Autoren

∞

Werke

∞

Neu

∞

Information

∞

Shop

∞

Lesetips

∞

Textquelle

∞

Klaus Groth

Mien Jungsparadies

De Ol mak sick ok vundag Wiehnachten op sien Aart. He harr en Kalott op ahn Lehm un nie manschestern Büxen; harr aver all grote Steveln an as to de Jagd, un weer, as ick keem, in'e Dörnsch an'n Footborrn to Gangn mit sien blank Voßiesen. Dat spann he ut, as man en Flitzbagen spannt, dat't as en blank stahlern Tünnband an'e Eer leeg, indem he sick mit alle Macht – un he schien gewaltig stark – mit de Kneen darop le un mit de Arms gegen stemm. He heel mi darbi ut'n Lichten un ut'e Neegde, dat weer gefährlich, sä he. He probeer dat ut, ob de Fedder noch wirk. Dat slog en Mann Arm un Been af, vertell he, wenn he unglücklicherwies darin keem; he wies mi dat indem he mit en Wichel as en Handstock dick, an en lüttje Wipp röhr: de Bagens fahrn' mit en gewaltigen Slag tosam un knicken den Stock as en Reetspiel. He hög sick över mien un Anna ehr Schrecken un vertell in sien spaßige Maneer wieder vun all sien Künst un Kneep bi't Utleggn. Dat kost Reinke den Pelz, vertell he un lach hämisch, as harr he em all; mi wunner blot, dat he mehr Anna dat vertell as mi, de dat gewiß all kenn, as he fortfahr: rin leep Reinke, fröh oder later, anleep he, wenn he noch so slau weer, de »Lockung« weer to sööt, he leet dat nich.

En oln Teckelhund weer em ok mal hininlopen, vertell he mi, denn Anna gung ut de Dörnsch, as he darmit anfung – harr em aver mehr Geld kost as all de Vöß em je inbrocht. – De swartköppten Vöß bilden sick in, dat se noch klöker weern as de geeln, sett he noch to un lach, as gev he mi een vun de Rätseln op, de mi jümmer in Verlegenheit brochten.

Doch töv he nich af, bet ick dat oplöst harr. Dat weer mi damals ok wull nich gelungn. He gung na Köök un broch wat in en lüttje Kruk mit, wat mi sogar rük as kunn mi't verlocken, dat nöm he de Spies. Denn wisch he dat Iesen mit wulln Hannschen vorsichtig af, an alle Stelln, wo he mit blote Hann anfat harr, un vertell mi noch, as he bi all sien Saken ok en Seev mitnehm, dat he darmit sien Footspoor mit Snee besich, denn de slaue Reinke rük Minschensweet un Aten dörch en Spitt Eer hendör, deshalb nehm he ok noch en Stück Wuttel in'n Mund un weer endlich reis' fertig.

As he Anna all adjüs seggt harr un dat he erst lat in'n Maanschien torüch keem – kehr he noch mal wedder in'e Dör mit all sien Reitschopp um, un sä ehr in en ganz besunners fründlichen Ton – as wull he wat wedder godmaken – se much mi sacht op't Ies bringn un mi den Möhlstrom wiesen, wo dat nich seeker weer, dat ick dar an' End' nich inbrook un en Unglück harr. Ick dach bi den Ton an den lütten verdrunken Friedrich Wida; mien Anna villicht an ganz wat Anners. Se antword – hastig as't mi schien – se harr dar ok all an dacht. Un weg stackel de Ol, behungn mit Iesen, Seev un Tauwark, un leet en sööten Geruch achterna vun sien Lockspies', de mi noch dörtreckt, wenn ick an Wiehnachten denk un disse Tieden.

Mien Schlittschoh weern bald anspannt, Anna ebensobald warm inbündelt, un mit ehr Hölp keem ick lichtfarrig dal na'n Diek. Ja, dat weer Ies! Dat much so heeten! Dar seeg man noch de Luftblasen, de opsteegen weern un sick aftekent harrn in grote un lüttje Ringen. Dar weer nix toschüürt un toschurrt as bi de Heid' op'e Pööl. Hier lepen wenige, un wer't dä, de blev op sien Revier. Vör de meisten is't to eensam, man mutt ut'e Heid' kam, um dar rechte Freud an to finn. – So funn ick dat denn: speegelglatt! Un wat vörn Vergnögen! Dar weern wi beiden ganz alleen. Sowiet dat Og reck, nix as glatte Bahn, wo ok keen Streek langs trocken weer. In'e Feern dämmer dat, denn de Dag' sünd je kort um de Wiehnachtstied. Dar seeg man rund herum in en Soom vun Reet un Wichelnbüsch, as weer't de Rahm um den Speegel. Anna glitsch sachen dweeröver, un ick trock mit Stolz en groten Bagen rund um ehr herum as en Zauberkreis, so dacht ick mi, wo de Prinzessin merrn in wanner. Oft keem ick ehr neeg un leet mien Künst bewunnern un jag' denn, wenn se mi lövt un tolacht harr, as harr ick Flünken an mien Glieder, in de Ensamkeit hinut, wo noch keen Tritt gahn harr un mien weer de eerste. Dat knirsch ünner mien Fööten, un de Grund, de de Unbekannte tohör, seeg dütlich na mi op mit Kruut un Twiegen. Dat Schuern trock mi dör, aver dat weer luder Seligkeit, dat weer Wiehnachten oder wat weer't? Denn ick sweev twischen Himmel un Eer merrnin, oft beid liekewiet vun mi, so kunn ick denken. So harr ick Ies mien Dag' nich sehn! Ick keek toletzt deep hinin. Ja, ick lee mi dal un böög dat Gesicht vöröver, um dat Wunner to betrachten. Harr ick doch bemarkt, dat ok Anna sick mitünner bet an't Ies dalböög, um to sehn oder to hörn, wull wuß wat? Un so keem wi tosam int Betrachten. Denn ick seeg de lebennigen Fisch mank Twiegen un Wuttelwark lankgahn ünner mien lebennigen Fööt, ick harr binah opschriegen kunnt vör en Aal, de sick slängel as en Snaak. Un dar woorn wi de Karpen wies, de Anna ehrn Vadder tohörn. Wi seegen darvun urole mit Moos op'e Schuppen, se stunn as sommers de Hadbarn in'e Luft baben, so hier in de ünner uns, de ok mit feine Wulken trock, um stötten Büsch' un Krüder to Siet, wenn se dartwischen dörchsegeln. Wat en Welt! – Ick leeg platt op't Gesicht un seeg deep in'n Grund. – Dar keem en fürchterlichen Knall – nich as en Kanonschuß, nich as en Dunner, wull as beide togliek – hell, gewaltig, plötzlich, aver langsam, wiet weg, neeger, ünner uns, weg in'e Feern – un de ganze Spegel dröhn na. Ick sprung verfeert in'e Höch. Aver Anna fat mi ruhig mit ehr warme Hand an un sä, dat weer en Hartboß, dat keem vunt starke Freern. Wenn de Möhl dat Water ünner wegnehme so sack de ganze Iesdeek un spalt vun een Enn bet den annern: dat geev den Schall. Wi funn ok de Reet, se weer beensdick. Un Anna sä, wi mussen uns nu mehr na Süden holn, hier weer de Möhlenstrom neeg un dat Ies backig un unseker. So weer ick sülbn. Mi weer ganz gehemnisvull un unheemlich. Ick seeg de Maan opgahn int Südosten, as keem noch en wunnerlich Gesicht, wat uns eensame Minschen tosehn wull. Ick harr kum den Moot noch wieder vun Tellingsted un de düstern vertruten Hüser af in'e Wildnis rintoglitschen. Aver Anna kehr nich um, un ick much nix seggn. Ick hork op jeden Ton, un hör so veele, so still dat ok weer. Dar hör ick dat piepen, dar hör ick dat susen. Över mi weg trocken Nachtvageln, um mi rum hör ick de Wicheln un dat Reet. Un unheemlicher noch weer't, dat de Grund mit sien Leben un sien Dod boomstill weer. Anna hork ok. Aver se glitsch jümmer sachen vörwarts. Toletz heel ick mi bi ehr fast mit Angst un luer na, wenn se den Kopp böög un dat Ohr gegen de Bahn heel. Wona hork se wull? Ick wag nich, ehr to fragen. Jümmer dach ick, de Iesdunner keem wedder. Dar – op eenmal – as wi de Rüschen gegen Süden neeger keemn, hör ick en Kloppen, un Anna woor besunners opmarksam. Dann hör ick en Fleiten, as en Regenpieper in'n Summer makt, un as Anna do ehr Dook fast um sick nehm un sick opricht, seeg ick, dat se ganz bleek weer, un se sä to mi: Jehann, nu vertru ick di! Lop hier solang herum un kumm uns nich to neeg – un darbi reck se mi noch de Hand hin. Denn gung se rasch mank de Büschen vörwarts, de um ehr utenanner un wedder tohopslogen, un na enige Schritt stunn se dar mit ween tosam, de vun de anner Siet kam weer. Nafolgen dörf ick ehr nich, sosehr mien Angst vör ehr un mien Furcht mi drieben much. Ick blev alleen un segel umher över de unheemliche Deepde un seeg blot, dat se lang un ieverig mitenanner to spreken harrn. Sunst harr ick nix as mien egen Gedanken.

Wa lang dat dur, wuß ick nich to seggn: vör mi en Ewigkeit. Ick seeg de Maan jümmer höger stiegen, ick seeg Tellingsted, de Torn un de Hüser jümmer düsterer warrn, mi düch, de Nacht war jümmer stiller un unheemlicher. Ick seeg de beiden sick bewegen un handslagen. Anna fat em um, he schüttel de Kopp – ick wuß' all lang, dat weer de Swartkopp. Se gungn fast nich vun'n Placken, bet ick am Ende seeg, dat he ehr umfat, as schull se falln oder wat't weer, un denn keem se alleen, langsam mank de Dutteln torüch. Se wisch sick de Ogen un ween doch soveel, dat dat nix hölp, un ick wuß in mien Angst nix anners to doon, dat ick ehr unschüllig frag: hett he di wat dan? Denn wull ick achterna, ick seeg noch, wo dat Reet sick um em röhr, as he na't Över tostür. Aver se schüttel nu den Kopp un sä: Och, mien Jehann, ick vertru di. Ne, nix dan! Aver de Mannslüüd sünd schrecklich. Wat se bedrievt, dat geiht op Leben un Dod. Kumm, wi wüllt na Hus! Un dat deen wi.

As wi tosam bi'n warm Avend un brenn Licht in'e Stuv seeten, do weer mien Furcht un Angst weg, as de Küll un dat Düster, ick sett mi ganz behaglich an'n Disch un wunner mi, dat Anna nich ebenso weer. Se seet ganz still un seeg jümmer int Licht, aver de Ogen weern ehr rot, un de Tran lepen ehr liesen langs beide Backen un drippeln ehr op'n Schoot. Se leepen so in strieken Strom, dat se nich mal versöch, se aftowischen, dat harr ehr doch nix hölpen, sünnern se heel beide Arms ünnern Platen. En Tiedlang leet ick dat so betemn, aver bald woor mi darbi so trurig to Moot, dat ick dat nich mehr ruhig utholn kunn. Ick fung ok mit an to ween'n un as se mi nu trösten wull, do full ick ehr um den Hals, küß ehr mit all mien Kinnerleev un be ehr, se schull doch opholn un schull mi doch seggn, wo he ehr wehdan harr. Dat man so ween'n kunn, ahn dat een dat weh de, weer't Kopp oder Foot, verstunn ick natürlich nich. Un wo dat ok seet, sovel verstunn ick oder dach ick mi, dat't vun Klas Fot herstamm, dat he dat weer, de ehr wehdan harr. »Hier, mien Jehann«, sä se un fat sick mit beide Hann in de linke Siet, un en dunkle Ahnung sä mi, dat't dat Hart weer, wo't herkeem.

Och, du versteist't nich, sä se denn, aver bliev bi mi, dat tröst mi, ick will uns Thee maken.

Un darmit wannern wie beide rut na de lütt Köök, wo ick so oft bi ehr seten, tosehn un ehr holpen harr bi all de lütten Arbeiden un Püsselien, womit se sauber, zierlich un vergnöögt Middag- oder Avendbrot, Fröhstück oder Vesper torecht mak. Ick sett mi dar nu ok op mien gewöhnlichen Sitz, en Haublock bi den Heerd, un seeg to, wat se mit Heid' un Schaltörf en lustig Für anmak. Aver, wenn ok de Tran nich mehr in'n Strom lepen, över ehr Gesicht lücht de Flamm' so trurig hin, dat ick ehr mehrmals umfat un ehr be, doch wedder vergnöögt to ween, dat weer doch noch all gut woorn!

Ob se dar nu an glöv oder nich: mien Kinnerhart kunn dat Unglück nich länger dregen, wat ick nich verstunn; mi keem't so vör, as wisch se sick dat ut'e Ogen un ut'n Sinn. Ick sprung glückselig um ehr herum mit Ficheln un Smeicheln, sett mi ehr gegenöver achter dat Theegeschirr an'n Disch as to en Freudenfest, eet mien Koken un broch ehr int Snacken un Vertelln, wobi ick na un na mööd woor un mi bi ehr sett un an ehr lehn.

Ob ick't verstunn oder nich, wat se mi vertell, dat much ehr wull eenerlei sien, se muß't enmal los ween, se muß't enmal utspreken, weer't ok to en Kind, wenn't man Andeel nehm. Un Andeel nehm ick an ehr as nich licht wull anners. Ja, wat se vertell, gung mi ok noch neeger an un weck mien Nieschier, so dat ick mi gegen den Slap wehr, wenn he mi öwerfalln wull, mit alle Gewalt un all mien Künst, Anna anfat un an mi drück, ehr op'e Fööt pett un denn wedder en Tiedlang ruhig tohör.

Hansohm un Klas Fot harrn mehr mitenanner to doon, as ick mi harr drömn laten. Darvun keem't ok, dat Ol Wida nix um de »Lüüd dar nerrn« un ehrn Umgang geev un sien Haß gegen »de Swartköpp« sick utbreed öwer de rieken »Schubbelenters«, as he alle Kooplüüd nöm. Hansohm verdeen nämlich sien meist Geld mit den Handel öwer de Eider, wobi de Toll spaart woor: Dithmarschen weer en tollfrie Land un steek jümmer vull Kaffe, Zucker, Thee un alle Kolonialwaren vun Hamborg her, de över de Eider halt oder brocht woorn.

So sehr ick ook en Kind weer, dar steek wat in, wat den Jung in mi opweck, de all Lust harr an Ebentür, Gefahr un Wagnis un de all en Ahnung hatt harr bi Ohm un Vetter, dat dar mitünner wat vörgung, wat em verborgen bleev oder vör em versteken woor, wovun doch bi Nacht wull mal en Ton to mi drung, de blot de Dag wedder verwisch mit all sien Kinnerlust un Freud. Dar keem mitünner abends en Halfdutz oder mehr grote starke Lüüd mit linn Dweersäck um de Schullern. Se keem as Oldbekannte bi Hansohm, obgliek se mi garnich bekannt weern. Ick hör se veelmehr an'e Spraak un seeg't an ehr rotstrekigen Westen un ehr groten sülvern Knööp an'e Jacken, dat se Holsten weern: so nömn wi de Lüüd güntsiet de Eider un na Rendsborg to. Dat weern enfache Lüüd in egenreed Tüch, aver sogar Elschemedder weer fründlich gegen se, as sunst man gegen Vörnehme. Ick woor gewöhnlich bald ut de Stuuv schafft, wat lichtto weer, man kunn mi blot na Anna Wida schicken oder ick weer mööd un keem int Kontor to Bett. Wat ick denn noch hör, dat weer wat Lopen, gahn un trampeln, miünner föhr ok en Wagen in'e Nacht darvun, un morgens weer't alles still as sunst in Tellingsted. Ick harr aver kum jemals den Gedanken to Enn dacht, dat na so'n Gelegenheit de Stapel in Hansohm sien Schüün un Stall jedesmal lütt woorn oder verswunn weer.

Nu weer mi't klar, de Holsten haln se, oder mien grote Vetter broch se mit den Wagen bet an de Eider. Nu riem ick mi dat mit allerlei anner Ding' tosam, de dar tohörn muchen oder nich, in mien Inbildung woorn ganze Geschichten darut, wo ok dat lüttste Bruchdeel, wat ick sehn, hört oder klook kregen harr, mit herin paß.

Dat weer jümmer wat verslapen un mööd bi Hansohm in'n Hus', wenn de Holsten mit ehr Dweersäck dar west weern, dat weer jümmer wat fierlich, heemlich un ängstlich, bet entweder de Vetter torüch oder sunst villicht Naricht keem. Ick seeg bet dahin Hansohm veel herumwannern un oft ut't Eckfinster kieken, wo en lütt Gardin vörhung, de he torüch trock. Aver wenn denn de grot Vetter anklabastert keem, de Pudel un de Keedenhund belln, so reev sick Hansohm vergnögt de Hann, un bi Disch hör ick noch Stücken vun de Reis', de deelwies' vör mien Nieschier torecht makt weern, um mien Gedanken aftoleiten, dat seeg ick nu wull. Een Geschichte, de sick jümmer wedderhal, handel sick um en »Kerl«. De Kerl weer nich dar west oder blind west oder verdreiht west oder besteken west. Un wenn denn allens »gut« gahn weer, un ick ängstlich na dissen Kerl nafrag, so heet dat jümmer, dat weer en holten Kerl, de stunn op Discher Lakmann sien Hofstell in Pahlhud', de dreih sick vör den Wind un harr en Sabel, wo he mit hau, dat weer gefährlich, em vörbi to kamn!

Hansohm und mien groten Vetter lachen hartlich över den dummen Kerl, dat se doch vörbikamn weern. Disse Kerl speel so in mien Kopp herum, dat ick mitünner vun em dröm, wenn't nachts bi Hansohm getösig weer. Un ick be so oft, Vetter much mi em doch mal wiesen, dat't toletz en Fahrt mit Hartkloppen woor, as ick mal – bi Dag'- mit Vetter to Wagen na Pahlhude un na de Eider fahrn schull. Ick fürcht mi toletz so, dat ick harr afstiegen un umkehrn much, bet ick richtig dat Ungeheuer seeg, dat op'n Pump as en Art Windfahn sick hin- un herdreih un sien unschülligen holten Sabel op- un dalbeweg. Sietdem harr mien Vetter sien »Kerl« in mien Ohrn allen Respekt verlarn: dat he en Tollbeamten bedüd, lehr ick aver nu erst bi Anna kenn. Dat gung mi op as en Licht över mennig Bericht vun mien groten Vetter, över en Fahrt na de Eider hendal, worin de Kerl' en Rull' speelt harr.

Vun Anna erfahr ick aver ok, dat de Swartkopp in all disse Geschichten, as ick garnich ahn, de Hand harr. De Geschichten weern wiet gefährlicher, as ick mi se bether mit den Kerl op Discher Lakmann sien Hofstell oder, sietdem ick den nich mehr acht, irgendeen annern, de ick mi na mien Märken un anner Geschichtskenntnis as een mit Flint un Sabel torecht makt, dacht harr. »Sick fatkriegen laten« woor bestraft, as mien spaßigen Vetter mal sä: do snacken wi frielich vunt sößte Gebot un vun en Deef, den de Stockmeister afhaalt harr. Hier, bi Hansohm, weer't eernsthaftig noog: dar stunn uter Gefängnisstraf genoog darop, en wullhebbn Mann um sien Vermögen to bringn. Geweten mak sick keen Minsch darut. De reinlichsten Hann' föhln sick nich smutzig bi dat Geschäft, dat ängstlichste Geweten nich in Twiefel. Dat handel sick ok nich umt sößte Gebot, sunnern um de Gewalt vun den Mann in Kopenhagen, de uns unse Frieheit nahm harr un nu unse Geld nehm, op welke Aart he ankam kunn, un wi wehrn uns dargegen mit Slauheit, denn Gewalt harrn wi nich; dat weer en Aart Spill, wer verlor, verlor ut Dummheit. Funßeln goll as bi mennig Kartenspill, blot Anloopen goll nich.