Rudolf von Tavel: D’Frou Kätheli und ihri Buebe

Anzeige. Gutenberg Edition 16. 2. vermehrte und verbesserte Auflage. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Drittes Kapitel

Z’Bärn het sit es paar Jahren en andere Luft gwäjt; er het gchehrt bald nadäm der Houpme Daxelhofer wieder hei cho isch. Es isch ekei Stuppa meh da gsi, wo mit Gäld und guete Worte Soldaten und Ratsherre für Frankrych gworbe het. Und wär jitze no mit dem französische Gsandte meh als grad absolut nötig verchehrt het, isch schreeg agluegt worde. D’Jumpfer Françoise vo Wattewyl het scho ihre zwöite Ma gha. Si het jitze Mme de Perregaux gheiße. Bald nadäm der Berchtold Wendschatz i ds Regimänt von Erlach yträtten isch, het di läbesluschtigi Amazone zur Verwunderung vo der ganze Stadt e junge Pfarrer ghüratet, und wil si sech nid het chönne dry schicke, i der eifache Tracht vo nere Pfarrfrou under ihrnen alte vornähme Bekannte z’läbe, het si nid Rueh gha, bis ihre Ma ne Pfarrei im Sibetal aträtte het. Aber scho na wenige Jahren isch er gstorbe, und sy Witwe het bald druuf e Herr de Perregaux ghüratet und isch wieder ga Bärn zrügg cho. Si het nümmen usgrichtet was früecher. Di herte Bärnerchöpf hei se-n-afa längwyle, und drum het es se-n-amüsanter dunkt, mit de Diplomate z’verchehre. Der Däche Hummel het ihri schönen Ouge nümme gha z’schüüchen und hätti sy franzosefindleche sermon wieder us em Schublädli dörfe vürenäh, wenn’s no nötig gsi wär. Aber vo Jahr zu Jahr isch im Rat d’Opposition gäge di französischi Partei sterker worde, und sitdäm der Houpme Daxelhofer im Tägleche Rat uftouchet isch, het erscht rächt niemer meh der Muet 279 gha, nes Wort für ne franzosefründlechi Politik yz’lege.

Es isch en alti Gschicht, daß d’Lüt für alles und jedes, und verstüend es sech ganz vo sälber, irged e bsundere Grund suechen, und zwar wie wyter descht lieber. So het es emel du o bald gheiße, der Venner Daxelhofer machi sy Politik nid alleini, syni Schachzüg wärden alben an der alte Judegaß voruus berate, und zwar im Huus vom verstorbene Seckelmeischter Willading. Richtig isch, daß der Herr Daxelhofer fascht alli Tag mit der Frou Kätheli Wendschatz verchehrt het. Mer hei scho gseh, daß d’Frou Oberschti im Herr Daxelhofer öppis vo ihrem verstorbene Ma umegfunde het, und das het’s mit sech bracht, daß si wieder Gedanken und Wort gfunde het, für dem Oberscht Wendschatz syni Ziel und Idee dem Herr Daxelhofer agnähm z’mache. Was chönnti eine meh ynäh als höchi Gedanken ab de Lippe vo nere schönen und edle Frou! Gseit het si’s niemerem, aber i ihrnen innerschte Gedanke het d’Frou Kätheli i dene letschte Jahre der Stärn vo Buebebärg gseh ufgah. Der Venner het nen o gseh ufgah, ohni z’wüsse, daß der Oberscht Wendschatz sälig där Morgeheiteri eso ne bsundere Name gä het. Er het scho geng müesse stuunen über di wythärzigi und nobli Art, wie d’Frou Kätheli mit de Lüte vo Hünige verfahren isch. Wohär si das gha het, het er nid gwüßt; aber di großi Manier z’dänke, het ihm a där Frou je länger descht meh gfalle, und drum het er gärn mit nere-n-über allerhand Tagesfrage brichtet. Zu der Zyt wär’s z’Bärn ender müglech gsi, daß der Münschterturm dervo gsprunge wär, als daß e Frou im öffetleche Läben es luts Wort hätti chönne rede. Me 280 würdi hüttigstags zetermordio brüele, wenn d’Froue mit ihrne Rächte so wyt hinder de Manne zrüggstüende, wie-n-es ds sältmal isch gsi, und doch sy si villicht um nüt gringer g’achtet gsi als jitze, und mängi het ohni Stimmrächt meh usgrichtet als hütt di gröschte Rednerinne.

Der Chrischtoph Wendschatz het zwüsche syr Muetter und dem Venner Daxelhofer d’Ohre gspitzt und sech viel glehriger zeigt als synerzyt der Berchtold im Huus vo sym Großvatter. Es isch aber o liechter gsi für ne junge Möntsch, wil im ganze Wäse vom Herr Daxelhofer nid nume di solidi bärnischi Staatswysheit und di ryfi Erfahrung zum Vorschyn cho isch, es isch öppis Läbigs, Früsches i däm Ma gläge, wo d’Lüt mit sech grisse het. Villicht isch näb em Zug zum Großen und Ideale viel altbärnische Trotz und e grimmige Franzosehaß d’Triebchraft vo syr Politik gsi, aber sogar Haß und Trotz hei i dene Tagen e schöne Glanz übercho, wil si zu mene große Wärk bruucht worde sy, wo dem Bärnervolk viel Sägen ytreit het. Der glych Geischt, wo im Willadinghuus a der alte Judegaß regiert het, isch dür ds ganze Bärnerland gangen und het ds Volk willfährig gmacht für d’Plän vo der Regierung. Alles, höch oder gring, rych oder arm, het syni Armen usgspreitet, für di verfolgete Gloubesbrüeder us Frankrych ufz’näh. Und wenn villicht im Afang Trotz und Haß derby ihri Rolle gspilt hei, so isch es trotzdäm wahr worde: «Was ihr getan habt einem unter diesen Meinen geringsten Brüdern, das habt ihr Mir getan.» Der Verchehr mit dene Lüte, wo Hab und Guet und ihres Vatterland dra gä hei, für ihrem Gloube chönne z’läbe, het nah-ti-nah di weniger 281 guete Motiv zuedeckt mit der Freud am guete Wärk.

Wo du im ganze Volk dä Wettyfer usbrochen isch, für de flüchtige Proteschtante z’hälfe, da isch d’Achtung vor dene, wo trotz allem däm, was i de letschte Jahre gangen isch, im französische Chriegsdienscht blibe sy, vo Tag zu Tag meh gschwunde, und ihri Verwandte z’Bärn hei sech meh und meh drüber afa schäme und descht meh Hand botte, für de Verfolgete z’hälfe. Öpper, vo däm men im Willadinghuus nid het dörfe rede, isch der Junker Berchtold gsi, nid daß men öppe nüt meh von ihm hätti welle wüsse; aber me het dä Name nid chönnen afüehre, ohni dermit der Frou Oberschti gruusam weh z’tue. Scho sit däm Tag, wo der Viktor vo Büre ds Schwärt vom Oberscht umebracht het, het d’Frou Kätheli i jeder einsame Stund sech müesse wehre gägen e Groll über ihre Stiefsuhn. Jahr für Jahr het si ghoffet, er bsinn sech anders und chömi ume; aber wenn si überhoupt öppis von ihm vernoh het, was sälte gnue gscheh isch, so isch es geng nume das gsi, daß ihm ds Militärläbe gfalli und daß er einschtwyle gar nüt anders begähri. Wo du bald na der Erstürmung von Puycerda der Bricht cho isch, der Junker Berchtold Wendschatz sygi uf em Schlachtfäld blibe, het das nere ne settige Stich i ds Härz gä, daß si chrank worden isch drob. Si het sech müessen i ds Bett legen und het währed ihrne schlaflose Nächte kei bessere Troscht gha, als daß der Junker doch wenigschtes en ehrleche Soldatetod erlitte heigi; aber das het se wenig gnue dunkt, wenn si sech de wieder gseit het, daß ds Läbe vo mene junge Wendschatz für nüt Bessers sygi g’opferet worden als für nes Bitzli soldatischen 282 Ehrgyz. Und der Verdruß dadrüber isch us ihrem Härz nümme gwiche, o nadäm si wieder gsund worden isch und nid emal nadäm si ändlech vernoh het, daß der Junker Berchtold bloß verwundet worden und nid umcho sygi. Chuum het si das gwüßt, so het si no under em früschen Ydruck vo dene schlaflose Nächten alles probiert, für der Junker wieder mache hei z’cho. Der Herr Daxelhofer het nere derby ghulfe, so guet er chönne het; aber es het alles nüt abtreit. Ds eint Mal het der Junker Berchtold g’antwortet, sy Kapitulation sygi no nid usgloffe, und wenn si usgloffen isch, so het er se wieder erneueret, i der Meinung, er sygi juscht uf em Sprung, z’avanciere. Schließlech hei si sech gseit, me müeß ne halt la mache, bis er vo sälber zum Verstand chömi. Underdesse het me Hünige für sy Rächnung schlächt und rächt verwaltet, ohni großi Hoffnung, ne je wieder umez’gseh.

Wär hätti’s der Frou Kätheli chönnen übelnäh, daß si under denen Umstände vo ihrem Stiefsuhn nid het welle rede! Na ächter Bärnerart het si dä Chummer lieber alleini verwärchet, als andere Lüte, wo doch nid so tief yne gseh hei wie si, ihres Leid ga z’chlage. Wär aber viel mit nere verchehrt het, het wohl gmerkt, was se plaget. So het der Herr Daxelhofer dem Chrischtoph vo Zyt zu Zyt e Wink gä, was er öppe chönnti mache, für syr Muetter über ihres Härzeleid übere z’hälfe. Und der Chrischtoph het das no so guet begriffe. Vo Chindsbeinen a het men ihm gä z’verstah, was der Oberscht Wendschatz gmeint heigi, wo-n-er syr Frou het la säge, me sölli ihrem Suhn der Name Chrischtoph gä, er söll nere-n-über di böse Zyten überehälfe. Dadruuf het sech der Chrischtoph öppis zguet ta. Het er 283 scho us eigetem Atrieb sech für d’Versorgung vo de verfolgete Proteschtanten eryferet, so het er sech där Sach mit descht größerer Wermi ergä, sobald er gmerkt het, daß das im Sinn vo syr Muetter ligt. D’Fründschaft vom Venner Daxelhofer het ihm es gwüsses Gwicht verschaffet, und drum het me sy Hülf no so gärn agnoh, wo-n-er-sech der Refügiente-Kommission als Sekretär anerbotte het. Jitz isch er mit Füüryfer derhinder gange. Und wil ds Wärk a de Verfolgete so populär gsi isch, so het der Chrischtoph, wie alli Lüt, wo dert drinnen e Rolle gspilt hei, bald öppis afa gälte. Ja, es het alti Ratsherre gä, wo gfunde hei, wolle, däwäg löje si sech d’Wendschatzerei la gfalle, das sygi jitz öppis anders. Der Junker Berchtold hingägen isch ob däm meh und meh i Vergässeheit grate.

D’Stadt Bärn het gwimmlet vo französische Proteschtante. Wär a menen Ort es gäbigs Eggeli gha het oder e vürige Bitz Brot, het’s für di Refügierte härgä und sech dermit welle der Himmel verdiene. Bald isch es eso worde, daß me z’Bärn meh Französisch het ghört reden als Bärndütsch, und wo me nümme gwüßt het, wohi mit de Franzose, da het me se huufeswys uf em Land ume versorget, und o dert het me sech um se grisse. Es isch nid mänge Landsitz gsi, wo me nid französischi Familie druffe versorget hätti.

Ei Tag het me bi ds Wendschatzes erörteret, ob me nid ds Schloß Hünige welli der Refügiente-Kommission zur Verfüegung stelle. Der Chrischtoph isch Füür und Flamme derfür gsi; d’Frou Kätheli het sech alles, was sech um Hünige dräjt het, dopplet überleit; aber si het sech du gseit, das wäri juscht e Glägeheit, dem Junker Berchtold sys Unrächt ume guetz’mache, 284 wenn me vo dene Lüte, wo-n-är wider Wille heigi ghulfe verfolge, under sym eigete Dach würdi versorge. So isch me bald handelseinig gsi, me welli Hünige der Kommission abiete.

D’Kommission isch no so froh gsi dadrüber, vo wägen es het under de Refügiente Lüt gnue gä, mit dene me z’Bärn nid viel het gwüßt az’stelle. Was Handwärker und sünscht astelligi Lüt gsi sy, so het me die im Kommerziehuus hinder der Französische Chilche mit Tapeziererei, Strumpfwürkerei und allerhand anderer Arbeit beschäftiget. Di Herre Jonquière, sälber Refügiente, hei e chlyni Sydefabrigge etabliert, und der Rat het ne vor em obere Tor usse Land überla für ne Muulbeeripflanzung. (Vo dere het frylech du d’Bärner-Bysen alles furtblase bis uf e Name). Dernäbe sy de aber vieli Familie da gsi, wo a kei Arbeit sy gwanet gsi und, wenn si scho hätte welle, nid hei chönnen ihres Brot verdiene. Einisch rych und agseh, sy si jitze di Ärmschte gsi under de Verfolgete. Si hei vo daheime nüt mitbracht als ihre treue Glouben und eleganti Chleider, wo dem Volk uf der Gaß schuderhaft uf d’Närve gä hei. Aber was hei si welle? Si hei halt müessen alege, was si gha hei und sech i Spott und i d’Unartigkeite vo de Lüt, wo das nid begriffe hei, müesse schicke. Settigi het me gärn uf ds Land use versorget. So het es sech du ganz vo sälber ergä, daß uf Schlösser und Landgüeter meischtes wieder Lüt cho sy, wo scho i ihrem bishärige Läben a settigen Orte gwohnt hei. Natürlech het es d’Frou Kätheli und ihre Suhn bsunderbar wunder gnoh, wär ächt de ga Hünigen use chömi.

Der glücklech Zuefali etscheidet mängisch gschwinder 285 als so ne Kommission, das het sech o i däm Fall söllen erwyse. A mene schöne Morgen isch d’Frou Kätheli a der Spittelgaß bi mene Chrämer gsi, da git’s uf der Gaß e Lärme, und wo si zur Ladetüren usluegt, gseht si ne Trybete Gassebuebe, wo hinder nere junge Französi härlouft und nere-n-allerhand wüeschti Redesarte nachebrüelet. No bevor öpper Zyt gfunde het, di Buebe zur Ornig z’wyse, isch eine der Französi agumpet und het nere-n-ihri fontange, es lächerlechs höchs Spitzehübli, wo dennzumal bi de vornähme Französinnen i der Mode gsi isch, vom Chopf abegrissen und nere dermit di ganzi coiffure verchuzet. «Nei gwüß doch o, lueget jitz di wüeschte Buebe!» seit d’Frou Oberschti, und im Schwick isch si uf der Gaß usse, verschüücht di unverschanti Gsellschaft und nimmt di unglücklechi Verfolgeti bi der Hand, für se-n-i Laden yne z’zieh. Dert het si nere-n-ihri coiffure wieder zwäggmacht und se gheiße warte, bis si ihri Ychöuf fertig heigi, si well de mit nere cho, damit nere nüt meh gscheji. D’Französi het der Frou Kätheli grüüslech danket und gseit, wie froh si sygi über ihri Hülf. D’Freud isch aber e gägesytigi gsi. D’Frou Kätheli het di jungi Französi gar möhrig gfunden und sech gseit, wenn’s nid e chly gfährlech wäri, so wär jitz das grad öpper, wo si gärn ga Hünige brächti. Sobald si fertig gsi isch mit ihrem Chrämer, het si ihre Schützling mit sech gnoh, und dä isch froh gsi, der Frou Oberschti ihri Päckli chönne z’trage. Im Stadtabgah isch d’Französi usgfragt worde, wie si heißi, wohär si chöm, wo si wohni und öb si Verwandti by sech heigi. Und du isch es usecho, si heißi Louise de Fortonie, chömi vo St-Sulpice i de Cevennes und wohni mit menen 286 alte Pfarrer im Gartepavillon vom Schloß Muri. Si het wyter müesse brichte, was si alles erläbt heigi daheim, uf der Flucht und z’Gänf, wo si zerscht es paar Monet glöuet heige, bevor si ga Bärn wytergreiset syge. Wo si d’Judegaß abcho sy, het d’Louise de Fortonie ihrer unbekannte Beschützerin afa erzelle, wie si ihre Papa verlore heigi; aber si isch nid wyt cho dermit. Ds Brieggen isch se-n-acho, und so sy si der letscht Bitz vom Wäg bis zur Türe vom Willadinghuus schwygsam näbenenandere här gloffe. Dert het d’Frou Oberschti d’Louise gheißen ynecho, damit si wieder e chly zue sech chömi, göb si wyters gangi. Si het se-n-i ihri Stuben ufe gfüehrt, het nere-n-öppis z’trinke vorgsetzt und probiert se z’tröschte. Aber di jungi Französi het Müej gha, zue sech z’cho. Nid daß es se so schwär acho wäri, vo ihrnen Erläbnisse z’rede — myn Troscht, wie mängisch het si doch das alles afangen erzellt! — Aber es isch ds erschtemal gsi sit ihrer Vertrybung vo St-Sulpice, daß sech öpper eso fründlech ihrere-n-agnoh het. D’Frou Kätheli het se-n-yglade by nere z’Morge z’ässe, wenn si nid absolut zum z’Mittag ga Muri use müessi. D’Louise de Fortonie het nüt gha z’versuumen und isch no so gärn e chly länger bi ihrer neue Fründin blibe. Si het sech nah-ti-nah calmiert und du wieder vo ihrer Juged brichtet, vo ihrnen Eltere, vom Père Jérémie und vo de Proteschtante vo St-Sulpice. Der Frou Kätheli isch ob der Art, wie si erzellt het, ds Härz ufgange, und si het sech gseit, wenn es sech schickti, so würd si di Tochter am liebschte grad im Huus bhalte. Aber, het si dänkt, me wärd se vo Muri nid welle furtgä, ds Herr vo Mülines würde wohl o ihri Freud a nere ha.

287 Es isch gäge Mittag gange, wo men im Gang usse Mannstritte ghört, und nid lang nachhär isch me cho säge, ds Ässe wäri fertig, wenn d’Frou Oberschti wetti so guet sy. D’Frou Kätheli het im stille sech gfreut uf d’Verwunderung vo ihrem Suhn und dänkt, dä wärdi de nes paar Ouge mache, wenn er gseji, was si heigchramet heigi.

D’Louise de Fortonie het sech la i d’Äßstube füehren und sech nüt derby dänkt, wo d’Frou Oberschti se vor sech här i d’Stuben yne gschobe het. Aber währeddäm d’Frou Kätheli über ihri Achsle wäg mit mene verschmitzte Lachen uf e Chrischtoph luegt, het der guete Louise-n-ihres Härz eso afa chlopfe, daß si gmeint het, es well nere grad verspringe. Si isch bald rot, bald bleich worde, so daß der Chrischtoph dänkt het, das müessi jitzen apartig e schüüchi Pärson sy. Wo du aber erscht d’Frou Oberschti der Chrischtoph ihrem Gascht vorstellt und seit: «Mon fils, Monsieur Wendschatz», da het d’Louise mit beidne Händen a ihres Härz griffen und mit wytufgrissnen Ouge bald d’Frou Kätheli, bald ihre Suhn agluegt.

«Cela vous étonne, Mademoiselle?» het d’Frou Kätheli gfragt. Und du isch du d’Verwunderung uf di beiden anderen übergange, wo di Refügierti brichtet het, si heigi vor Jahre daheim d’Bekanntschaft vo mene Herr Wendschatz gmacht.

D’Louise het am Gsicht vo der Frou Oberschti gmerkt, daß meh als es gwöhnlechs verwandtschaftlechs Interesse der Gwunder vo ihrer Gaschtgäberin ufguslet. Si het viel meh müesse vo sech gä über ihri Bekanntschaft mit dem Houpme Wendschatz, als si 288 sälber über ihn het z’ghören übercho. Häb chläb het si vernoh, daß der Junker der Stiefsuhn vo der Frou Kätheli und der Stiefbrueder vom Chrischtoph sygi, währeddäm si, so guet si sech het möge bsinne, alles het müesse zum beschte gä, was si von ihm gwüßt het, wie-n-er chrank worde sygi, was ihm gfählt heigi, wie lang er z’St-Sulpice blibe sygi und wie-n-er usgseh heigi, wo-n-er ume furt sygi. Bsunders interessiert het es offebar d’Frou Oberschti, wenn das alles gscheh sygi. Und wo si vernoh het, daß er erscht nachhär nach Spanie verreiset sygi, het offebar ihres Interessen e chly nahgla. Es isch währed dem ganze Gspräch uf em Gsicht vo der Frou Oberschti e Schatte gläge, und d’Louise het sogar gmerkt, daß me nid vürigs gärn vo däm Stiefsuhn redet. Dermit isch natürlech o uf ihri eigeti Freud a der Etdeckung vo der Verwandtschaft e liechte, gheimnisvolle Schatte gfalle. Uf der Stell sy in ihre-n-allerhand Frage läbig worde, wo si zue gärn en Antwort druuf gha hätti. Vor allem hätti si gärn gwüßt, was sit ihrem Zsämeträffe z’St-Sulpice us em Junker worde sygi. Aber juscht grad dadrüber, het es Gattig gmacht, welli d’Frou Wendschatz nüt säge. Wäri d’Bekanntschaft zwüsche der Louise und dem Junker nüt anders gsi als es zuefälligs sech-Träffen und sech us den Ouge-Verlüüre, so hätti di jungi Französi ’s rüejig la druuf abcho, ihri Gaschtgäberin no wyters usz’frage. Aber, trotzdäm so mängs Jahr über das Zsämeträffe wäggange gsi isch, het in ihrem Härz geng no öppis nachezitteret, wo si um kei Prys hätti welle verrate. Ds Andänken a Junker Berchtold isch nere viel z’lieb und z’wärtvoll gsi, als daß si irged ne frömdi Hand hätti la drüber stryche. Ohni daß si’s 289 welle hätti, isch si e chly eisilbiger worde, und ganz es fyns Gfüehl hätti da druus chönne merke, daß o d’Louise-n-ihre Grund heigi, sech nid wyter i mene Gspräch über e Junker Berchtold la z’gah. Aber d’Frou Kätheli und der Junker Chrischtoph hei d’Verlägeheit vo ihrem Gascht für nüt anders als Schüüchi agluegt. Der Louise-n-ihres ganze Wäse, ihri Bescheideheit, ihri vornähme Manieren und ihri Artigkeit hei nid verfählt, en agnähmen Ydruck uf di Beide z’mache. Und derzue darf me nid vergässe, daß d’Louise de Fortonie sit ihrem Zsämeträffe mit dem Junker Berchtold ordlech elter, derfür aber o ryfer und schöner worde gsi isch. Di schwären Erläbnis vo de letschte Jahre sy nid spurlos a nere vorby gange, aber äbesowenig di inneri Lüterung, wo si derdür erfahre het. Der Chrischtoph jedefalls het i sym dryßigjährige Läbe no nie in es paar Ouge gluegt, wo so viel gseit hei wie die vo der Louise de Fortonie, und no uf keim Gsicht so viel Ärnscht und so viel Fründlechkeit bi-n-enandere gseh. Und wil er sech geng meh oder weniger als der Protektor vo de Refügiente z’Bärn agluegt het, so het er sech ohni wyteres o geng ne bsunderen Aspruch uf di Lüt zueerchennt. D’Frou Kätheli het sech a de Finger chönnen abzelle, daß ihre Suhn di schöni Französi nid wärdi a sech verby la flüge wie ne Maichäfer. I Täber cho isch si wäge däm no lang nid. Afange het si’s z’guet verstande, mit ihrem Suhn z’rede und gwüßt, daß er nid vo de einen isch.

Me het du der Gascht bald nam Ässe verabschidet und versproche, me well de glägetlech ga Muri use cho luege, wie’s ihre-n-und ihrem alte tuteur gangi. 290 Und wenn si öppe ga Bärn yne chömi, so söll si sech emel ja nid geniere, zu der Frou Wendschatz es Täller Suppe cho z’näh.

Beidi Teile sy na däm Ässe viel vom Gwunder plaget worde. Aber am gröschten isch er sicher bi der Louise gsi. Über e Junker Berchtold het si meh müesse vernäh, als me nere hütt gseit het. Juscht grad der Frou Oberschti ihres hinderheltige Rede het der Louise-n-ihre Gwunder uf d’Spitzi tribe. Di halbe Kommissione, wo si hütt i der Stadt het sölle mache, emel was no dä Namittag hätti sölle sy, het si vergässe. Über d’Undertorbrügg isch si use cho und der Bärg uuf bis uf d’Höchi vom Muristalde, si het gar nid gwüßt wie. Und sogar der Wäg bis zum Schloß Muri isch nid läng gnue gsi, für daß si sech alli Frage hätti chönne ghörig zwäglege, wo si — ohni nes Interessen an ihm z’verrate — der Frou vo Mülinen über e Junker Berchtold Wendschatz het welle vorlege.

Zu ihrer Freud het si d’Schloßherri im Dorf atroffen und het grad Mittel und Wäg gfunde, sech mit nere-n-in es Gspräch yz’la. Mit chindlecher Heiterkeit het si nere-n-erzellt, wie’s nere-n-a der Spittelgaß ergange sygi und wie me se bi ds Wendschatzes guet ufgnoh heigi. Du het si ganz harmlos d’Frou vo Mülinen usgfragt über di Familien und het allerhand z’ghören übercho, was si scho vo St-Sulpice här gwüßt het; nume het mängs e chly anders tönt als im Bricht vom Junker Berchtold. Ganz hübscheli het si d’Frou vo Mülinen uf d’Pärson vom Berchtold bracht. Si heigi daheim der Stiefsuhn vo der Frou Wendschatz glehrt kenne, er sygi mit sym Regimänt uf em Marsch nach Spanie z’St-Sulpice vorby cho und du dert e Zytlang 291 chrank zrüggblibe. E nu, het d’Frou vo Müline geantwortet, das wärdi d’Frou Oberschti interessiert ha, si sygi nöue geng gar im Chummer gsi um dä Berchtold. Aber Freud heig si de naadisch wenig an ihm erläbt, er syg en Erz-aventurier und heigi wüescht us der Art gschlage. Sym Großvatter, wo sech so viel Müej gä heigi mit ihm, heig er nüt als Verdruß anegmacht, und drum redi men i der Familie nid gärn von ihm. Da sygi de der Chrischtoph en andere Fäger, e scharmante junge Ma, voll vo de beschten Aschpiratione, und heigi kei andere Gedanke als syr Muetter Freud z’mache. Di Refügierte heigen ihm viel z’verdanke; er sygi geng uuf und nache, für denen alte Herre Bei z’mache, wenn’s öppe nid welli rücke. D’Louise het sech du nid chönnen ebha, ihri Verwunderung e chly la z’merke. Der Junker Berchtold heigi doch z’St-Sulpice en ehrbaren Ydruck gmacht und ekei schlächti Gsinnung kund gä. Aber d’Frou vo Müline het gseit, das nähm se nid wunder, er sygi e finaud. Me wüssi öppe, wie’s das Chriegsvolk trybi, si rede geng grad däm zlieb, wo se-n-a syr Chrüpfe heigi. Es heigi überhoupt ekei Gattig, daß dä Berchtold syr Mama z’Trotz geng no mit däm Regimänt i der Wält umefahri und sech löj la bruuche, für di arme Proteschtante z’verfolge. Wenn’s dem Junker Berchtold wäri drum z’tüe gsi, so hätt er dänk so guet chönne heicho wie ihre Ma, der Herr vo Müline, wo doch so ne brillanti carrière vor sech gha heigi.

Di beide Froue sy under dene Gspräche bim Schloß aglanget, und d’Louise-n-isch zum Père Jérémie gange, wo sech uf mene Bank vor em Pavillon gsunnet het. Natürlech het der Bricht, wo sy jungi 292 Fründin us der Stadt bracht het, ne läbhaft interessiert; är het sech ja nid minder guet a sy ehmalige Patiänt bsunnen als d’Louise. Der ganz Abe hei di Zwöi du no zsäme brichtet, und wenn d’Louise gseit het, si chönni doch nid begryfe, daß dä arm Junker Berchtold hie so ne schlächte Ruef heigi, so het der Père Jérémie gseit, es müessi wohl sy Grund ha, aber duure tüej’s ne für dä jung Möntsch, er heigi gueti Alöuf gha; aber är, der Pfarrer, heigi de no gförchtet, das Chriegsläbe wärd ne verderbe.

Mit der Nacht het sech uf ds Gmüet vo der Louise ne truurigi Stimmung gleit. Der Junker Berchtold, wo nere bis jitze geng no im rosige Dusem vo nere schönen Erinnerung im Sinn isch blibe gsi, isch jitz undereinisch wie i mene graue Näbel verschwunde. E stilli Hoffnung — und wär si no so zwyfelhaft — isch doch geng öppis, wo me sech unwillkürlech dra chlammeret, und was o di unsicherschte Hoffnunge wärt sy, das merkt men erscht im Ougeblick, wo si sech i nüt uflöse. Erscht da merkt me, wie si eim warm gä hei, und es fat ein undereinisch a chalt überloufe, wenn me nüt meh vor sech gseht, wo heiterer wär als d’Gägewart. D’Louise de Fortonie het höchschtes mit ihrnen Ouge verrate, daß nere di unerwünschte Nachrichte gruusam weh ta hei. Ihri Träne het si i der Fyschteri vo ihrem Schlafstübli la verrünne. Si müeßti aber nid e Märtyrerin vo ihrem Gloube gsi sy, wenn si nid ihres Leid i stiller Nacht vor ihrem Gott usgspreitet hätti. Si het sech ygredt, si wetti niemeh an es Zsämecho mit dem Junker Berchtold dänke, wenn si derfür d’Gwüßheit überchäm, daß er emel nid i däm gottlose Chriegsläbe z’Grund gange sygi.

293 Dem Père Jérémie isch es o grüüslech leid gsi um e Junker; aber ihm isch a däm Aben i ds Beduuren um e Berchtold e Freudeschyn ynegfalle. Är isch viel z’ryf gsi, als daß er ob mene schwären Erläbnis d’Dankbarkeit für nes guets hätti chönne vergässe. Wär offeni Ouge het, wie-n-ere dä alt Pfarrer gha het, dä gseht trotz aller schynbare Fyschteri i der Wält, daß der Strom vom Guete, wo vom Himmel abe chunnt, doch no größer isch und chreftiger als ds Böse, wo d’Möntsche geng meine, si müesse drinn ertrinke. Daß d’Louise de Fortonie so unvermuetet z’Bärn Lüt gfunde het, wo nere-n-ihri Hustüre hindena uftüe, isch für ihn e wahri Erlösung gsi. Wo si zsäme vo St-Sulpice vertribe worde sy, da isch ihm d’Verantwortung für di jungi Tochter schwär uf ds Härz gfalle. Si het niemer meh gha i der Wält als ihn, und derby het er gspürt, wie-n-er alt und schwach wird und vo eim Tag zum andere het chönne zsämebräche. Was de wyter gscheh würdi, het er sech gar nid dörfen usdänke.

Einschtwyle het es zringsetum no niene dernah usgseh, wie wenn sech e Füegung zeige wetti, wo nen us däm Chummer z’grächtem würdi erlöse. Er het sech sogar a däm Abe no gseit, er sötti sech nid wellen uf d’Fründschaft vo der Familie Wendschatz vertröschte, das sygen am Änd o Möntsche. Aber, so het er sech de wieder dörfe säge, dür wän anders als dür Möntsche hätti der lieb Gott ihm und sym Schützling sölle d’Hand darstrecke? So het dä Greis, währeddäm d’Louise für e Berchtold Wendschatz uf de Chnöue gsi isch, d’Arme zum Himmel ufgstreckt und mit dankbarem Härz d’Familie Wendschatz der Barmhärzigkeit Gottes anepfole.

294 Es isch nid lang gange, so isch d’Frou Oberschti Wendschatz im Schloß z’Muri agrückt und het sech bi der Frou vo Müline na ihrne Schutzbefolenen erkundiget. D’Louise de Fortonie het sech vor Freud schier nid gwüßt z’hälfe, wo si d’Frou Kätheli het dörfe zu ihrem alte Pfarrer füehre. D’Frou Oberschti isch ganz verläge worden ob der Dankbarkeit vom Père Jérémie und het ihm versproche, si welli di jungi Tochter nid us den Ouge la. Si heigi eigetlech dra dänkt, nen im Schloß Hünigen Obdach z’gä; aber si gseji, si heige’s ja hie guet, und si möchti’s ihrer Fründin, der Frou vo Müline, nid zleid tue, se vo Muri wägz’lööke. Hingäge sölle si emel ja flyßig zu ihre-n-a d’Judegaß cho. Vom Junker Berchtold isch nid wichtig d’Red gsi. D’Frou Kätheli het dem Père Jérémie grüüslech danket, für was er an ihm ta heigi, und der Pfarrer het d’Frou Kätheli gluegt z’tröschten über di chrumme Wääge vo ihrem Stiefsuhn.

Vo denn ewäg hei si sech du zimlech viel gseh; aber wenn si sech scho vo eim Mal zum andere besser verstande hei, so het sech der Verchehr doch geng no i höfleche Forme bewegt. Erscht wo du d’Frou vo Mülinen einisch der Frou Kätheli isch cho erzelle, si heigi ihre Chrischtoph gseh, wie-n-er mit der Louise de Fortonie i der Allee hinder em alte Turm vo Muri uuf- und abgspaziert sygi, het sech du d’Frou Oberschti vorgnoh, si welli d’Ougen e chly besser uftue. Einisch, wo si dem Chrischtoph e Wink gä het, er sölli de ufpasse, daß er di armi Louise mit syr Galanterie nid öppen in es Gschwätz bringi, isch der Chrischtoph läbig worden und het sech nüt welle la säge. Da isch d’Frou Kätheli e chly erchlüpft und seit zue-n-ihm:

295 «Ja, my Liebe, was hesch du eigetlech im Sinn? — Bsinn di wohl, was de-n-astellsch!»

Zu ihrem Erstuune het der Junker Chrischtoph geantwortet: «I ha mi lang gnue bsunne, i weiß, was i wott.»

«I ha das eigetlech no für mi welle bhalte», meint der Chrischtoph, «aber wenn Dir mi jitz doch i ds Verhör weit näh, so will i grad dermit userücken und säge, daß i im Sinn ha, d’Louise de Fortonie z’hürate.»

«I wüßti nid, wo-n-i e nätteri Frou chönnti finde. Mir verstanden is eso guet, und es het sech alles eso gä, wie wenn’s im Himmel bschlosse wär. Gäbet nume zue, Mama, Dir findet se-n-emel o nätt!»

«Ja», seit d’Frou Oberschti, «’s isch wahr, si isch härzig, und was d’Pärson isch, so chönnt i mer eigetlech für di chuum öppis Bessers wünsche. Aber lue, dir kennet ech doch eigetlech no härzwenig, und für so nen Armi, wo chuum e ganze Chittel mit i d’Hushaltig bringt, zur Frou z’näh, sötti e junge Ma no ganz bsunders im klare sy über sy Liebi.»

«Ja weisch, wenn eine verliebt isch, so weiß er sälte, wie gsund und duurhaft sy Liebi isch. Hesch de se so gärn, daß de se willig ließisch la fahre, wenn de wüßtisch, daß si ohni di glücklecher würdi? E junge Ma sötti nid hürate, bevor er sech das cha säge.»

Die Frag isch dem Junker Chrischtoph e chly unerwartet cho. Er het sech e Zytlang bsunne; aber du seit er ganz bestimmt: «Wohl, es isch eso.»

«Versproche hei mer is no nid», seit der Chrischtoph, «aber i bi sicher, daß si druuf rächnet.»

«Ja nu», meint d’Frou Kätheli, «so hesch jitz no Zyt, der’s z’überlege, bsinn di wohl! Gäb der der lieb Gott, daß de sy Willen erratisch.» Dermit het d’Frou Oberschti Wendschatz ihre Suhn a sech zogen und ihm es Müntschi gä.

Im wytere Gspräch het si du no gseit, si möchti eigetlech gärn mit dem Herr Daxelhofer no drüber rede, er heigi gar viel Erfahrung. Das het’s dem Chrischtoph gar nid chönne; aber schließlech het er nahgä und gseit, er welli sälber mit ihm ga rede. Der Herr Daxelhofer het sech im stillen amüsiert ob der Frag vom Chrischtoph, was är derzue sägi. Als Ratgäber vo der Frou Kätheli het er’s für sy Pflicht agluegt, dem Chrischtoph di Hürat z’vernütige. Es dunki ihn, het er gseit, es gäbi z’Bärn besseri Partiee z’mache. Si syg ja nätt zum Aluegen und artig o, aber das sygi de o alles, was si mitbringi. Der Chrischtoph het sech für syni Plän gwehrt und nid nahgla, bis der Herr Seckelmeischter gseit het: «I weiß eigetlech nid, warum du mi no fragsch, du schynsch ja z’wüsse, was de wottsch und bisch dy eigete Herr und Meischter.»

So isch du der Sach nüt meh im Wäg gstande, und me het gstudiert, was wyter gah sölli. Für emel ja nid z’ruuch mit der Tür i ds Huus yne z’falle, het me zerscht no einisch mit dem Père Jérémie welle rede. D’Frou Kätheli het sech uf e Wäg gmacht ga Muri und het dem Père Jérémie mit Härzchlopfen avertrouet, was ihre Suhn im Sinn heigi, und ihm aghalte, 297 er sölli doch ja na sym Gwüsse raten und etscheide. Es würdi ihre di gröschti Freud mache, wenn d’Louise de Fortonie wetti d’Frou vo ihrem Suhn wärde, aber si wett’s nid uf sech näh, öppis ga z’erzwänge, wo nid na Gottes Wille wär. Si kenni ja di Tochter no z’wenig, für z’wüsse, ob di Beide zsämepasse.

Der Père Jérémie het Freudetränen i den Ouge gha, wo-n-er der Frou Oberschti g’antwortet het, är heigi geng gwüßt, daß der lieb Gott ihn nid wärdi im Stich la; aber so öppis heig er doch nie gwagt z’hoffe. Ob si zsäme passe, das müesse halt di Beide sälber luege z’errate; ihn würdi’s wundere, wenn si sech nid guet verstüende. Druuf het der Père Jérémie ne Zytlang vor sech abe gluegt, und du seit er zur Frou Kätheli, merkwürdig syg es eigetlech, z’St-Sulpice heig es e Zytlang ganz usgseh, wie wenn scho dür e Junker Berchtold d’Louise sötti der Wäg i ihres Huus finde. Er gloubi geng, d’Louise heig ne nie ganz us em Härz verlore. Aber es syge längi Jahr drüber vergange, und na allem, was me jitze ghöri, chönni me ja nümme dra dänke, daß dem Junker Berchtold und der Louise de Fortonie ihri Wääge sech je wieder wärde chrüze.

Si sy du eis worde, der Chrischtoph sölli de z’morndrisch ga Muri cho und der Louise sys Anlige sälber cho vorbringe. Jitz het me du d’Louise no grüeft, si söll d’Frou Oberschti der Wäg ab begleite. Der Père Jérémie isch under em Tor vo der Garteterrasse blybe stah, het ds Chäppli vo syne schneewyße Haare gnoh und der Frou Oberschti sys Komplimänt gmacht, währeddäm d’Louise i ihrem eifache schwarze Röckli unden a der Terrassestägen uf se gwartet het. D’Frou Kätheli het’s nid g’achtet, daß i däm Ougeblick 298 schwäri Schritte gschwind der Wäg uuf cho sy. Aber plötzlech ghört si hert näbe sech e Schrei, wo eim dür March und Bei gangen isch, und wo si umeluegt, gseht si d’Louise i den Arme — vom Junker Berchtold. Si het im erschten Ougeblick sech gfragt, öb si der Verstand verlore heigi, oder was sünsch mit nere sygi. Mit beidne Hände het si sech a ds Härz griffe, und der Pfarrer, wo sälber der Schräcken i allne Glieder gha het, isch mit usichere Tritte d’Stägen ab cho, für z’verhüete, daß si abefalli.

So sy si alli vieri e Zytlang wie agwurzlet blibe. Der erscht, wo sech wieder grüehrt het, isch der Junker Berchtold gsi. Mit chreftigen Arme het er sy wiedergfundeni Fründin d’Stägen uuf treit und de beiden andere mit den Ouge gwunke, mitz’cho. Der Pfarrer isch, so gleitig er het chönne, vora gange, für d’Türen ufz’tue, und d’Frou Kätheli isch under menen unbeschrybleche Sturm vo Freud und Jammer hinder ne här cho. Im Pavillon het der Junker d’Louise i nächschtbeschte fauteuil gleit und isch der Frou Oberschti um e Hals gfalle. Weder är no si hei einschtwyle Wort gfunde, für sech Luft z’mache. Druuf het der Junker der Père Jérémie grüeßt und syr Freud freie Louf gla, daß er ändlech ihn und sy Schützling wieder umegfunde heigi.

Erscht nah-ti-nah isch es ihm dütlech worde, daß i de verschmeiete Gsichter vo syr Stiefmuetter und vom Pfarrer nid nume der Usdruck vom Übernoh-sy ligi; er het vo Minute zu Minute dütlecher e schwäri Verlägeheit i ihrne Züge gläse, wo-n-er sech jitz no nid het chönnen erkläre. Wie hei di Beide dem Usbruch vo syr unermäßleche Freud chönne zueluege, ohni sälber mit 299 ihm i Jubel usz’bräche? Die Frag isch ihm uf de Lippe gsi, wo-n-er jitze syni schwarzglänzigen Ouge mit großer Verwunderung bald uf sy Stiefmuetter, bald uf e Pfarrer het la streife. Aber d’Frou Kätheli isch sälber no so wyt dervo gsi, sech ds Rätsel vo däm Ougeblick chönne z’löse, daß si nid minder erstuunet dry gluegt und äbesowenig Wort gfunde het als der Junker.

Der Pfarrer het das merkwürdige Mienespiel verstanden und gspürt, daß es jitzen a ihm sygi, Liecht i d’Sach z’bringe. Er het dem Berchtold sy sunneverbrönnti Hand gnoh, se gstrychlet und ihm gseit, er gseji, daß er sech über ihri Verlägeheit verwunderi. Und du het er ihm gseit, er sölli Gott danke, daß er grad no i däm Ougeblick dahäre cho sygi, sünsch hätt er villicht uf alli Zyte sech d’Liebi zu syr Fründin müessen us em Sinn schla. Er heigi so lang nüt meh vo sech la ghöre, daß niemer meh uf sys baldige Heicho heigi dörfe rächne, und wil si o z’St-Sulpice so gar nüt meh von ihm ghört heige, so heigen är und d’Louise de Fortonie o nümme dörfe hoffe, ne no einisch i ihrem Läben ume z’gseh. Underdesse syg’s aber sym Brueder Chrischtoph gange wie ihm sälber, er heigi sy Fründin i ds Härz gschlosse, und vor nere halbe Stund sygen är und d’Frou Oberschti eis worde, si welle dem Junker Chrischtoph nid dervor sy, wenn er welli um d’Hand vo der Louise-n-ahalte.

Jitz het sech der Berchtold mit ängschtlecher Verwunderung gäge sy Fründin gchehrt und gar nümme glost, uf was der Pfarrer no wyter gseit het: er chönni sech also drüber freue, daß d’Frou Oberschti d’Louise-n-uf alli Fäll i ds Härz gschlosse heigi. Der Junker isch sy Angscht bald los gsi; der erscht Blick us 300 den Ouge vo der Louise het ne druus erlöst. Aber no bevor si-n-ihm het chönne säge, daß er kei Grund heigi, a ihrer Treui z’zwyfle, het d’Frou Kätheli se zwunge, zerscht ihre-n-Ufschluß z’gä. Die het nämlech, für us em Wirrwarr vo ihrne Gedanken use z’cho, der Junker Berchtold gfragt: «Säg mer numen eis: wie bisch du dahäre cho und de grad no i däm Ougeblick?» — Das het der Junker nid gärn ghört; er het us der Frag gmeint müesse z’ghöre, daß er syr Stiefmuetter nid erwünscht cho sygi und daß si d’Partei vom Chrischtoph gägen ihn nähmi.

D’Louise het sech schuldig gspürt am Irrtum vo der Froü Kätheli, isch vor nere nidergchnöuet und het nere der Chopf i d’Schoß gleit und gseit, si söll nere doch ja nid zürne, daß si nere nid di ganzi Wahrheit graduse gseit heigi; si heigi der Berchtold no gar nid vergässe gha.

D’Frou Oberschti het der Chopf vo der Louise fründlech zwüsche d’Händ gnoh und nere gseit, si heig nere nüt z’vergä, si heigi sälber ds Gfüehl gha, der Chrischtoph sygi syr Sach z’sicher gsi. Meh het si im Ougeblick nid chönne säge, si het ds Härz z’voll gha. Es het se-n-unsäglech duuret für e Chrischtoph; aber wie hätt si sech chönne verherte gäge d’Liebi vo däm unglückleche Chind, wo nere ne verlorene Suhn wieder zuegfüehrt het?

Der Louise sy i däm Ougeblick d’Ougen ufgangen über öppisem, wo nere bis jitze gar nid klar gsi isch. Si isch sech vorcho wie ne Nachtwandler, wo am üsserschte Rand vo menen Abgrund erwachet. Si het gar nid gwüßt gha, wie stark d’Liebi zum Berchtold i ihrem Härz no gläbt het. Hätti sech nid ds Ziel vo der 301 Liebi so in en unbekannti Wyti verlore gha, so hätti si sech o nid chönne verirre. Erscht jitz isch’s nere dütlech worde, daß di üsseri Wäsesverwandtschaft zwüschem Chrischtoph und dem Berchtold se so zum Chrischtoph zoge heigi. Aber wär’s ihre müglech gsi, sech ändgültig mit dem Chrischtoph z’verbinde? Jitz het es se dunkt, nie und nimmer, si het nid gwagt sech usz’dänke, was worde wäri, wenn nid e Zuefall i däm Ougeblick der Berchtold dahäre gfüehrt hätti. Wie für sech us däm Gfüehl use z’rette, het si sech jitz a Berchtold aglähnt, ihm d’Hand um e Lyb gleit, und wo si di glüeckleche Blicke vom Junker uf sech gspürt het, zur Frou Kätheli gseit, däm Ma well si ghöre, däm heig si sech im tiefschte Grund vo ihrem Härz ergä.

Der Berchtold het ob dene Worten alles anderen im Ougeblick vergässen und nere nes Müntschi uf ihri uschuldigi Stirne drückt.

D’Frou Kätheli isch ihrne Gfüehl gar nümme Meischter worde; es het se dunkt, es well se grad verryße. Aber wie hätt si däm Glück chönne widerstah, wo das schöne Paar jitz usgstrahlet het? Si isch ufgstanden und het di einti Hand dem Junker, di anderi syr Brut gä und zum Berchtold gseit: «I gseh, dir ghöret zsäme. Dys Glück söll o mys Glück sy, es het mer di umegä.»

Druuf aben isch e neui Wälle vo Bitterkeit uf se cho, und chuum het si sech mögen ebha, z’frage: «Aber warum mueß de o alles i mym Läbe syni Dörn ha?»

Der Junker Berchtold het trotz sym große Glück der Frou Kätheli agspürt, wie schwär se ds Mißgschick vo sym Stiefbrueder acho isch. Er het’s nid über sech bracht, se sich sälber z’überla. Der Soldat isch in ihm 302 obenuuf cho, und er het nere vorgschlage, si welle zsäme hei, und är well dem Chrischtoph sälber ga säge, was gange sygi. Uf ds erschten isch d’Frou Kätheli ygange; des zwöite hingäge het si sech no wellen überlege.

Wo di warmi Abedsunne di breite Schätte vo de Boumstämm wie dunkli Purpurstreifen über d’Straß gleit het und ds letschte Tagesliecht ds Gras i de saftige Matte het gmacht zlüüchte, da sy zum erschtemal wieder na länge schwäre Jahre Muetter und Stiefsuhn der glych Wäg gange. Wär chönnti ermässe, was i däm Muetterhärz vor sech gangen isch? Dert sy vor der Stadt i länger Reie di schöngformete silhouettes vo den alte Böum gstanden und derzwüsche das heimelige Dach, wo si und der Oberscht Wendschatz drunder sech d’Hand gä hei für ds Läbe. Dütlecher als je isch er nere wieder vor den Ouge gstande, wenn ihri Blicken uf ihre Begleiter gfalle sy, wo jitz i syr volle Mannschraft näbe nere här gangen isch. Er isch jitzen ungfähr glych alt gsi wie damals der Oberscht, und wär je der Oberscht Wendschatz gseh het, dä het im Junker Berchtold sy Vatter müessen umekenne. Wär weiß, het si sech gseit, er fat ihm jitz de o inwändig afa glyche? Es isch spät, aber es isch no nid zue spät. Di schöni Abedsunne het se fridlech gstimmt, und si het sech vom Berchtold la brichte vo synen Erläbnisse, bsunders vo St-Sulpice. Derby isch nere meh und meh ds Härz uf gange: si het soz’säge mit jedem Schritt, wo si gmacht hei, meh d’Überzügung gwunne, es heigi eifach so müesse cho, und es sygi guet so. Ja, es isch i ihrer Bruscht wieder öppis vom alte Humor erwachet, wo si früecher gha het, so nes lyses Lachen über ds 303 Sperzen und ds Borze vo de Möntsche, wo doch zletscht, wenn si ds Härz uf em rächte Fläck hei, ihres wahre Glück nid möge zerstöre, si möge’s so lätz achehre, als si wei.

«Los», seit si, wo si gäge d’Stadt zue chöme, zum Junker, «la du mi mit dem Chrischtoph la rede, er nimmt’s vo mir liechter a, und nachhär findet dir de der Wäg o besser zu-n-enandere.» Der Berchtold het nere müesse rächt gä und het gseit, so well er se-n-einschtwyle la mache, aber er chömi de hinecht no zue ne.

Di beide Brüeder hei sech no nid gseh gha. Der Berchtold het sech, wo-n-er ga Bärn cho isch, kei Zyt gnoh, na syne Lüte ga z’frage. Wie ne Jeger isch er uf der Spur blibe vo de Flüchtlinge vo St-Sulpice. Und wo di Spure ga Bärn gwise hei, isch er ne descht ärschtiger nachegange. Daß der Pfarrer Dupuy mit nere junge Dame im Schloß z’Muri sygi, het er im Kommerziehuus erfahre, wo di meischte Refügienten um ihres Brot g’arbeitet hei. Und du isch er, ohni umez’luege, dert use gloffe.

Jitz het aber der Junker Berchtold syr Stiefmuetter chuum adieu gseit gha, für no dem Venner Daxelhofer sy Ufwartung ga z’mache, so isch der Frou Kätheli schwär uf ds Härz gfalle, was si dem Berchtold abgnoh het. Wie nächer si zu ihrer Hustüre cho isch, descht herter isch es se-n-acho. Herrjere, was wird er säge, dä arm Gügger! Er wird mer’s nid liecht verzieh, daß i dem Berchtold ha rächt gä.

D’Frou Kätheli isch i ihri Stube gange, für sech anders az’lege. Aber schier het si das vergässe — und das wott doch öppis säge bi nere Frou — wil si zu ihrne 304 Höupte der Chrischtoph ghört hin und här loufe, und derzue het er bald pfiffe, bald gsunge, alli chätzers Lumpeliedli, wo-n-ihm z’Sinn cho sy und wo d’Frou Kätheli i ihrem Läbe no gar nie het ghört gha. Fascht hätt si drob müesse lache; aber jitz isch’s nere wahrlech nid drum gsi. Wie het si der Zsämestoß mit der übersüünige Freud söllen überstah?

Jitz schletzt er d’Türe — jitz chunnt er abe. Hälf mer Gott! Wie söll si-n-ihm’s säge? D’Frou Kätheli weiß sech kei Rat. Si bättet schutzwys: «Säg mer! Rat mer! Zeig mer, wodüre!»

Es wird still. — Isch er use? Nei, er isch i der Äßstube. Gwüß sitzt er na syr Gwohnheit uf em chalten Ofetritt — si gseht nen i Gedanke. Hübscheli geit d’Frou Kätheli übere. Ja, si ghört ne vom Ofe här. Dert sitzt er, pfyft und schlat mit den Absätze der Takt derzue.

Chuum tuet si der Fueß über d’Schwelle, isch er i eim mächtige Satz i der Stuben usse.

«Was hei si gseit?» D’Ouge springen ihm vor Erwartung schier us em Chopf. «Darf i ächt nid hinecht no use, ga Muri?»

«Myn Troscht! Du Arme!» seit si und wott nen a ihres Härz zieh, damit er’s für ihn ghöri chlopfe. Aber er ryßt sech los, het se mit gstreckten Arme vo sech wäg und fragt mit ufgrissnen Ouge: «Was? — Dir — wärdet mer doch nid böse Bscheid bringe, Mama!»

«Du wirsch nid gärn ghöre, was i der z’brichte ha», seit si schier atelos, «chumm, i will der alles erkläre.» Dermit geit si i di tiefi Fänschternische, i der Meinung, er söll dert zue nere cho sitze, damit si rüejig zsäme chönne rede. Aber der Chrischtoph blybt stah, wie 305 wenn er ds Gfüehl hätti, si well nen i ds Verderbe lööke.

Da sy dem Chrischtoph d’Wort usgange. Wie verschmätteret luegt er sy Muetter a. Ändlech fahrt er mit der Hand a d’Stirnen und seit halblut zue sech: «Jitz begryfen i... drum het si nie rächt mit der Sprach use welle. Aber — Dir säget, jitze syg si versproche. — Wenn isch de das gscheh?»

«Stöphi, chumm, i bitte di, lue nid so uwirsch dry! Chumm, sitz jitz chly dahäre. — Es isch gwüß alles mit rächte Dinge zuegange; aber si hei sech doch nid chönne verspräche, bevor si sech wieder gseh hei.»

Der Chrischtoph het nid wellen absitze. Ender het’s usgseh, wie wenn er e Wäg suechti, für... er het nid gwüßt, wohi.

306 «Und heit’s la gscheh, ohni öppis derglyche z’tue? O, Mama, Mama, han i das verdienet?»

«Was hätt i chönne mache? — Es het mer weh gnue ta für di. — Was hütt gscheh isch, isch nume no ne Formsach gsi. Si sy, schynt’s, scho sit Jahren i tiefschter Seel eis. Mir isch du o nes Liecht ufgange. ’s isch mer no ufgfalle — bsinnsch di? — wo si-n-is zum erschtemal vo St-Sulpice erzellt het, daß si mit nere versteckten Emotion nam Töldi gfragt het. — Wie hätt i da sölle dryrede? Es wär ja dys und ihres Unglück worde. Är het se sit Jahre gsuecht, isch nere nachegange. Lue, i gloube sälber, si ghöre zsäme. Es wird dem Töldi sy Rettung sy. — Da chan i mi nid dergäge wehre.»

«I cha’s nid gloube», seit der Chrischtoph und luegt derby stober i d’Stuben use, «daß si mi lat la fahre. I cha’s nid so ohni wyteres la gscheh. I ha ds Rächt, mi z’wehre.»

«I gange mym guete Rächt nache», seit der Chrischtoph trotzig, und scho het er d’Türfallen i der Hand, da fasset ne sy Muetter a beidnen Arme, stoßt ne langsam zrügg und stellt sech vor d’Türe.

«I tue’s nid, daß de geisch. Du darfsch nere nid ga ne Szene mache. Si vertreiti das nid ohni Schade. Und nütze tuet’s der glych nüt. — Schlaf du zerscht einisch drüber!»

Uf das hi het der Chrischtoph, wo vor syr Muetter uwillig zrügg gwichen isch, spöttisch d’Achsle zuckt.

307 «’s wär chummlech, wenn men über verstörtem Glück chönnti yschlafe. Da gseht me grad, wie Dir mys Ungfell uf di liechti Achsle nähmet!»

«Dir vergässet wieder einisch, daß i nümme sibezächni bi und daß es settigs Erläbnis für ne Dryßgjährige schwärer z’ertragen isch als für eine, wo no alli Zyt het, ’s zwöi- oder drümal la druuf abz’cho.»

Der Chrischtoph het e neue Versuech gmacht, d’Türen i sy Gwalt z’bringe, ohni sy Mama az’rüehre.

Da ghört d’Frou Kätheli, währed si d’Türe fescht zuedrückt, im Stägehuus Tritt. — Der Berchtold! isch ihren erschte Gedanke gsi. — Jitz was mache? Di Beide la anenandere grate? Si het chuum meh gwüßt, was si macht, währed si der Berchtold ghört na ihre fragen und uf d’Türe zuecho. I ds Chrischtophs Gsicht het es nume so gflackeret. Bald isch er chrydewyß gsi, bald zündtrot. — Da chunnt ds Berchtolds Fueß uf d’Schwelle, sy Hand uf d’Türfalle. D’Frou Kätheli geit uf d’Syten und steit totebleich — zwüschen ihrne beide Sühn.

D’Frou Kätheli streckt ihri Händ na beidne Syten uus, si weiß nid warum und für was.

Da fasset sech der Berchtold es Härz — er het scho Bösers erläbt gha — und streckt sym Stiefbrueder d’Hand dar: «Grüeß di, Chrischtoph!»

Dür und troche het ihm der Chrischtoph g’antwortet: «Grüeß di», und d’Hand het er ihm o nume so blößeli gä, wil si enandere so mängs Jahr nümme hei gseh gha. Der Berchtold het sech dür das nid la abhalte, 308 grad z’mitts i d’Sach yne z’stüüre. «Es schynt, du heigisch’s o uf d’Louise de Fortonie abgseh gha», het er gseit. «Du channsch mi duure, daß das eso gangen isch; aber lue, da git’s nüt meh z’ändere; si ghört mir und das scho lang.»

«Das wird sech ja bald wyse.» Mit däm wott der Chrischtoph zur Tür uus; aber Muetter und Brueder syn ihm i Wäg gstande.

«Chrischtoph», fragt d’Frou Kätheli, «du wirsch es doch nid welle zwänge, nere no hinecht i ds Huus z’falle?»

Der Berchtold macht ihm Platz und seit: «Ja nu, wenn du’s gärn no hinecht vo ihre sälber wottsch ghöre...» D’Frou Kätheli hingäge het’s nid welle la druuf abcho. Si het dem Chrischtoph gwehrt und ihm gseit: «Wenn du Liebi zue nere hesch, so machsch nere das nid ane. Si het hütt Emotione gnue gha.» Aber es het nüt meh ghulfe. Der Chrischtoph isch uuf und dervo. Ga Muri isch er frylech a däm Abe nümme cho. Er het sy Zorn i allem Loufen abgchüehlt und derby je länger descht meh der Muet verlore. Er hätti’s hinecht nümmen über sech bracht, sy Fründin ga z’Red z’stelle.

Underdesse het du d’Frou Oberschti mit dem Berchtold verabredet, was wyters gah söll. Si het ne gfragt, öb er mit syr zuekünftige Frou ga Hünige well. Es wäri villicht ds Beschte; si blibi de mit dem Chrischtoph einschtwyle z’Bärn. «I gseh scho», het si gseit, «der Chrischtoph isch no nid so wyt nache, daß 309 er dir bald chönnti vergä, me mueß ihm Zyt la der-zue.» Di armi Frou isch wieder i Tränen usbroche, wo si furtgfahre het: «Mueß i ’s jitz no erläbe, daß dir uneis wärdet mitenandere? I gspüre scho, mit myr Chraft und Wysheit bin i am Änd. I mueß es dem liebe Gott überla, euch wieder zsämez’bringe und will mi i Geduld lyde.»

«Mama», het der Junker Berchtold g’antwortet, «i weiß besser, als Dir meinet, was Dir mynetwägen usgstande heit. Der Dank söll nid usblybe. Aber jitze bitten ig Ech, heit no einisch e chly Geduld! Was a mir isch, söll gscheh, daß alles no zu mene gueten Änd chunnt. Für mi isch der Momänt no geng nid cho, Hünigen az’trätte, aber wenn i de gspüre, daß es sy söll, so wärdet Der nid uf mi bruuche z’warte. Dir chönnet Ech druuf verla. Nach Frankrych gangen i nümme, das ligt hinder mer. My Etschluß isch gfasset: Der Prinz von Oranie suecht Schwyzer; i dänke, es wird dert o no nes Fähnli gä für mi.»

Da isch i di tränefüechten Ouge vo der Frou Kätheli e neue Glanz cho. «Isch es der Ärnscht?» het si gfragt.

«Es zieht mi scho lang hei. Sobald es sech schickt, chumen i wieder. Der lieb Gott wird is der Wäg de scho zeige.»

Am andere Morgen isch der Junker Chrischtoph der erscht Möntsch gsi, wo der Wächter dür ds undere Tor use gla het. Natürlech isch er no z’früech gsi, für ga 310 Muri; aber d’Ungeduld het nen us de Stadtmuuren use gjagt. Er het irged es einsams Eggeli gsuecht, wo-n-er ungstört het chönnen überlege, was er z’Muri welli säge. Ohni sech lang z’bsinne wohi daß er well, isch er näbe der Sandflueh ufen uf d’Höchi, wo hütt der Rosegarte ligt. Dert isch er under de breiten Eschte vo menen Ahorn am Bort abgsässen und het mit böse Blicken uf d’Stadt übere gluegt, wo-n-er währed de letschte Wuche mit soviel Yfer und Freud für ne gueti Sach g’arbeitet het. Ohni daß er sech drüber klar worde wäri, sy i syne Gedanke ds Bewußtsy, daß er sech dür sy Arbeit verdient gmacht heigi, und der Verdruß über sys letschten Erläbnis inenandere gflossen und hei zsämen e trüebi verbittereti Stimmung usgmacht. Und die isch no böser worde dür e Groll über sy Stiefbrueder. Wenn de vo Zyt zu Zyt das schöne fründleche Gsicht vo der Louise i di Trüebsal yne glüüchtet het wie ne Sunnestrahl dür verrisseni Gwitterwulke, so het’s däm arme Ma dopplet afa weh tue, so daß er sech gseit het, es wäri am Änd am gschydschte, er ließi alles la sy und liefi furt. Aber de isch es de wieder über ne cho, er chönni doch nid alli syni Plän uf en erschte Bricht hi la fahre, ohni nume je sy Schatz no gseh z’ha. So isch er ändlech doch du gäge Muri use gwanderet und mit schwärem Härz der Schloßbärg uuf, nid uf em gwöhnleche Wäg, er het keini Zügen und Beobachter begährt. Kei Hund und kei Wächter het ihm der Wäg versperrt, und doch isch es ihm nid grate, ungstört mit der Louise zsämez’cho. Die isch vermuetlech im Huus inne gsi, und vor em Huus isch uf sym Bänkli der Père Jérémie gsässe. Me sötti meine, e tatchreftige junge Ma mit mene Härz 311 voll Trotz und Liebi wäri liecht a däm schittere Mannli vorby cho, und doch het es nid sölle sy. Der Pfarrer Dupuy het ekei Hellebarde vor der Hustüre düregstreckt, und doch het der Chrischtoph dert müesse blybe stah. Der Pfarrer isch vo sym Bänkli ufgstande, sobald er der Chrischtoph het gseh dür ds Hoftor yne cho und isch im etgägegange. Der ganz Grimm und Cholder uf em Gsicht vom Chrischtoph und o di ballete Füüscht hei ne nid möge verschüüche. Wo der Chrischtoph agsetzt het, für an ihm vorby zum Pavillon z’loufe, het ne der Père Jérémie fründlech, aber fescht bi der Hand gnoh und ne zwungen, es paar Schritt mit ihm zrügg z’loufe. Öb er d’Louise würklech vo Härze gärn heigi, so daß er nere ds allerbeschte chönnti wünsche, het er gfragt. Da isch dem Chrischtoph undereinisch i Sinn cho, was sy Muetter ihm gseit het vo der wahre Liebi. Und das het ne für en Ougeblick gmacht nachez’dänke.

No het er d’Wort nid gfunde, für dem Pfarrer z’antworte, da erschynt under der Türe vom Pavillon d’Louise sälber. Si het grad gseh, wär bim Père Jérémie steit, und e heißi Bluetwällen isch nere dür di jungi Bruscht gschosse. Ihren erschte Gedanke wär gsi, wieder i ds Huus yne z’flieh; aber es gwüsses Schuldgfüehl het nere das nid zuegla. So glücklech si gsi isch, daß der Junker Berchtold wieder zum Vorschyn cho isch, so het si nütdeschtminder es ufrichtigs Beduure mit dem andere gha, und es het se dunkt, ihres Glück chönnti nid vollkomme sy, wenn si nid für ds Leid, wo si-n-ihm anegmacht het, e chly büeßt hätti... So het si ds Härz i beidi Händ gnoh und isch mit tapfere Schritten uf di Beide zue, für dem Père 312 Jérémie ds Unagnähmschte vo syr hüttigen Ufgab ga abz’näh.

Dem Chrischtoph isch es heiß und chalt dür e ganze Lyb gloffe, wo-n-er se het uf sech zue gseh cho. Mit dem beschte Wille hätt er nere-n-i däm Ougeblick nid chönnen unartig begägne. Ihre Muet und d’Luterkeit vo ihrem Usdruck hei nen überwunden und weich gmacht. Natürlech isch es i däm Ougeblick wieder über ne cho und ihm klar worde, was er eigetlech i der Hand gha heigi und was ihm etgange sygi. Es isch ne hert acho; aber er het sech willig vo syr schöne Fründin la der Allee zuefüehre, wo si-n-ihm du under Tränen aghalte het, är söll nere vergä. Si gseji jitz wohl, wie unrächt si ta heigi, ihm so viel Fründschaft z’erwyse, aber si hätti nie dänkt, daß si dermit es settigs Unheil chönnti arichte. Vo Afang bis zum Änd het si-n-ihm erzellt, was si mit sym Stiefbrueder erläbt heigi, wie nach si sech scho gstande syge, wo-n-är vo St-Sulpice nach Spanien uf broche sygi.

Es isch es bitters Begryfe gsi für e Junker Chrischtoph; aber er hätti müesse vo Stei sy, wenn er se nid begriffe hätti. D’Tränen us dene dunkelblauen Ouge hei Tröpfli um Tröpfli d’Wahrheit erwise vo allem, was si gseit het, besser als der fyrlechscht Eid vor mene Richter ’s hätti chönne tue. Und si hei ne völlig etwaffnet, so daß ihm gar nüt anders bliben isch, als sech z’ergä. Truurig und gschlagen isch er der Schloßbärg ab und hinder em Egghölzli düre gäge Bärn zue. Es großes sunnigs Erläbnis isch hinder ihm gläge, fertig und dürta. Nüt isch ihm dervo bliben als en Erinnerung, wo-n-ihm het müesse ds Härz z’underobe chehre, so mängisch si wieder i syr Seel uftouchet isch.

313 Settigs mueß der Möntsch ha, wenn öppis Großes und Rächtschaffes us ihm söll wärde, und so het ds Truurigschte, was mer erläbe, sys Guete. Aber eis isch dem Chrischtoph blibe, wo nid hätti sölle sy und wo’s nid bruucht hätti, für nen uf sym Läbeswäg vorwärts z’bringe: der Groll gäge sy Stiefbrueder. Der Chrischtoph het sech lang chönne säge, es heigi halt i Gottsname so müesse cho und si wäre doch nid glücklech worde zsäme, solang daß der Berchtold no irgedwo umewäg gsi und ds Andänken an ihn im Härz vo der Louise no nid erlösche gsi wäri. Aber äbe — das isch es gsi, was er nid so liecht het chönne verwinde. Warum het dä Abetüürer grad no zur Zyt müesse cho, für ihm ds Schönschte, wo-n-ihm bis dahi ds Läben afange bracht het, us de Hände z’ryße? Geng und geng wieder het sech ihm ds Gfüehl i ds Härz gschliche, är hätti doch eigetlech der erscht Aspruch uf se gha wäge syne Verdienscht um di Refügierte. Lang no isch er i der hindere Schoßhalden umegstriche, da und dert under mene Boum blybe sitzen und het sym Schicksal nachegstuunet, zletscht no am Waldsoum vom Schoßhaldehölzli. Da isch sy Blick am Schloß und Chilchsturm vo Muri blybe hange, bis ihm undereinisch z’Sinn cho isch, daß vermuetlech jitze sy Stiefbrueder a sym Platz dert under de Böumen anere rosige Zuekunft etgäge gseji; da het er nümme möge luege. Da isch ihm di ganzi Gäged, so schön si isch, schier verhaßt worde. Mit läbige Schritten isch er der Stadt zue, mit dem Vorsatz, wenn irged müglech bald o der Stadt Bärn der Rügge z’chehre, je nachdäm der Berchtold hie blybi oder sälber wyters gangi.

Wie ’s der Chrischtoph vermuetet het, so isch es gsi. 314 Währed är am Rand vom Schoßhaldehölzli gsässen isch und Trüebsal blaset het, isch der Junker Berchtold mit syr Brut im Schloßhof vo Muri gsässen und het mit nere verabredet, si welle, für alle Hader z’verhüete, sobald wie müglech vo Bärn furt. Unbekümmeret um alles, was d’Lüt gseit und «gfunde» hei, hei di Zwöi, sobald der Junker Berchtold sys Patänt für ne Kompagnie i holländische Dienschte gha het, Hochzyt gmacht. Es isch gar grüüslech still zuegange derby; anere große Fête het niemer nüt nahgfragt, und um ne Pfarrer hei si o nid wyt usmüesse. Der Père Jérémie het se trouet, und wär hätti’s besser chönne machen als är, wo se besser gkennt het als mänge syni eigete Chinder. Hochzytsreise z’mache, isch dennzumal no nid der Bruuch gsi; aber der Junker Berchtold het sech’s doch nid la näh, syr junge Frou Hünige ga z’zeige. So het si du wenigschtes chönne di tröschtlechi Ussicht mit sech i d’Frömdi näh, daß a menen Ort uf der Wält es gaschtlechs Dach uf se warti. Der inner Trieb zum holländische Chriegsdienscht het dem Berchtold ds Interesse gä, wo-n-är und sy Frou für d’Sach vo de verfolgete Proteschtante gha hei.

Sälbdritt — vom Père Jérémie hei si sech nümme welle trenne — sy si scho i de Niderlande gsi, wo sech unvermuetet dem Junker Chrischtoph o ne Türen ufta het.

Rudolf von Tavel

D’Frou Kätheli und ihri Buebe

Inhalt

Drittes Kapitel