng vo der beschte wullige Ruschtig, d’Glidersucht ploget ne. Gäb er vo der Frau gscheiden isch, hei d’Lüt albe gseit: Hihi... är heig mit der Glidersucht z’chämpfe u sie mit der Chädersucht z’glimpfe, hihihihi! Mir isch numen es Rätsel, wo die zwe Cholderine enangeren ufgablet hei. Jo, u daß Chlips sövel lang bi-n-ihm het chönne blybe, er mueß fei e chly ne Stei im Brätt ha bi-n-ihm.»
«Das düecht mi gar nid sövel angersch», seit Annemeji. «Zur War ischt er gäng e Guete gsi, u wärchesthalb hätte mir nie uber ihn chönne chlage. We kes Wybervolch umewäg ischt u niemmer, wo ne ploget...»
«Jä d’Lüt rede scho sträng dervo, Chlips chönn Samin am Änd einisch no säuft erbe! Weder settigs isch Dischlegflüüm!»
«Aber daß es ihm nid erleidet, so wyt näbenusse...»
«Er het drum nid nume ’s Ankechübeli zwüsche de Beine: Näbezuehe steit e Hun’ghafe, wo-n-er au scho der Finger drinne het. Der Gütschres mit Ännin, syr Tochter, wo einisch ’s ganze Heimet mit Weid u Wald erbt! Es isch fryli scho es Zytli, daß Änni isch z’Chingelehr ggange, u daß es en Usbung vo Hübschi syg, redt ihm au niemmer noh. Es het 118 früeher einisch müeße d’Drüese lo schnyde u ischt ihm dervo uf eir Syte vom Hals e Schnurpf blibe wie ne Trölnoht. Aber das macht der Chatz ke Buggel, es ischt emel es ordligs wärchigs Wybervolch, u we sie-n-ihm uf eir Syte nid am baaschte gfallt, söll er sche albeinischt uf die angeri dräje. E settige Schick lauft ihm allwäg syr Läbelang numen einischt a, u we der alt Gütscher nid öppe z’unerchannt dergäge sperzt, cha das e gattligi Sach gäh. Fryli, uf d’Rothaulen uehe chunnt er de allwäg nümme, wen ihm es ganzes Heimetli a de Schuehsohle chläbt, emel nümme cho diene.»
«Jä, die Alte sy de also derwider...»
«Die sy doch derwider, we Zwöü zsämewei, so lang daß d’Wält steit u so wyt, daß Gras wachst. Do mueß de öppen en alte Wittlig zuehe, e hundshäärige, hagebuechige, wo mit em linggen Aug i ’s rächt Gilettäschli ahe schilet, wen er d’Wält bitrachte will u luege, was ’s Wätter mach. Derfür het de so einen im Trögliungerschlacht innen es Hüüfli vergraueti Napeliöndli. Jo jo, so isch’. I der Haseweid buret er, dä verdräiht Wittlig u het e Weid am Gütsch obe, näbe Rese zuehe, u steit e Schüür drinn. U wohr isch, passe tät dä Bsitz, wo die Zwe hei, zsäme, wie ne Bäsen u ne Stil derzue. Weder es wird öppe nüüschti nid müeße sy, Änni wär süscht en arme Tropf. Der Haseweider ischt eine vo de harzigischte, chnubliochtigischte wyt u breit. 119 Bi däm müeßt es de d’Röschtipfanne ’s ganz Johr mit der glyche Späckschwarte salbe. Drum wehrt es si mit Hängen u Füeße dergäge. Jetz chunnt nume drufab, weles daß der herter Chopf het.»
Annemeji het gstuunet. «Isch au mügli! E habligi Buretochter! Jä nu, gscheih nüt Bösersch, i für mi man ihm’s scho gönne.»
«Jä,» seit d’Husierere, «mi setzt dert obe d’Lüt u d’Härdöpfel minger dick weder hie-ume, u die hüratsfehige Mannevölcher stöh nid uf allne Högeren ume, wie d’Tannen im Wald. Drum heißt es: Zsäme, wär zsämewill, süscht isch de niemmer meh i der Stube. U zum angere hei sie vo Chlipse fei so Romane zsämedichtet. E schöni rychi Buretochter im Ungerland nide heig wellen i ’s Wasser springe, wil sie ne nid heig ubercho. Der Liebesgram heig nen i d’Bärgen uehe tribe, drum hock er albe stungelang i der Weid usse u stuuni i ’s Blauen use. Er müeß schuderhaft ungfellig gsi sy, süsch luegti-n-er minger melancholdrig dry. Settigs gryft halt de de Meitschinen a ’s Härz, daß es drinnen erger afoht wimmsle weder e Muggetanz. Jä, u we me Chlipse gseht, wie glatthäärigen er bi Samis Milchchoscht worden ischt u wie-n-er ’s Wyßen i den Auge cha vüreloh, wen er’sch sametige Chüejermutzli anne het, bigryft me, daß er Ännin besser i d’Auge schynt weder der Haseweider, wo ein a nes alts verrafflets Säutrögli mahnet. Bigryft me, daß Änni i der 120 ganze Weid ume het müeße Chatzetälpli zsämeläse, bis es irged amen Ort uf Chlipse gstoßen ischt, u daß es de het müeße löüe u näben ihm blibe hocke u mit ihm brichte. Un er het’s emel nid chönne furtjage oder sälber ’s Päch gäh, äis wär de afe wüescht gsi von ihm, wen es ne doch het welle tröschte. U wie-n-es de albe chunnt: Eis-zwöü syg es in ihn vernarret gsi, es heig ke Gattig gha. So het mer’sch ’s Stubemeitli uf em obere Gütsch brichtet u het mer der Aschyn gmacht, das wär sälber au uber ke Flueh uus gsprunge, wen ihm Chlips scho öppen es ungrads Mol hätt wellen es Müntschi ufchleibbe.»
«Nu jo, so han i de vergäbe sövel mängisch Chummer gha für ihn», seit Annemeji, un es het bim Hageli fasch tönt, wie wen es e chly jalouse wär. «Aber pack du jetz zvollem uus, u zeig, was d’ no i dyr Hutte hescht, i wett em Marteli e Schöübe chaufe, we d’ öppis Schickigs hättisch.»
Dermit isch ’s Luege, Useläsen u Handle zgrächtem aggange, u d’ Tuechhutten isch nid schlächter bsetzt gsi weder der Neuigkeitesack, weiß der lieb Stäffe, was alls drinne het Platzg gha. Natürlig ischt e Chauf zstang cho u dernoh es Pletschli guete Gaffee druberab gschüttet worde. Sövel inträssanti Uskunft chunnt nid ganz vergäbe u mueß gsorget sy, daß d’ Zueleitig nid ungsinnet verstopfet wird oder afoht rünne. Nu, bi der Rotsch-Husierere isch die Gfahr 121 nid groß gsi. Sie het d’Wort nid ygchefelet wie Riedere-Sami, sie het se lo gluntsche u nid der Tropfezeller bruucht. U gäb sie furt isch, het sie Annemejin heilig versproche, es müeß es n’jedersch Gymmeli wüsse, wo re-n-i d’Nase chömm.
Annemejin isch dä unerwartet Bscheid no nes Chehrli im Chopf umetrolet, un es het öppen einischt oder angerisch mit em Marteli druber gredt. Das het Chlipsen au no gchennt, es isch fryli dennzemol no Güetermeitschi gsi un i d’Schuel ggange, wo-n-er vo der Rothaule furt isch. Sider het es si aber gstreckt u ischt e nätti, grangschierti Jumpferen us ihm worde, wo bi Annemejin vil ggulte het. Sit die jüngeri Tochter nümmen im Huus gsi isch, het äs d’Adjutanteschnüer treit u d’Kunzinen abgnoh. «Lue de,» het Annemeji einisch bim Rüschte gseit, «mir erläbe’s doch no, daß er mit em Fuehrwärch dür e Chehr ufchunnt un is sy Frau tuet vorstelle! Z’wüsse tue wott er is doch de, er heig nümme nötig Chnächt z’sy u chönn jetz sälber bifähle. I ha zwar nid gglaubt, daß er sövel ring derdür chömm u mängisch gsinnet, er wär schi vilicht de einisch no froh, ume zue-n-is z’cho. Dernäben isch vil mügli uf der Wält obe, we eine Gfehl het.»
’s Marteli het zu settigem weneli u nid vil gseit, es isch schi gwanet gsi, still z’lose u sy Sach z’däiche.
Wider ischt e Winter useggange, u der Brieftreger het es Zweigli Öpfelbluescht uf der Chappe gha, 122 wo-n-er mit em Samschtigblettli uf d’Rothaule cho ischt. Annemeji ischt am Salatversetze gsi u het ihm’s uber e Gartehag y abgnoh. Dernoh het es d’Häng abgwüscht, isch mit zum Tarässetisch u rüeft em Marteli: «Reck mer der Spiegel zum Pfäischter uus, daß i afe chly cha gwungere!» ’s Marteli git ihm ne u fahrt zue mit Ärbserläse für nes Mues. Plötzlig schießt Annemeji erchlüpfts uuf u chunnt mit der Zytig ungersch offete Pfäischter:
«Um Gottswille, los du jetz, was do steit: I der Haseweid am Gütsch obe, syg d’Heuschüür verbrunne. Zwoü schöni Guschti sygi dinne blibe, eis dervo e trägeni Chalbe. D’Schüür müeß azündtet worde sy. Als muetmaßlige Täter heig men e Chnächt abgfasset u hingereto. D’Afangsbuechstabe vom Name stöh au derby: E. K. Der Verdacht syg uf ihn gfalle, wil der Bsitzer vo der Haseweid am sälbe Tag heig Hochzyt gha, u zwar mit ere Nochberschtochter, wo der Chnächt au gärn hätt welle hürate. U wil se der anger heig ubercho, gang er däm go d’Schüür azündte. Es handle si also offebar umene ganz gemeine Racheakt... Herjeses, herjeses, das cha jo niemmere sy weder üse Chlips! D’Afangsbuechstabe, ’s Ort u alls stimmt ufs Tüpfli. Het er jetz Ännin nid ubercho, us Rach em Haseweider d’Schüür verbrönnt u chunnt derfür i ’s Zuchthuus, myn Gott, myn Gott au! Es isch mer doch vor gsi, es müeß ihm no allergattig zuestoße, wil er schi 123 zweni het chönne meischtere u i der Gwalt ha. Aber daß es sövel wyt mit ihm chömm, hätt i doch kem Möntsche gglaubt. Jetz isch’ verspilt für syr Läbelang!»
’s Marteli isch ganz verschmeiets dogstange, u plötzlig syn ihm zwe glänzig Tröpf uber d’Backen abtrolet. «Aber Muetter, wie chaisch du das glaube!» seit es mit ere halberstickte Stimm. «Daß er disem i re wilde Töübi inne hätt d’Schüür azündtet, wär vilicht no mügli; aber daß er die arme Tier hätt lo zgrung goh, das isch nid mügli, nie het er eme Tier öppis zleid to, u drum glauben i nid, daß er sövel schlächt syg. U gäge mir ischt er au e guete gsi u het mi nie verfolget, wie Chnächte mängischt es Güetermeitli verfolge.»
Annemeji het das so gchüschtiget u ’s Marteli läng agluegt mit eme merkwürdige, wache Blick. Ändtlig seit es langsam:
«Du magsch rächt ha. Biwisen isch no nüt, u mi sött vome Möntsch ’s Bessere hoffe, so lang me cha. I bi nume z’vorylig uf die Sach ggange, mir wei warten u luege, was usechömm. Will’s Gott, ischt es öppe nid ihn gsi.»
«Wie hei sie-n-ihm ’s erschtemol ’s Yse zuehegloh, wo-n-er wäge der Schlegerei het i ’s Schloß müeße!» fahrt ’s Marteli yfrig wyter u het ume rot Backen ubercho, «e Raububerfall hätte sie am liebschte druus gmacht, für ne rächt unerchannt chönne 124 härez’näh u usz’hun’ge. U wär allszsäme nid gscheh, we sie ne nid hätti gguslet u plaget, bis er nümme syne sälber gsi ischt...» Ungereinischt sich es verläge worde, het nüt meh gseit u i aller Strengi syner Ärbs gsüngeret.
Annemeji het au mit syne Gidanke z’tüe gha, u ersch bim Zimis isch dä Brandfall wytererörteret worde. Vo denn a isch d’Zytig uf der Rothaule flyßig erläsen u gläse worde; aber vergäbe, nöheri Uskunft isch keni meh cho. Annemeji het bal nümme Wyti gha i der Hut inne. Es het gmeint, Hans sött mit de Säuline dert uf e Märit, wo Chlips i der Chefi ghocket ischt u öppis luege z’vernäh. Merkwürdigerwys het si das Hansen aber gar nid welle schicke, ihm ischt en angere Märitplatzg lieber gsi, un es hätt bal Chritz ggäh derwäge. Annemeji isch fei e chly ufgibrachts gsi. Das syg puurluteri Zwänggringerei vo Hanse, het es ’s düecht, er chönnt ihm sauft der Wille tue. Es hätt ihm sicher d’Chappe gschrote, we nid ’s Marteli hätt lo gugge, es chönnt drum vilicht Hansen öpper erwarte, dert wo-n-är hi well, er wurd süsch der Muetter scho der Gfalle tue. Jetz het’s aber mit meh müeßen userücke. Annemeji het nid lugg gsetzt, bis es angfährt gwüßt het, wär u wie u wenn. U isch nid ohni Balgen abggange: «So, dä Dräckbueb! Wen i hinger ihn grote, er soll sorge, daß e jungi Frau i ’s Huus chömm u mir d’Burdi abnähm, tuet er derglyche, wie wen er 125 no nid wüßt, daß es zwöüergattig Lüt gäb. U hingerrucks lauft er scho sträng um eini uus u seit mir nid es Stärbeswörtli dervo. Wart er nume, dä heimligfeiß Trückibärger, i will ihm de ’s Läderzüüg astryche!»
«Jä, tue mi de wäger nid verrate,» het ’s Marteli agha, «süsch meint er de, i syg e Chlappertäsche u nimmt mi uf e Zug!»
«Nume ke Chummer,» lächlet Annemeji, «dä chunnt mer nid uber e Stäcken y. I däm Fall bin i vorläufig no stockbling u ghören am besseren Ohr kes Müggeli sümmele. I ma scho gwarte, bis ihm ’s Muul vo sälber ufgeit u mische mi nid dry. Äxpräß sägen i jetz de nüt meh vo Heimetubergäh u settigem, i will ne de scho lo murbe, dä Dräckbueb.»
Es het wohl chönne rede. Wen ihm’s die, wo Hans het ungerhänds gha, minger guet hätt chönne, wurd es de vilicht us emen angere Rohr use tönt ha. Annemeji ischt e gueti Frau gsi, bsungerbar, we’s ihm ggangen isch, wie-n-es gärn welle het, e gueti Frau; aber hinger em zukünftige Glück vom Einzige ischt ihm die gägewärtigi Not vom ehemalige Chnächt völlig verschwunge. Annemeji ischt i ne Jascht yche cho, wie d’Vögeli im Hustage, we sie Näschtli baue. Hundertergattig, wo bis do ane isch guet gnue gsi, hätt plötzlig sölle besser sy. Der alt Chuchiboden useschryße, d’Chällerstägen usbessere, e Stuben angersch vertäfele, d’Pfäischter früsch astryche, 126 Umhängli aschaffe, die gspaltni Ofeblatten ersetze, u der Gugger weiß was alls no, ischt i ’s Aug gfasset worde. Halb Necht het es gsinnet, was no alls nötig wär, wo si guet miech. Wie hätt es do no derwyl gha, a ne Chnächt z’däiche, wo im Ufride von nen isch?
Annemeji u Marteli sy scho lang uf der Tarässe ghocket u hei uf Hanse gwartet. Es ischt ame schöne Sunndizoben im Herbscht gsi. Hans het wyterdänn a ne landwirtschaftligi Versammlig müeße, u wil ’s Wätter so frein isch gsi, het er der Draguner vüregnoh u isch z’Sattel usgrückt. Daß es de vilicht chly speter wärde chönnt weder gwöhnlia, het er voredeh gseit, u drum het Annemeji wytersch au ke Angscht gha.
«’s Schönen isch, daß me nie mueß Chummer ha, er chömm trüeglete hei. Solang eine nüechter isch, weiß er, was er macht u weiß si z’chehre, wen ihm öppis zuestoßt. Do han i ’s scho mit Haneße guet gha, nid einisch het er mer e Ruusch heibrunge... jä halt, jetz lügen i! Es enzigs, eienzigs Mol het es nen au erwütscht un ihm der Ärmel yhegnoh. Aber i mueß no jetz allimol lache, wen i dra däiche. Es Roß het er welle chaufe u isch mit em Fuehrwärch bis i Luzärner yhe, är u ne Nochber. Aber sie hei nüt chönne gschäfte, dürhar sy sie hingernohe cho 127 oder het me ne ghöüsche wie nid gschyd. U dürhar hei sie wider öppis Früsches ufggablet u vernoh, dä u dä hätt vilicht no es Tier, wo ne chönnt passe. U so ischt es wyterdänn ggange u wyterdänn, u dürhar het me nen es Glas Wy anerbotte, aber nume lääre Wy, u we sie scho nume gschlücklet hei, het’s ne doch zletscht afoh ahäiche. Bsungersch, wo sie du zum schwarze Gaffee cho sy un er ‹eister no z’heiß› gsi ischt, u sie nüt gwanet dra. Dennzemol han i gwartet u gwartet u nid i ’s Bett welle u Gaffee uf em Ofe gha u gäng kes Gschäll ghört u gstudiert, gäb i der Chnächt mit der Latärne sött uf d’Suechi schicke, u nid gwüßt, was afoh. U bi de müedi gsi, mir hei hert gwärchet gha, u schläferig worde u ha afoh gnepfe u däicht, es heig ihm emel no nie öppis Ungfelligs ggäh, u er wärd scho luege, u churz... i bi emel ungere. Wie lang i ha gschlofe gha, chan i nid säge, ghöre ne zuehefahre. E nu, jetz ischt alls i der Ornig, däichen i, abspannen u usgschirre chan er sälber, das het mi nüt nötig u blybe lige. Jä jetz chunnt my Haneß nüt u chunnt nüt u isch ggangen u ggangen en ewigi Lengi, u het si nüt grüehrt. Däichen i, was hageliwättersch söll jetz das sy, stangen uuf, schlüüfen i d’Chleider u gange go luege, wo das heig. U wo-n-i i Schopf hingere chume, steit dert ’s Roß no gäng u isch nüt usgschirret. U my guete Haneß chnöüet vor ihm zuehen uf em Brunnemischt, streckt d’Armen uuf, für der Chomet z’näh u täutschlet 128 mit schwärer Zunge: ‹Gi-m-mer nen jetz, Museli, gi-m-mer nen jetz, gäll!› Gar erschröckeli lieb het er mit ihm brichtet un ihm agha. I ha bim Sakerhageli müeße lache, es het mi fei so gschüttet. Bigryf, er het ihm ke Riemmen usto gha u ’s Hingergschirr nüt vüregmacht, u doch hätt ihm das guete Museli sölle der Chomet gäh. ‹Herjesesli, Haneß, wie bisch du ne Chlöti›, sägen i u ha du usgschirret u Roß u Ma uf d’Streui brunge. Am Morge het er vo allem nüt meh welle wüsse u bhautet, das syg bim tuusigchrott nid wohr, das syg mir allszsäme numen ertraumt. U dert derby ischt er blibe u het mer alls abgstritte. Er het’s halt hellischt ungärn gha, daß ihm das arriviert isch. Nume wen er ganz guet ischt ufgleit gsi, ha nen öppen einisch bim Furtfahre dörfe necken u säge: ‹Wie isch’ de mit em Heicho u Usgschirre, mueß ig ächt de Muselin cho der Chomet abzieh?›»
Das u angersch het Annemeji brichtet, u wo-n-es isch fertig gsi, chunnt der alt Chräuchi, es Taunermanndli, seit gueten Obe, hocket au zue-n-ne, hueschtet, runzelet d’Stirne u foht si a verbreite:
«I mueß ech do öppis cho mälde. I bi nom Zobe do chly im Wald umeträtschet, für z’luege, wo me no öppe Holz zsämeläse chönnt. Mir müeße sorge für e Winter, es wott de unerchannt chalt wärde, ’s Brüüsch blüeit scho jetze fascht obenuus, u stimme süsch no alli Zeiche. U wo-n-i dürsch Sytli 129 düren a Saum use chume, gsehn i eine u däiche, es syg e Vagant, es het mi düecht, er heig nid garigi Chleider anne. Gnau luege ha ne z’ersch nid chönne, er isch mer usgwiche. Aber i bin ihm nohträtschet, bis i ne ha chönne scherpfer i ’s Aug fasse, u wär isch es du? Dä, wo do vor Johre bi-n-ech isch Chnächt gsi u dä Früehlig do innen amen Ort e Schüür azündtet het. Er isch nen allwäg us der Chefi ertrunne u vagiert jetz desume. U wär weiß, was er im Schild füehrt! I ha däicht, es chönnt de no sy, daß er ech znacht wett cho yhebrächen u stähle oder am Änd no ’s Huus azündte. U drum het’s mer ke Ruehw gloh, i han ech müeße cho warne, daß der ech chönnit verfaßt mache u achtig gäh.»
Annemeji u Marteli hei enangeren agluegt, u d’Büüri het der Chopf gschüttet: «Hesch di de nid öppen uberluegt?»
«Nenei, es isch ne, i bi ganz sicher. U settignen isch nie nüt z’traue. Wen er nid irged e Süchelei im Chopf hätt, bruuchti-n-er nüt am Waldsaum umez’tyche.»
«Wird nid so gfährlig sy. Was sött er für ne Grund ha, üs ’s Huus az’zündte?»
«Dä? Der Bescht isch er emel nie gsi, u mir wär es nid wohl, wen e settigen ums Huus umefiehr!»
«Du bisch nums z’mißtreue, sövel e schlächten ischt er no langgäng nid. Destwägs schlofe mir ganz rüejig.»
130 «Jä nu, i ha emel däicht, i well-n-ech’s cho z’wüsse tue, es mög de gäh, was’ well.»
«Scho rächt, söllisch Dank ha; aber z’förchten isch nüt, u ne Lärme mache derwäge wett i nid.»
«Jä nu, näht jetz druus, was der weit. I ha my Pflicht to un ech’s gseit, losit-er uf mi oder nid.»
«Gang schäich ihm es Gleseli Brönnts y u hau ihm e Viertel Brot ab, für heiz’träge», seit Annemeji zum Marteli. Däm het’s nid grad hert pressiert, es het das Manndli nid bsungerbar fründtlig agluegt. «Was woscht, er isch halt nid gschyder!» besseret Annemeji nohe, aber nume süüferli. Schließlig hätt es du bal sälber Chräuchis gnue ubercho, er het u het nid furt welle u nid gnue chönne tampe u rüehmme, was er de Lüten afe heig zwägghulfe u Unglück verhüetet, u wie-n-er gäng bsungerbar gfellig syg gsi mit Doktere u allne heig chönnen uf d’Bei hälfe, wo uf ihn glost heigi. Der Dokter z’Mutzliwil nide heig ne du afe zgrächtem gschoche un uf d’Latte gnoh, wil er ihm sövel Passiänte heig abwändig gmacht. Är, Chräuchi, heig si du afe hellisch müeßen in acht näh u alls verschleikts ha, süscht hätt’s de en Azeig ggäh. «Was er de für Mittel heig, wo d’Lüt machi uber all Heg usz’gumpe.» ... «Jä mängergattig, Ehreprys u Tubakäsche, Walwürzen u Buebebysel, es chunnt ganz uf e Fall ab.» Die Wybervölcher hei chly müeße lache, sy aber doch froh gsi, daß Hans 131 cho ischt u sie Chräuchin hei chönnen abhäiche, dä wär bis Mitternacht nid fertig worde mit Ufzelle.
Morndrischt nomittag isch die ganzi Rothaule-Mannschaft uf em Acher gsi. Numen Annemeji het ggaumet u uf der Tarässe Säuhärdöpfel bsüngeret, die agsteckte für z’dämpfe u die chlynne, gsünge für yz’chällere, daß me de Gusle speter au no öppis heig. Du luegt es eismol gäg em Wald ubere u gseht dert einen uf em Grötli hocke. I allem fahrt ihm dür e Chopf, das chönnt am Änd Chlipse sy, es het aber z’ersch der Gugger müeße go vürenäh, gäb es isch sicher gsi. Dernoh isch es zuegfahre mit Erläsen u het für ihns sälber gseit: ‹Wen er öppis von is will, söll er zum Huus cho, nohlaufe tuen ihm bim wättig nid, er het die jüngere Bei.› Aber dä uf em Grötli äne isch gsi, wie ne Stungstei, chuum es Glid het er verrüehrt. Annemeji het nid gwüßt, wie-n-es das uffassen u uslege söll. Wott er nid, oder darf er nid, Setzchopf oder arme Hung? Das isch d’Frog gsi. U gstellt het es si so derzue: Wott er nid, so wott i au nid; i han ihm mängisch d’Häng unger d’Füeß gleit u het nüt abtreit, weder daß ihm der Chopf größer worden isch. Darf er nid, de wett ihm scho nes guets Wort gönne. Vorläufig isch es emel ärschtig zuegfahre mit Erläse. Chratte voll um Chratte voll het es i Chäller treit, Chlips hin Chlips här. Aber derby sy syner Gidanke doch langsam i nes wytersch Stadium uberegrütscht: ‹Wen 132 er nid wett, so wär er doch nid derthäre si cho zeige, es wird doch sy, daß er nid darf. I wirde müeßen es Gleich tue. En arme Pfuschi ischt er uf all Fäll, heig er jetz der Chopf uuf wie ne Heidochs oder nid. Üser täte mi zwar balge; aber wa! i gange!› U dermit ischt es gäg em Chabisplätz use, het zum Schyn paar Bletter abbroche u ggriffe, wie chäch d’Häutli sygi. Aber alls Nirbe u Nüte het nüt gfruchtet, Chlips het nid e Wauch to, wie Päch ischt er uf sym Högerli gchläbt. ‹Mueß i-n-ihm jetz der ganz Wäg abnäh?› het es für ihns sälber gfuteret u isch druff u dranne gsi, umz’chehre. Ulydig het es paar Schnäggen i ’s Gras use grüehrt. Dernoh isch ’s guet Härz Meischter worde, u chly Gwunger ischt au derby gsi. ‹Bin i sövel wyt ggange, will mi jetz die paar Schritt nid lo reue; wär weiß, für was es guet isch›, haut es der Faden ab, u ne Minute speter isch es vor ihm gstange: «Es het mi de no düecht, es sött di sy! U de, wie geit’s der?» Er reckt ihm d’Hang u schießt ihm öppis wie nes flüchtigs Lächlen ubersch Ziferblatt. «Lue, wo mer sy!» Es het nid bigriffe, was er meint, u groß Auge gmacht... «Uf em Hundshögerli sy mer. Bsinnsch di nümmen a Waldeli, wo-n-er het Reh gjagt gha u hie glägen isch?»
«Jäso, wo-n-er du nümme hei dörfe het, un ihm der Vater isch go ne Milchbroche bringe?»
«Exakt das meinen i, jo.»
133 «U hesch destwäge nid ab em Högerli ahe welle... jä, u das söll d’Antwort sy uf my Frog?»
«I wüßt e ke besseri. Mir sy prezis im glyche Spittel chrank, Waldeli un ig.» Er isch wider abghocket, het es Hämpfeli Milchschelmli abgstrupft u afoh Blüemli usezieh. «Genau glych dumm Hüng... Reh gjagt dür dick u dünn... bulle, gsprunge, gschwitzt u glället... d’Hut verschrisse u voll Dräck worde... nüt erwütscht weder dürglüffnig Füeß... desumegschleipft u todmüed heigschliche go ufs Högerli lige... ligen u warte, gäb men ein nid mit em Schueh furtstüpf... ligen u es schlächts Gwüsse ha... e dumme Hung soll nume Hase jage... u bloß denn, we’s em Jeger paßt... u numen i der Jagdzyt... d’Reh göh ne nüt a... eigets Rächt het er kes... drum mueß er em Heer uf em Buuch eggägegraagge, we dä mit em Brochechacheli chunnt...»
«Du bisch verbitterete!»
«Han i Ursach oder nid? Solang i dumm to ha, isch’ mer lydelig ggange. Wo-n-i mi ha welle zsämenäh u brav stelle, het’s mi ghaue. E Sauerei isch ’s Läbe, e verruckti!»
«U mir hei gmeint, es well der zgrächtem grote, du tüejischt e Buretochter hürate u chömischt i ’s Saft.»
«So, dir heit de alls vernoh, i ha’s no däicht. Jo, Ännin uf em Gütsch hätt i ubercho, es het mi welle mit Gwalt. Weiß Gott, für was es mi agluegt 134 het, vil für der anger, weder daß i bi. U mir hätti’s dürezwängt. Es wär mit mer cho, wohi daß i welle hätt. Aber i ha nid chönne. I hätt nid die rächt Freud gha bi-n-ihm. Lyde hätt i ’s scho möge, u duuret het’s mi hert; aber es isch doch nid ’s Rächte gsi u hätt nid möge grecke für nes Läbe lang. We me nid cha, so cha me nid. Uf em Gütsch hätti mer nid chönne sy, der Alt het mi nid möge lyde, oder hätti Stryt u Ufride gha vom erschte Tag a. Sami, wo-n-i bi-n-ihm gsi bi, het au abgwehrt. Es wär nid guet usecho.»
«U mit em Brand, wie isch das gsi? Mir hei i der Zytig gläse, sie heige di i Verdacht gnoh, wil’s grad am Hochzytstag vom Haseweider gscheh isch.»
«D’Lüt hei drum nid gwüßt, daß i Ännin ha der Abschlag ggäh. Sie hei gmeint, wie-n-i e Rach heig gäge Haseweider. We sie alls gwüßt hätti... Paar Tag vor em Hochzyt ischt es no einisch zue-m-mer i d’Weid uberecho, isch mer a Hals ghanget u het plääret: Es heig jetz em Vater nohegseit u em Haseweider ’s Wort ggäh. Aber einisch wett es mys sy, numen einisch, numen en enzigi Nacht, i söll hinecht zue-n-ihm cho. Dernoh mög de alls goh wie-n-es well... Es isch kes ungschämts, schlächts Meitli gsi, glaub das nid, Muetter... numen us allem use, daß es nümme gwüßt het, was es macht. Drum han i’s nid mögen usnutze, han ihm abbrochen u zuegsproche u ’s heigschickt u bi 135 nid ggange. Weisch no, Muetter, was d’mer einisch gseit hescht uber mi Vater, wie-n-er numen a ihn däicht heig u nie a üs Ching? Das isch mer yheggange, mängs dotzemol han i däm nohgrüblet, so eine han i nid welle gäh. Wen i zu Ännin ggange wär u öppis hätt söllen errünne u em Haseweider unger syner düre Chloope cho, i hätt niemeh Ruehw gha. So ne dumme Kärli bin i. Zum Dank derfür hei sie mi lo hingere tue, der Gütscher u der Haseweider, d’Schüür han i söllen azündtet ha. Wie meh Änni für mi gredt het, wie herter hei sie Verdacht gfasset. Eim, wo afe ghocket isch, trauet me nachär alls zue. Drei Wuchs han i müeße beite, dernoh hei sie mi müeße useloh, der Rächt isch ne du unger d’Finger cho. Wie u wenn han i ersch speter vernoh. No der Brunscht isch natürlig alls erläse worden a Ort u Stell. Um d’Hütten ume ischt e Sünggete gsi u zwüsche de Guschtitritten inne der Abdruck vome Schueh mit blätzeter Sohle, no ganz früsch u dütlig. Dä isch gphotographiert worde u allne d’Schuehsohlen erläse; aber es het mit kere gstimmt. Lüt sy zsäges kener uf e Brandplatz cho, mi het erscht öppis dervo gwahret, wo allszsämen i der Äsche glägen isch. Der Presidänt isch scharpf uf dene Tritte gsi. Gäng wider het er gforschet, gäb i kener Schueh versteckt heig. Jetz isch du ruchber worde, es syg e Vagant mit ere Luenze desumegstriche, u wo-n-er vernoh heig, der Haseweider well 136 Hochzyt ha, heig er lo verlute, däm wär er au no es Hochzytsgschänk schuldig vo denn nohe, wo-n-er ihm Wedele gmacht heig. Das hei d’Lüt gchüschtiget u isch du uscho, der Haseweider heig mit däm Wedelemacher Stryt gha u nen abgschmiert, gäb er ne zahlt heig. Vo denn a ischt i aller Stilli uf dä Vagant gfahndet worde; aber mi hei sie no nid lo goh, wahrschynlig, daß dise nid soll merke, mi syg ihm uf der Dechi, oder was weiß i. Item, ei Tag wird er im Luzärner inne gfasset u häregfüehrt. U ’s erschten isch gsi, daß der Landjeger mit ihm im Schloßgarte nide dür nes Schlammwägli isch. Du het si sofort zeigt, daß es gnau die Schuehsohlen isch, wo si bir Haseschüür oben abzeichnet het. D’Form vom Flick u alli Negeli hei gstimmt bis ufs chlynschte Gymmeli. Der sälb Tag han i heichönne. Der Presidänt isch du hinger disem gsi. Schpeter hei sie au das Wybervölchli ufgriffe, u das het du ändtlig d’Charte vüreggäh. So isch my Uschuld a Tag cho; aber destwäge luegt mi glych en jedere Lumpehung für e Vetter a. D’Chefi färbt ab, we me scho uschuldig drinn hocket...»
«Das ischt erschröckelig,» seit Annemeji, «cha men au eso drycho!» Chlips het verschnuppet u si i syner Gidanken ybohrt, wie ne Schrube mit Versänkchopf.
«Wie bisch de eigetlig au dert uehe cho?» frogt Annemefi nomene Rüngli.
137 «He wie! Daß i wäg ere Schlegerei hingere cho bi, wärdit-er wohl au vernoh ha, es chunnt jo alls vorume. Dennzemol han i nid chönne säge, daß i gar nüt im Fähler syg; aber gschneitet het’s mi scho denn wüeschter, weder daß i verdienet ha. U isch mer dernoh leid ggange, einischt uber angerisch. Schlächts Lob flüg uf Schwalmlifäcke dür d’Luft, isch Riedere-Samis Wort gsi. I ha’s erfahre. Dürhar hei sie mi schreg obenahe agluegt u mer z’verstoh ggäh, i syg nid der Süferischt. Drum han i vo de Lüte wäg welle. Dert i de Bärgen inne wärdi no Chohle brönnt, han i gmeint. So zume Chohlebrönner, wo ein ’s ganz Johr niemmer Fröndersch vor Auge chunnt, hätt i welle. Ungerwägs chumen i emen alte Ma noh u laufen e Bitz mit ihm. Mir föh a zsäme rede, u het eis Wort ’s anger ggäh, bis er angfährt gwüßt het, wo d’Chatz im Heu lyt. Was het er mer gseit? I weiß’ no: ‹Wirscht au gmeint ha, was de vorstellischt u wie d’Lüt wärdi zwägspringe, we du de chömischt! Jetz hesch der Chnöüäckeplamp u möchtisch näbenuus. Nu jo, we’s nid abselut e Chohlebrönner mueß sy, chaisch zu mir cho, hälfe Holze, Wedele mache, alpne u d’Weid i Ehre ha. Arbit han i vür u gnue, u trappet der niemmer uf d’Hüehnnerauge. Aber i förchts, du haltischt es nid uus, es wärd der z’ländtwylig. Bi muetterseelaleini u stürme de nid der ganz Tag mit der. Es isch mer sälber nüt besser ggange weder dir. I ha 138 no erger Sache düregfochte weder du. Jetz mach, was di düecht.› Guet, i bi mit ihm u ha mi nid z’erchlage gha. Nume het mi d’Längizyti schier welle verschryße. ‹Gang ume, gang,› het er de zue-m-mer gseit, ‹du hesch no zweni Büülen u Mosen am Chopf. Muesch no paarmal go aschieße!› De han i d’Zähng zsämebissen u bi blibe. U im Summer het’s mer du afoh gfalle. E schöne Bruef, ’s Hirte, eine vo de allerischönschte. Sami hätt’s nümme chönnen ohni mi, d’Glidersucht, d’Glidersucht! U het si du a mi gwanet gha u isch notinoh ufgfrore. Vilszyt isch’ troche zueggange. Aber mängischt ame Winterobe, we’s dusse gchutet u gwäiht het, sy mer de i ’s Brichte cho, hei enangere ’s Leid gchlagt u weiß Gott was alls zerglideret. Bschuelet het er mi u kes Blatt vorsch Muul gnoh, du hättisch Freud gha, Muetter. Es isch mer ke Schade gsi. E Möntsch cha nid völlig us syr Hut use; aber i bi nümme dä, wo-n-i gsi bi. I han ihm au mängs chönne tue u wär nid von ihm. Aber er het i ’s Spital müeße u gseht allwäg d’Riedere niemeh ume. Er hätt no welle sorge, daß i für ihn chönnt zuefahre; aber näb em Gütsch u der Haseweid zuehe het’s mi ohni ihn nöüe doch nid gluschtet.»
«So chumm jetz afe hei, es steit no Gaffee uf em Ofe», seit Annemeji, steit uuf u gseht, daß Chlipse ’s Wasser i d’Auge schießt. «Was hescht jetze?» frogt es.
139 «Es geit doch wunderlig i der Wält. Wo-n-i i der Chefi gsi bi, isch mer ertraumt, i hock do uf däm Högerli, lueg uf d’Rothaulen ubere u dernoh chömisch du u sägisch: Chumm jetz afe hei, es steit no Gaffee uf em Ofe! Ach Gott, wie mängi Nacht bin i ächt uf der Rothaule gsi? D’Chirschbäum im Chehr nide han i gseh blüeje u der Houlerstock näbe der Yfahrt. D’Pfäischter han i gseh brönne, wie albe vor Zyte, wo-n-i mit der Chäsmilch us der Hütte heicho bi, u der Schnee gseh fallen i der Waldblütti hinger. Der Gschmack vo de Deerschnitzen uf em Ofen isch mer i der Nase gsi. U isch mi im Traum es Plangen acho no re Muetter u nome Hei, i cha nid säge wie, u wen i erwachet bi, isch d’Backe nassi gsi... U doch chan i nid heicho ohni z’froge: Mueß i au schier uf alli Vieri, oder darf i ufrächte goh? Das mueß i z’ersch wüsse!»
«Sovil i cha erchenne, darfsch di härzhaft strecke», seit Annemeji u wüscht au ab. «Mir hei vilicht üsi Pflicht au nid to an der, wie mer hätti sölle. Aber denn bim Furtgoh, wo d’mer nid emol hesch welle d’Hang gäh... das het mi möge, daß i gseit ha: Nohlaufe tuescht ihm jetz nümme, er söll sälber luege wie-n-er z’Chehr chunnt. Weder das soll jetz vergäh u vergässe sy. We d’ es Hei u ne Muetter suechsch, so chumm! Was a mir lyt, söllisch nid vergäbe sueche. Der Chnächt hesch meinen i jetze hinger der, tüejisch dienen oder nid. Drum stryche mer die alti 140 Rächnig dür u föh es früsches sufersch Blatt a. Numen eis darf nid fähle: Guete Wille!»
«De chumen i», seit Chlips. U dernoh sy sie gäge heizue.
Annemejis Gaffee het doch nümme die rächt Wermi gha, u wil ’s Zobe bal nohe gsi isch, het es früschen abgschüttet u grad für alli. Äs u Chlips sy no hinger em Ankebock u Biresaft («Vom Chrügelibaum!») ghocket u hei Haneßes letschti Photographie agluegt, wo ne ’s Marteli isch cho reiche für d’Härdöpfelgraber. Das het groß Auge gmacht, wo-n-es dä het gseh hinger em Tisch, u är no die größere.
«Chennit-er enangere nümme?» lächlet Annemeji, wo sie so erschröckli schüüch to hei, «u heit doch albe zsäme ggaulet wie zwo jung Chatze!» Jetz hei sie enangere d’Hang greckt u flüchtig i d’Auge gluegt; aber dernoh isch ’s Marti zur Tür uus, so bhäng es chönne het.
«Wachse nid gäng no härzigi Blüemli uf der Rothaulen obe?» sticht Annemeji Chlipsen a, wo-n-es isch furt gsi. «Jä, es liebs Meitschi u nes guets Meitschi! U het di nie welle lo verloche. Du hescht e guete Fürspräch gha an ihm. Daß du heigisch d’Schüür azündtet, het es nid en Augeblick welle glaube u si gwehrt für di u Augewasser gha. Vilicht het es grad destwägen äbe so schüüch to.»
141 «I hätt’s emel nümmen umegchennt, wen es mer uf der Stroß ebcho wär. Das het jetz au uf d’Hübschi gwachsen u si zwäggloh!»
«Jä us Chinge git’s Lüt! U ischt jetz grad i der schönschte Bluescht, u nes schaffigs, i wüßt nid, was i sött afoh, wen i’s nid hätt, dürhar cha me’s zuehestelle.»
«Es het der de minger Verdruß gmacht weder ig!»
«’s sälb scho», lächlet Annemeji. «Aber wie wär es, we du giengisch go d’Roß gschirre u afoh Härdöpfel heireiche? Mir sy so im z’Tüe inne, u Hans bruuchti de nüt äxtra heiz’cho.»
«I will scho goh, gärn.»
«Nu jo, i wär mi froh. Nimm der Draguner u der Rotgrau derzue, sie hei si am beschte zsäme gwanet. Aber häb de Sorg mit Hanses, er dechlet gärn ab bim Gschirre, dernäben ischt er frein u het kener Untugede. Üser sy im Schlungacher nide.»
«I ha se scho gseh», lächlet Chlips. «Ischt e Wog denide?»
«Chan i wäger nid säge, muesch luege!»
Es Chehrli dernoh ischt er scho mit de Rosse gäg em Schlungacher zue, er het bigriffe, daß nen Annemeji het gschickt, für ihm der Afang z’erliechtere. U d’Rothaule het ne fründtlig grüeßt, daß es ne wider het gheimelet. Der Stettlebirebaum unger em Huus isch scho i voller Herbschtgluet gstange. Wie 142 Bluetströpf sy die erschte Fallbletter uf em Hostertgras gläge. Im Buechwald nide het d’Obesunne hundert luschtigi Farbefüürli azündtet, ’s ganze Loch isch voll Glanz gsi u Weidgloggetön drinn ume gschwumme.
«So, uberchöme mer Hilf?» grüeßt ne Hans, wo-n-er uf en Acher chunnt.
«We der mi bruuche chöüt... D’Muetter schickt mi.»
«Jä, mir hei Wärch a der Chouchle! Mälcher soll e Bänne hingerahäiche u grad mit der heicho, u de chumm nume no meh cho reiche. Es git wohl uus!»
Dermit isch der Ysatz grabt gsi, u Chlipses Flueg wider i der Fuhre gstange. Es het nümme vil z’brichte ggäh, bloß vor em i ’s Bettgoh paar Wort.
«Du wirsch mit ihm gredt ha?» frogt Hans d’Muetter. «Blybt er für zgrächtem do?»
«I däich es. Oder hesch du öppis derwider?»
«Aparti nid. Mir het er jo wytersch nüt widerdienet, u nötig hätti mer öppere. Wen er wett gattlig tue...»
«Das wird er scho. Er het vil düregmacht u uschuldig müeße lyde. Der Brandstifter hei sie jetze, dert blybt nüt an ihm hange.»
«So probier me wider mit ihm, mir isch rächt!»
«Mi mueß ne säge, daß sie ne sölli lo sy u nid gusle. Uberhauts schynt mer a, er heig d’Buebeschueh 143 usglüffe u wüß, was er mach. Er het mer do Sachen avertrauet, i hätt’s nid hinger ihm gsuecht. Es isch doch nid vergäbe gsi, was mer an ihn gwängt hei. I müeßt mi wüescht trumpiere, we’s jetz nid guet chäm mit ihm!»
U würklig, Annemeji isch nid uf em Holzwäg gsi, sie hei e stille, huslige Chnächt an ihm gha. Vo Göüteren u Jöüke isch ke Red meh gsi, u d’Chöpfigi het ihm besseret gha. Vo Huus ischt er nid meh, weder daß er müeße het. D’Zytig läse u nes Pfyfli rauke oder für Annemejin u ’s Marteli am Haselhag bruuni Haselnüßli sueche oder süscht öppis ustrappe, bir War hocke oder ’s Fültscheli i ’s Höfli usenäh, das isch sy Sunndigfreud gsi. Öppen einisch het Annemejin düecht, chly meh rede u Flause ha wär ke Hoffert; aber das het er schi bi Riedere-Samin abgwennt gha. Het es ne gfrogt, so het es scho Antwort ubercho u nid ufründtligi.
Bir Arbit het er schi zuehegloh wie früeher, u das het me gwüßt z’schetze. Im Herbscht hanget em Buur eis Wärch am angere, ’s Härdöpfle, Säje, Obse, Moschte, Härde für z’Hustage, Ubermischte u Bschüttiustue jagt enangere, u all Tag mueß d’Sägesse vo der Wang u Gras zsämegscheberet sy, bis die erschte Flocken uf e Rächestil falle u ’s letschte Hämpfeli Grüens z’Ehre zogen isch. Bsungerbar Hans isch froh gsi. Dä ischt albeinisch gärn furt, u jetz het er um so säufter dörfe goh, wil er gseh het, daß Chlips 144 gäng do ischt u luegt. We eine ’s Wyben ungerhänds het, darf er der Schuehbschlecht nid z’fasch borge, u die deheime müeßen es Aug zuedrücke. Annemeji het ne lo mache u nüt meh gha z’muggle, er het ihm bychtet gha, u ischt alls im Greis gsi. Es het wohl gwüßt, was mit dem Meitschi isch, u wo sie einischt ame Sunndig uf Bsuech cho isch, het’s nid vil meh z’brichte ggäh, derfür um so meh z’ässe, z’treichen u az’luege.
Z’Wiehnecht hei sie de welle d’Ringe chaufe u im Hustage Hochzyt ha u ’s Heimet ubernäh. Dernäbe het d’Muetter ’s gliche Rächt sölle ha u im Huus blybe, solang es se freu. Das alls het Annemejin hert i Aspruch gnoh; aber es het ghoffet, es wärd scho guet goh zsäme u isch froh gsi, alli syni Ching hilb u gschärmet unger Dach z’ha.
* * *
Uf der Rothaule het es afoh gruene i der Hostert, d’Schneeglöggli hei blüeit u d’Aberelglogge vorgwärchet derfür. Alli Brömli hei ihrer Polle grüschtet, u allergattig liebi Lüftli hei gwäiht ums Huus u im Huus. Chlips u Marteli hei enangere mängisch nohgluegt, daß d’Vögeli uf allnen Eschte hei afoh pfyfe: Es het se! Es het se! Sie hätti’s zwar gärn welle vorenangere verschleikts ha, die schüüche Lütli, ke Hautchüssizopfe hätt öppis sölle merke. Wie bim Muttfüüre hei sie’s tribe: We ’s Füür het 145 welle düreloche u zglanzem brönne — hurti hurti paar früschi Mütteli druuf u alls ersteckt, Rauch lo ufwürble, ganz Wälme Rauch, daß jo niemmer i d’Gluet gseih!
Annemeji het däm Spil mit Wohlgfalle zuegluegt, u wen es gäbig chönne het, ablost u gschaltet. Isch es mit em Marti aleini gsi, so het es Chlipse grüehmt: «Fei e Bürschtel ischt er jetz! Zähemol lieber müeßt er mer sy, weder so ne junge Gali, wo ke Verstang het u nid weiß, was er macht.» Uf söttigs het ’s Marteli weni u nid vil gseit u ärschtig uf en angeri Syten umegluegt. U ischt ihm Annemeji no näher ufs Läbige grückt, so het’s roti Öhrli ubercho: «E aber Muetter, was meinsch du au! I hürate doch nie.» Handchehrum het es Chlipsen i der Macht gha: «Isch es nid wie nes Blüemli? Wen i e hüratsfehige Bürschtel wär, i wüßt, was i miech! Das blib mer bim Donnerliwille nid lidig.»
U was het Chlips g’antwortet? «Settigi Blüemli sy nid für üserein, die darf numen arüehre, wär sufer Finger het. U was soll e Chnächt mit Blüemlinen afoh, wen er kes Glas het, für se-n-yz’stelle?»
U was het sys Yreden u Zuespräche gnützt? Nüt, weder daß die zwöü Lütli ersch rächt chopfschüüch worde u enangeren usgwiche sy. Ganz ungmüetlig isch’ worde u so verdrückt zueggange, daß Annemeji afe ganz schabab gsi isch.
146 Nu jo, eis Gueten isch derby gsi: Es het emel jetz gwüßt, wo Chlipse der Schueh drückt. Das het Annemejin z’däiche ggäh, u wo-n-es ne wider einisch gäbig het chönnen erwütsche, isch du das Gidankeweierli usglüffe.
«Lue, i bigryfe scho, wie’s der ischt u was di ploget; aber mi darf e Sach au nid z’feischter aluege! Wie isch’ mer albe ggange mit myne Dahlie! Schier jede Herbscht, we sie am schönschte blüeit hei, isch znacht en unerchannte Ryf cho, der Bode gfrore u am Morge sy Bluemme, Bletter u Stängel glesig gsi. U het’s de wider umgschlage u warme Sunneschyn ggäh, so isch die ganzi Pracht schwarz u schlampig worde u gsi wie brüeit u tod. ’s het mer mängisch weh to, wen i das truurige Gschlamp i d’Mischtgruebe gworfe ha u no sövel Chnöpf sy dranne gsi. Aber de Chnolle het’s nüt to, u im Früehlig isch dä Härd der mürbscht u bescht worde, wo am meischte isch gfrore gsi. Alli Sömli sy drinn errunne u die fynschte Würzli drinn erstarchet, es ischt e Gottsfreud gsi, z’luege, wie si alls bchymt u zwäggloh het. U lue, genau so geit’s ein au im Läbe. Es schadt ein gar nüt, we ein scho einischt oder angerisch d’Hochmuetsblüemli ahegfrüüre u d’Blagierbletter schwarz wärde. Es tuet ein fryli weh; aber es äferet u mürbt der Bode für früsche guete Soomme. We nume d’Würze gsung blybe u der guet Saft bhalte, isch nid alls verlore. We me 147 ’s Böse a ein sälber erfahrt, wird me e demüetige Möntsch, wo au die angere cha bigryfe u mit ne Giduld ha, mi ryfet u uberchunnt e töüfere Grund...»
«Aber mi het’s drum z’hert gschneitet, i bi nume no en Abbrang», het Chlips g’antwortet u der Chopf lo hange.
«Was Abbrang, we me no zwe Drittel vom Läbe vor ein het! Settigs darfsch der nid lo i Chopf wachse! E Acher bisch, wo der Flueg derdür ggangen ischt u d’Gfrüüri dranne gmürbet het. E Acher, wo jetz ersch die rächti Frucht träge soll! U wäge de usufere Hänge: Git’s öppere, wo gschaffet u härzhaft zuegriffe het, ohni daß er au öppen einisch sy Schlargg erwütscht hätt? Mi seit nid vergäbe: Der Bescht heig e Geiß gstohle! D’Häng wättigs toll bruuche für öppis Rächts z’schaffe, de rybe si d’Fläcke sälber ab, u luegt ein niemmer meh uf d’Finger; d’Lüt luege de uf das, wo unger de Fingere vüregeit.»
«Alls schön u rächt. Aber was soll e Chnächt Großes afoh, wen er hinger u vor armen ischt? U was het e Frau für nes Los näben ihm zuehe?»
«Do druber rede mer de no. Es wird si scho öppis vüreloh.» Das ischt e schlächte Troscht gsi u Annemeji sälber nid zfride dermit. «We me’s guet meint u möcht hälfe, foht’s ersch rächt a tschaggere», het es Hanse gchlagt. Aber dä het nume glachet.
148 «Du muesch sche drum lo mache u nid do welle go brittle. Süsch meine sie de no, es syg es Müeße.»
«Wen er drum nid darf zuegryfe, dä Schlabi! Früeher het er all Tüller welle chirsche, jetz darf er nid emol es Eschtli zuehezieh, wo-n-ihm eggägehanget!»
«Jä, wär het nen angersch brichtet? Es ischt emel gschyder, er spring nid z’äbene Füeße dry, u suech z’erscht es Loch, wo sie d’Pfanne chöü drystelle. Gradane Chnächt blybt er doch nid.»
«Emel allwäg nid syr Läbelang. Aber für en Augeblick wüßt i nüt Bessersch.»
«He los jetze! Mir hei jo e großi Gnosseschaftsweid gchauft u bruuchti für die e zueverlässige Hirt. Das wär öppis für Chlipse, er versteit jo ’s Alpne. Nume reut er mi gar, mir wäri jetz wohl gsi mit ihm. U de sött er e Frau ha, u ne Chnächt wurd men ihm au müeße zuehetue, es ischt e wytläufigi Sach u alls chly verlotteret; süsch möchte sie nid gsage mit der Arbit. D’Zimmermanne müeße no z’ersch d’Hütte zwägmache, u speter mueß gstallet sy. De sött me no e bessere Brunne zuehereise u wäri Wäge z’verbessere u neu az’lege, es mueß gschwäntet u dornet wärde, churz, es git Hüüfe z’tüe, do cha si einen ergoh. Aber Chlips wurd’s scho mögen erbruschte.»
«Jo, u wär es Glück für ihn! Hättsch mer das nid ehnder chönne z’wüsse tue?»
«I bi nid aleini im Vorstand u ha z’ersch mit disne müeße rede. U de chunnt au drufab, was er 149 höüscht, u gäb mer mit ihm chöü einig wärde. Weder nid, daß me ne wett usdräje, d’Giding solli so gstellt wärde, daß eine cha gsi u mit Freud dranne schaffe.»
«Das wird si scho mache, red nume mit ihm.»
«Nei, die Freud will i der nid abstähle, das chaisch du besser. Ischt er yverstange, so soll er de mit mer a die nechschti Vorstandssitzig cho, daß me mit ihm cha akkorde.»
Das isch Wasser gsi uf Annemejis Mühli. Scho morndrischt ischt es hinger Chlipse. Der Zymmen isch guet gsi: ’s Marti het Zimis gchochet, Chlips d’Zytig gläse, u die angere sy z’Predig gsi oder süsch nid umewäg. Annemeji isch zue-n-ihm ghocket, het ihm der ganz Plan usenangere gleit u zletscht gseit: «Lue, eso geit’s im Läbe: We me meint, es syg alls grau u schwarz, so wyt me gseht, de isch scho es Glück ungerwägs für ein. U jetz wärweise nümme lang, stang i d’Hose u gang frog’s! Es seit der wäger nid nei, i weiß’. Schickigersch lauft ech nüt meh a, u zwäghälfe wei mer ech, bis es geit.»
Chlipse het’s erhudlet, er het schier nüt chönne säge; weder Annemeji het wohl gseh, daß’ ygschlage het bi-n-ihm. Uf eismol ischt er zur Türen uus. Aber nome Zytli chunnt er ume, ganz verdatterete: «Es isch niene do, i ha’s a allnen Orte gsuecht.»
«De het es mitüüri glost, das Hageli, u isch schi go verstecke. Gang i sys Stübli hingere, u lueg i all Eggen yhe, wirsch es de scho finge!» U Chlips 150 isch no einischt abglüffe. U ischt e ganzi Lengi nid umecho. Annemeji het emel für guet erfunge, d’Chelle sälber z’ergryfe, süsch wäri de d’Schnitz bränntet uf e Tisch cho.
Ändtlig sy die Zwöü wider aträtte. Chlips het ’s Marti a der Hang nohezoge. «Im Schaftegge hinger em Umhängli ischt es gsi,» mäldet er u het gstrahlet, «sollisch Dank ha. Muetter!»
«E du Schüüchbünteli», lachet Annemeji, u im nechschten Augeblick ischt ere ’s Marti am Hals ghanget. U hei beedizsame füecht Augen ubercho.
«Lue,» seit Annemeji nomene Rüngli zu Chlipse, «jetz ha der doch no e Frau erzoge, u eini, wo d’di mit chaisch meine. Häb de nume Sorg zue re, u syt guet gägenangere, de wird’s scho rächt usecho! Aber jetz muesch mer wider zum Zimis luege, i wott de go Gleser vürenäh u Wy uehereiche, daß men au weiß, es wärd Verlobig gfyret...»
E junge Husstand yz’richte, git z’sinnen u z’sorge u manglet Sache, meh weder daß me glaubt, au we me scho nume ’s Nötigischten aschaffe will — Chlips u ’s Marti wäri mängischt am Hag anne gsi, we sie Annemejin nid gha hätti. Aber das het syner Trög u der Spycher erläse u mängs Stücki funge, wo ne chummlig cho isch, ’s het jo nid alls neu bruuche z’sy. Sie hei’s afe bal nümme dörfen anäh. Aber Annemeji het gseit: «Dir syt jetz myner letschte Ching, wo-n-i erzoge ha, u für die angeren 151 isch rychlig gsorget. Wo wetti mer süscht alls hitue, we die jungi Frau chunnt mit ihrem Trossu? U mit Hanse han i druber verhandlet. Dä Schalk neckt mi so fryli öppe, är u sy Zuekünftigi sygi nume me Näbetsach, u är heig de au es liebs Fraueli, wo gärn chly wett ghäschelet sy. Aber es ischt ihm de bi wyt u fern nid ärscht, er ma-n-ech’s wohl gönne u mir au. Er gseht jo wohl, wie-n-es mer Freud macht, ech chönne zwägz’hälfe. U we einen e settige Schübel uselüpft, wie är, söll er de nid harpaxen u schmürzele. Dä cha wohl i allne Lüften obe sy.»
So isch grüschtet worde u der Hochzytstag cho, mi het nid gwüßt wie. Die junge Paar sy z sämen i d’Chilche. Annemeji het’s gärn so welle. «Drum het’s mer so pressiert mit Martelin u Ärnschte, es geit de grad i eim zue, u zweni wärde sie-n-ech wohl öppe nid sy!» het’s zu Hanse gseit.
«Jä, we mir de numen üsem Gnosseschafts-Oberhirt u der Frau Weiddiräkter nid öppe zweni sy», het dä gspasset. «Aber eis soll i der ymärte, Muetter: Daß du de au mit is i d’Chilche chömisch, süscht isch de mys Fraueli nid zfride.»
«Jä, wär söll de ’s Hochzytmohl choche?»
«Das chöü d’Friden u d’Lene bsorge, die hei au derwyl, öppis z’leischte. Mir wei de no einischt allizsäme bi-n-angere sy.»
Das het Annemejin yglüüchtet, u so isch es gscheh. 152 Der ganz Flug Tuube isch mit Zuezug u Nachkomeschaft für ne Tag i alte Schlag zruggcho. Es ischt e schöne Tag drus worde u Annemejis Härz schier nid us em Wallen usecho. Numen eis het ihm weh to u ’s Wasser i d’Auge tribe: Daß ne Haneß nid au no erläbt het. Aber es het si gly wider ermunteret, für den angere d’Freud nid z’störe.
Nom Mohl isch Hans mit syr Frau uf d’Hochzytsreis. Chlips u ’s Marti hingäge sy no e Tag blibe u hei ihri Habsäligkeiten uf ene Zügelwage glade. Ihri Reis ischt i ’s neue Hei ggange. ’s Letschten isch gsi, daß ne Annemeji no e Bogechorb voll Züpfe u Fleischruschtig ufpackt het: «Für d’Husräuchi!»
U dernoh isch der Abschid cho, en Abschid mit vil vil härzligem Dank, vil guete Wünsche u vil Augewasser, no Chlipse het es ’s Chini gschüttet...
«U we ’s ech öppis soll gäh, wüssit-er gäng, wo mer sy! U vergässst mi nid ganz, u schrybit au öppen albeinisch wie’s ech gang... Un jetz bhüet ech Gott!»
«Bhüet di Gott, Muetter, u chumm de au eimsch cho luege, wo mer sygi u wie mer’sch heigi. Es tät is so freue!»
«He, we’s mer mügli ischt un i no ma...»
Dernoh hei d’Roß azoge... Vo der Tarässen uus het nen Annemeji no lang lang nohgluegt u wo sie dür e Chehr ab sy, no einisch mit em Lumpe gwunke...