Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Wihnachenobend.

(Vun 'n Stadtminschen vertellt.)

Den Dag vorr Wihnachenobend harr dat sneet un ick weur noh Rugenwarder rutgohn, wall Rugenwarder so wunderhübsch utsütt, wenn dor sunn Sneedek öber utbreed ausgebreitet. is. In de Nach füll noch meehr Snee – un noch meehr – un noch vel meehr, un dor weur nu gonni wider an to denk'n, dat ergend 'n Minsch noch noh de Stadt komen kunn. Un de Elv Elbe. weur toofror'n.

Ick weet ni, wat dat eegentli is: 'n Wogen oder 'n Sleden oder blooß 'n Perd mit Gold opwägen. Ick hevv nie soo vel Gold op eemal to seehn kregen, un ick will ook hoffen, dat ick nie soo vel to seehn krieg. Ober de Weert sä to mi: selbs wenn ick 'n Sleden mit Gold opwagen wull: denn wor mi dat ook noch nix nützen. Dat geev eben keen'n Wech, denn man fohren kunn; ick muß blib'n. Telegrophiern – jo, dat kunn ick. Un soo telegrophier ick nu also 'n gans'n Breev noh Hus. Un de Snee steuber un steuber, un ick weur banni vordreetli, un denn stolper ick dorch de Sneebargn hendorch un 'röber noh de »Transpiratschoon«, dor wull ick minen Wihnachnobend fiern.

Wat dat is, de »Transpiratschoon«? Djä, wenn ick oprichti sin sall – denn weet ick dat selbs ni. De Fischers wüllt dor ni mit rut. Dat is 'n Nom, denn se vun 'n Kauffahrteifohrt mitbrocht hebbt. Ick denk mi, dat sall ursprüngli so vel heeten wie »Dreieinigkeit«, nämli »Trinidad« oder »Trinitaatis«. De Fischers mögt sunn Noms geern lid'n; ick gläuv ober, wat se bedüd't, dat weet se selbs ni. Ober dat is 'n Nom vun 'n Gebäude in Rugenwarder. Mitten in Rugenwarder liggt dree lüttje niedrige Hüs'; een is gewissermoß'n in dat annere rinkeilt un schrob'n eingekeilt und geschroben.; de Scheedwann'n Scheidewände. sünd man gans dünn; un denn sünd dor soß lierlüttje winzig kleine. Finstern, 'n gemeenschafflichen Rookfang, dree Bredergiebels Brettergiebel. un twee Döhrn. De Kunstrukschoon to erklär'n: dat is unmeugli, un unmeugli is dat ook to erklär 'n, wie dor dree Fomilien inleben künnt – tosom un doch jeede for sick – oohne dat se sick in ehr Näsen un Bettstell'n un Weeg'n Wiegen. un Borrerdoosen un Holthupens un Snapsgläser vorgript vergreifen..

De Lüd dor hebbt allns gemeenschaffli un doch hett jeeder sin Eeg'ndoom. Mitunner strid't se sick wull 'n bitt'n; ober hau'n doot se sick nie; se bestoht op jem ehr jem ehr = ihrem. Rech, borgt 'n anner allns un forrert dat pünktli trüch. Dat Leben drückt hatt hart., un dor stemmt se sick geegen. Dat is nootwenni, dat man dat deiht, un also dooht se dat ook.

Düssen Wihnach'n drück dat Leben werrer orig gehörig. hatt dor dröben in de »Transpiratschoon«. Denn gans'n Harws öber harr dat keen'n Fischfang un keen'n Verdeens geben.

Dat wuß ick, un ick harr all vorrdem 'n Korv mit Beer un Kaffeboohnen un Zucker un lüttje Holtpipen un Swatten Krusen »Schwarzen Krausen«, feingeschnittener Kautabak, der aber auch geraucht wird. röberschickt. Ick weur jem ook oohne Korv willkom'n, dat wuß ick; ober n' Korv blivt doch ümmer'n Korv, besonners Wihnachnobend. Ick bück mi dorch denn Döhrrohm'n Türrahmen. un harr em benoh op de Schullern mit in de Stuv rinnohm'n.

»'n Obend! Freuli Feß!« sä ick.

»Freuli Feß!« sä'n se.

Alle dree Fomilien seeten in de Stuv – in de grottste Stuv! – un dee weur noch so lütt, dat ick dat gonni wog wage., joo to seng'n, wie lütt se weur. In de Stuv geev dat also soß groote Minschen un dree Kinner, uterdem noch 'n Petrooleumlamp, twee Weeg'n, 'n Kiss'nbank Kistenbank. mit gestoppte Polsters, 'n Disch, 'n Komood, dree Steuhl, 'n Holtkiß un denn noch Kinnerwäsche un Fischertüg op de Lin' – un denn ick selbs. Nee: ick hevv noch denn Kacheloben Kachelofen. vorgeten – un 'n Schrank, de an de Wand hung.

Dat weur warm in de »Transpiratschoon«.

Buten snee dat noch ümmer lusti wider: man kunn nich mol de Brandung heur'n. De Snee feg geeg'n de lütt'n Finsterschiben wie de Bess'n Besen. öber sunn Deckfinster op 't Schipp. So af un an feg'e ook mol 'n bitt'n dorch de Döhrritz. Ober dor wor ni wider op acht't, un also kümmer ick mi dor ook wieder ni um. Ick sett mi also dohl. Un nu mutt ick wull eers mol vorrstell'n:

Hier is also Kodl Karl. – dat is de Weert in düsse Stuv; hee is man lütt, ober stämmi, breetschulleri – mit 'n dich'n Kinnbort un 'n grootis wullnis Dook um Hals. Hee plinker zwinkerte. un drück dat eene Oog too un keek soo op de nee 'e Holtpip dohl, un denn nick 'e un sä: »'n good'n Toch Zug. hett se; se brennt blooß eers 'n bitt'n op de Tung. Hm. Prachvoll'n Tobak!«

Dat weur sin Dank, un dee spiegel sick in sin gansis Gesich un segen segnete. all de Beerbuttels, de dor op'n Disch stun'n un de op min Ankunf täuben warten. deehn.

Un dor seet also Theedje Koseform von Theodor., Kodl sin Brooder, de weur jünger un toger zäher. un harr 'n week'n, finen Bort; ober sin Gesich harr soo wat Trurigis un Verdreetlichis. In 'n Sommer weur sin Froo begroben worn, un se harr 'n lütt'n Fischer mitnohmen, de weur doot to Welt komen. Theedje seug sog. an de Pip un kümmer sick dor ni um, ob de Toback op de Tung' brenn oder nich. Hee nick sunn bitt'n mit 'n Kopp: dat weur sin Dank, un dat weur ook genoog.

Un dor seet also Jan, de Cousin vun de beiden, dat heet: sitten deeh 'e nich, hee sprung in de Heuch un stott sick ook richti denn Kopp an de Dek. Hee harr keen Bort un weur 'n slank'n, breetschullerig'n Ries'; ober hee weur man noch 'n Wrack vun 'n woghalsig'n Seemann un Raufbold; hee harr 'n Knacks weg. De lang'n Reisen un de kaneelfarbigen zimtfarbigen. Deerns in de Malakkastrot, de harrn em meehr mitnohm'n, as dat for 'n Fischer good is, de sick un sin Fomilje mit Arbeit ernähr'n sall. Hee weur grens'nloos goodmeudi un grens'nloos lichsinni, un vun wegen sin Kränklichkeit weur 'e fuul; ober denn mit eemol kreeg 'e dat mit de Arbeitswut, un wenn e' denn mol wat dohn harr, denn wull 'e mit natte Wor'n mit nassen Waren. betohlt warn. Hee weur eitel un bescheiden, un mit sin Geschicht'n weur 'e lächerli – öberhaup: sunn Mischmasch vun Kind un Galgenstrick. Hee bedank sick bi mi mit 'n lange Red'; hee wull mi 'n Stoohl anbeeden un reet allns dorbi dohl, un denn vorleur 'e de Pip, un denn versicher hee, dat 'e nie wat vorleern deeh, un denn feut 'e faßte er. denn gleunig'n glühenden. Toback mit sin hatten Fingern an un stopp em werrer in de Pip, un Sand un Sogspeun Sägespäne. un lüttje Wullfodens Wollfäden. de stopp 'e ook mit rin, un denn trock 'e zog er. un spee un sweur uns too: dat geev nix, wat de Minsch ni smäuken kunn – utgenomen Guaano. Dat harr 'e eemol op See vorsocht, un doo harr 'e denn gans'n Dach öber buten in de Gallioon sitten mußt!

»Na, du Untier, wars du nu bald mol werrer vernünfti!« sä doo 'n klore un deepe Stimm. De Stimm keum vun de Kiss'nbank her, un de Stimm, de lach.

Dat weur Tille, Jan sin Froo. See sä selbs: se harr em nomen, »wall een em doch nehmen muß, wenn 'e ni in't Arbeitshus steken warn sull.« Ober dat geev ook noch 'n Grund, de weeniger prakdisch weur. Vorr soß, söben Johr weur de Ries' noch 'n hübsche Ruin' west; besonners harr 'e prachvull danst! Un Tille much so geern dans'n! Leidenschaffli! Un ebenso geern much se ehr'n Galgenstrick lid'n, wenn ook ni grod op 'n reuhrselige Ort un Wis'. As de Ries' glik noh de Hochtid swach wor, doo fohr se gans alleen rut op de See, obglik se wat Lüttjis hem'm sull. See roo 'n por Mil'n wit un lech de Nett'n Netze. ut, un denn keum se to Hus un sleup 'n por Stun'n un denn smeet se denn Korv mit Fisch op 'n Nacken un slep schleppte. dormit in't ganse Kerchspill 'rum.

Se kreeg ehrn Jung, un denn fohr se werrer op de See rut un slep mit denn Korv un schimp op Jan, wenn 'e 'n rech dumm'n Streich mokt harr, un eben so gau schnell. weur se werrer good mit em.

Düt Froonzimmer harr 'n Gesich wie 'n Kind, un dat Gesich seet op 'n hoog'n, slank'n, breetschullerig'n Körper; se harr 'n Hals un 'n Bruß wie sunn oole griech'sche Stotü Statue., Han'n un Been wie 'n Mann; ober de Knöcheln, de Feut un de Gang, de wern wie bi 'n Dom Dame.. Kräfde harr se for een Mann, ober Will'n for dree.

Se weur een vun de richdig'n Froon ut 'n Volk: ehr Leev weur unerschöpfli, obglik se wohrschinli öber denn Begriff »Liebe« noch niemols nohdacht harr oder em bi Nomen nennt harr.

To all düsse Betrachdungen harr ick grode Gelegenheit; ick kunn nämli vun de Gespräche in de Stuv in düssen Oogenblick abslut nix vorstohn.

Tille harr nämli ehrn Galgenstrick eers vorr kotten werrer 'n neeis »Pfand der Liebe« schenkt. Dat weur 'n lüttje zierliche Deern, dee grov grub. ehr lierlütten roosenrooden Nägels in de griech'sche Bruß rin un seug.

Scheniern geev dat hier ni. Tille smeet 'n Blick noh mi hen un meen: »Hee kennt dat wull selbs vun to Hus,« un dat Dook, wat se eers flink öber de Bruß deckt harr, dat wor nu dortoo brukt, um nohtodreugen nachzutrocknen., wenn de Quell for de lüttje Sugschiv Saugscheibe. too rikli loopen deeh. Un jeedis Mol, wenn dat passiern deeh un se keum ni flink noog mit dat Doog, denn fung de lüttje Snobel luthals an to schreen. Denn wor 'e werrer stillmokt, un denn leup de Quell werrer öber, un denn geev dat werrer Hallooh!

Wie gesecht: scheniert wor sick hier ni. Dat weur hier eegentli 'n Weeg'nstuv Wiegenstube., un nu stun'n de Weeg'n lerri.

Neben Tille seet Line, dat weur Kodl sin Froo. Se weur man banni smächdi un zort, un se harr twee ehrliche, graue, wachsome Oogen, un dormit keek se ümmer afwesselnd denn mol noh ehrn Mann hen un denn mol noh denn lüttn Fischer in ehr'n Arm. Dat weur sunn kottstämmig'n Vielfroß un Schreehals, un dee leeg nu unglücklicher Wis' an 'n arme, mogere, swache Bruß, de weur ook ni mit 'n Dook toodeckt.

De lüttje Fischer schree benoh in eens 'n foort. Hier weur to weeni, un dor weur to vel.

De drüdde Persoon op de Kiss'nbank weur de oole Jan, Tille ehr Swiegervarrer. Hee seet dor un harr sin Enkel in 'n Arm, dat weur 'n lütten Jung vun soß Johr. De Jung weur banni meud, hee sleup halv un linger »lingern« so viel wie leises, wimmerndes, gewöhnlich ungezogenes Weinen. soo vorr sick hen un wun'n wand. sick un zappel. De Ool meuk em ru'i un drück em an sin grobe, geflickte Weß un fiechel mit em herzte ihn. un vertell em Geschichd'n. Keen Murrer harr meehr Geduld hem'm kunnt as düsse Wittkopp un Ehrenmann, vun denn se in Rugenwarder vertelln deehn, dat 'e alle söben Doodsün'n op 'n Gewissen harr. Ober dorforr harr hee düssen Jung leev, un dat weur 'n Leev wie man se in 't oole Testament find't, oder in de ool'n nordisch'n Saagen, oder ook suns af un an in 'n Leben an de sunnerborsten Stell'n.

Denn Jung harr de ool Jan ümmer bi sick: nachs in sin Bett achter de spon'sche Wand un dogs bi de Arbeit – wenn 'e öberhaup arbei'n deeh. De Lüd vertelln, dat de Ool Hunger liden deeh, um man blooß een'n Schilling noh'n annern op de Kant to steken zurückzulegen. for sin'n lütt'n Afgott. Ober wenn 'e wirkli hungern deeh – un ick hevv keen Grund, doran to twifeln – denn entschädig' hee sick jeedenfalls bi denn Schrank, de an de Wand hung. Hüt obend ook. Af un an stunn 'e nämli op, mit denn Jung op 'n Arm, un gung noh denn Schrank hen un brumm so wat vorr sick hen un grappel grappeln = tastendes Greifen. dor mit de Fingern rum, un denn glucks 'e sunn bitt'n, un denn gung 'e werrer trüch un meuk sin Schootkind ru'i. Un bi allns, wat 'e deeh, sung hee, grod as wenn 'e kin'sch worn wär. Un wat 'e sung, dat weur sunn tosomgeflickt'n Krom ut 'n Gesangbook:

Loobt Gott, ihr Christen allsugleich,
Loob sei dir, oo Jeesu Chriß,
Daß du Mensch gebooren biß,
Behüt uns vor der Hölle.
Seit er aufferstan'en is,
Looben wir den Herrn Jeesum Chriß.
Halleelujaah, Halleelujaah.

Dat wor öberhaup 'n gelung'n Wihnachnobend düsse Obend. Keener verstunn, wat de annere seng'n deeh; ober dat schenier wider ni. Schließli schenier mi dat ook ni meehr. Dat Gespräch gung ümmer vorrfeutsch wörtlich so viel wie »vorfüßig«, dem Sinne nach so viel wie: ununterbrochen gleichsam immer einen Fuß vor den andern setzend. wider. De Pipen un de Toback deehn ehr Deel dortoo, un besonners dat Beer!

Tille stunn op un gung an denn Oben Ofen., um Kaffe to moken; dorbi snack se ümmer öber de Schuller weg mit de annern, un dat Kind harr se an de Bruß. Wi Mannslüd meuk'n de Buddels lerri, de op 'n Disch stun'n; blooß de Ool drunk ni mit; hee bill sick dor wat op in, dat 'e noch nie 'n Drüpp'n vun dat »Giff« in 'n Mund nom'n harr, dor meen'e dat bayer'sche Beer mit. Un wi snacken ümmer wider, un mitunner keum dor sunn Vers vun denn Dol'n sin Leed mang, wo 'e sin Afgott mit begäuschen beruhigen. deeh, un Kodl neehm ru'i sin Pip ut 'n Mund un meen gans dreug, hüt muß man denn Ool'n wull sing'n lot'n, dat weur jo Wihnachnobend.

»Un nu sülln Se ook 'n Wihnachsgeschenk vun mi hem'm«, sä hee. »Un dat sall de Dank sin for dat, wat Se uns brocht hem'm. Se mögen jo doch so geern Geschich'n heurn!«

Un nu fung 'e 'n Geschichde an: wie 'e mol in 'n Deezembernach in 'n neeis openis offenes. Boot to Hus rudern wull un wie de Storm em wit in de Nordsee rutsmeten harr. Un de Geschichde wor lang; dat schin, as wenn se ebenso lang warn wull wie de Deezembernach.

Doo greep Jan in. Währ'nd dat Kodl vertelln deeh, harr hee for Kodl mitdrunk'n. Un as de annere ümmer ru'i wider vertell'n deeh, sleug 'e op 'n Disch un reep:

»Nu sülln Se min Wihnachsgeschenk hem'm! Heurn Se doch ni op Kodl sin Tünkrom »Schwatzkram«, Geschwätz.; dor's keen Spoß bi to hol'n!«

Un nu fung Jan sunn Geschichde vun de Malakkastrot an. Un hee wackel mit 'n Kopp un dreih denn Buk un wis', wie de Kaneelfarbig'n dans't harrn, un denn vertell 'e, wat dor suns noch passiert weur un wat ick hier ni good werrergeben kann – dat weur all gonni mol so lich, dat antoheurn! De Froonslüd seet'n op de Kiss'nbank un drunk'n Kaffe; Line ehrn lütt'n Fischer schree ümmer in een Tour, un Line keek truri op em dol; Tille lach, ober nich öber de Geschichden vun ehrn Mann, de kenn se all meehr as genoog; ober se lach ehr lüttje Deern an, un dee lach ook un kreeg de Kaffetass' to foten »zu fassen«. un geut goß. sick 'n por Drüpp'n op'n Liiv, un denn fung se mörderli an to brüll'n.

Allmähli funn ick de »Transpiratschoon« doch tämli warm. Jan, de brüll jetz 'n malayischis Leed; ober Theedje, de harr mi all 'n pormol beoobacht un harr Jan all 'n pormol secht, hee sull still sin – also Theedje, de stunn mit eemol op un sä:

»Hier wüllt anner Lüd ook noch 'n Wihnachsgeschenk geben. Nu kom ick an de Reeg. Musche Jan hier sall sick an sunn Obend wie hüt ni besupen un dumm Tüg moken.«

Un een, twee, dree. Dat geev sunn lüttjis Erdbeben. Ick mutt mi dor noch hüt öber wunnern, dat ni de ganse Transpiratschoon 'n Sprung kregen hett! Kodl harr mit denn richtigen Instinkt noh de Lamp grepen; man seeh wider nix, as dat'n lang'n Körper in de Luff'rumswenkt wor. Wie sunn Windmöhl mit veer utgestreckte Flügels – un de lüttje toge Theedje dreug trug. denn Held'n vun de Malakkastrot ut de Döhr rut, un Kodl sleug se achter em too.

Glik dorop keum Theedje werrer trüch, sett sick ru'i an sin Platz un steek sin Pip werrer an, de harr hee vorrdem weglecht. Oohne de geringste Opregung sä 'e to Tille:

»Ick hevv em rindrogen un op din Bett lecht; dor kann 'e sick jo utslop'n.«

»Jo, dat kann 'e,« sä Tille. Se harr blooß 'n bitt'n neegieri in de Heuch keken, as ehr Mann 'rutexpediert wor. »Wullt du 'n Tass' Kaffee?«

Theedje nick mit 'n Kopp, un denn seet 'e sunn Tidlang in Gedank'n un keek benoh truri noh de Weeg'nstuv hen.

Kodl ruder nu ümmer wider in sin openis Boot un lan'n bi Juist.

Doo wor dat mit eemol gans still in de Stuv. – Buten heur man denn Snee fegen. In de Eck seet de oole Jan un sung:

»Er is ein Kindlein word'n klein.« – –

Un doo fung Line ehrn lütt'n Fischer werrer an to schreen un reet mit de lütten Han'n an de arme, mogere, swache Bruß.

Kodl keum plötzli vun Juist mit good'n Wind to Hus un sä ru'i, ober doch sunn bitt'n vorrwurfsvull:

»Du wars em wull 'n bitt'n vun din Kaffe geben mö'n, Line!«

De Jung ween, un Line keek ook gans weenerli, denn mol op Kodl un denn mol op mi un denn mol op denn lütt'n Kerl.

»Nu kann ick min Wihnachsgeschenk geben!« sä Tille. Un se meuk nu vullstänni dat Livn Leibchen. vun ehr Kleed open, lech ehr lüttje Deern an de eene witte Halvkugel trech, neehm Line denn Jung af un lech em wie sunn lüttje Katt an de annere witte Halvkugl. Hee haps ook sofoort too un seug.

Un Tille lehn sick sunn bitt'n trüch, während dat Line gans still dorseet un de Han'n öber ehr swache Ernährungsquell decken deeh.

Un Tille lach vorr sick hen, soo wie de good'n un stark'n Minsch'n lacht, de ni wet, dat se dat sünd. Un nu sä se 'n merkwürdigis Woord, wat ick nie in min Leben verget. See sä:

»Hier is Wihnachs-Obenbrot for arme Lüd Kinner!«

Ick dach an min Lütt'n to Hus. Düss'n Oog'nblick sprung'n se wull um denn hübsch'n prächdig'n Boom 'rum – in de groote hooge Stuv mit de Gemäld'n un denn Beukerschrank un dat Klovier. Düss'n Oog'nblick wor verlich min Telegramm vorrlesen.

Wenn se man ook düsse Geschichde mitkregen harrn!

Ober nu künnt se se jo lesen!