Simon Gfeller: Em Hag no

Anzeige. Gutenberg Edition 16. 2. vermehrte und verbesserte Auflage. Alle Werke aus dem Projekt Gutenberg-DE. Mit zusätzlichen E-Books. Eine einmalige Bibliothek. +++ Information und Bestellung in unserem Shop +++

Chlepfer-Änni

Meinit nid öppe, i well-n-ech vome junge, hübsche Meitschi brichte! Chlepfer-Änni ischt es alts Runzelefroueli gsi, es sufersch, aber wäger gar nüt meh es hübsches, hoffärtigs. Vo Hooröl oder Schmöckseife het das sir Läbelang nüt gwüßt, u für di schittere Chleidli, wo-n-es treit het, hätt ihm e herrscheligeri Bättlere nid Dankheigischt gseit. Es wär nid gsi, daß es settigi hätt müeße träge, es hätt scho besseri vermöge; aber es isch halt der Meinig gsi, für ihns sigi die hert guet gnue. Es het es eigets Hüsli gha u chly Härd derzue, «der Chlepfer» het me däm Geißheimetli gseit. Gäb es isch gsi, wils alben im Hüsli so gchrachet u gchlepft het, we der Wätterluft rächt cho ischt, oder gäb mes so touft het, wils schier allimol uf de Steine gchlepft u gräblet het, we men e Charscht i Bode gschlage het, isch mir nid chünds. Uf all Fäl hets Ännin düecht, schöner u gäbiger weder im Chlepfer chönnt es ’s uf der ganze Wält niene ha. ’s Härdli ischt halt gar schön der Sunne zwäg ghäicht gsi u ’s Wasser het Änni nüt gha z’schüche, kes Husdach het schöner abgreiset, weder der Chlepferhoger. U ’s Hüsli het emel toll Dach gha. We scho der Bysluft ordli dür d’Chleck ihe gschossen ischt, däm het me chönne vermache. Mit alte Hudle zum Verschoppe ischt Änni guet verseh gsi, u ’s Holz het ihm scho müeße Wermi gäh, gäb es uf d’Füürblatte cho ischt. Der ganze Bysluftwang 83 no u wo-n-es süscht no schickig gsi ischt, het Änni ghacket Chrisescht u zsämegläsnigs Gfräs u Gräschp zuehe byget, so höch daß es chönne het. Was ungerab gfulet ischg het es all Summeren ersetzt mit früsch Druftue. Der Howald isch jo noch gsi, u dert het me dörfe z’sämeramisiere nach Härzesluscht; Konkuränz isch weni gsi z’schühe u d’Zyt het Änni ou gha. ’s Härdli het es em Nochber verlöje u nume ’s Hostertli un es Bitzli für Härdöpfel un es paar Chabisstude für ihns bhalte. Us em Zeisli, wo-n-es ubercho het, isch de Brot agschaffet worde. U we men afe mit Milch u Brot u Härdöpfel versorget ischt, söll me de mi Treu nümme chlage — eso hets emel Änni agluegt. Obedruf het es de no Biren u Öpfel gha, Gälbbire, Dornbire u Hirschbirli, Wyßmalzech, Spitzohrech u Joggibärger, fascht all Wintere het es chönne deere. Däich me doch, was das für ne chummligi Sach ischt, so ne Chittelsack voll dür Bireschnitz! Do brucht me jo nid emol hei go z’choche, we men im Wald ischt u Holz zsämeliest. U we me de Lüte scho nume chly geit go der Halmräche zieh, löh si ein scho Ähri ufläse, u we me ne chly hilft härdöpfle, uberchunnt me ganz sicher es Chochetli Bohne zum Heiträge oder süscht öppis, wo ein freut. Mueß me do nid all Morgen u all Ooben em Herrgott danke, daß er d’Wält e so guet ygrichtet het u de no sövel viel Beeristüdeli u sövel schöns Geißegchöl druffe loht errünne! Emel Chlepfer-Änni het’s Danke nie vergässe, sälb isch sicher, u vo z’innerischt use cho isch es ihm.

Mi chönnt meine, e ganze Tag eleini zsy, sött ein zum Stärbe ländtwilig vorcho. Aber das isch nid, im Gägeteel — do darf men erscht rächt brichte, was ein freut, mi het si vor niemmere z’schühe u lost eim niemmer 84 uf d’Schältwörter. Bösi Zanggwyber frili wäri nid wohl derby; es tät ne niemmer widerrede u de wüßte si ufderstell nüt meh. Chlepfer-Änni hingägen isch nid hurti vorsch Trom use cho, es het gäng brichtet wi-n-es Buech, sig öpper umewäg gsi oder nid. Bal het’s mit de Hüehnere gha z’kanzle oder der Sunnen en Asprach gha oder eme Stei, wo-n-ihm ischt am lätzen Ort gläge oder der Holzburdi, wo-n-ihm het wellen ab em Buggel rütsche, churz, es het nid angersch chönne weder lut däiche. Chöit rächne, daß me de d’Ohre gspitzt het, we me i si Nehi cho ischt.

Ei Tag het ihm üse Drätti, wo isch Bawart gsi, im Howald hinger eme Grotze chönne zueluegen u zuelose, wi-n-es es dürsch Tanndli umgmacht het. Z’erscht isch es lang gäng drum ume träppelet u het g’wärweiset: «’s Chris isch rots bis i Duller uehe! Oder si ächt z’oberischt no es par grüen Nodle? I gloube’s doch nid! D’Ringe isch ganz vertrochnet, u we’s no nid obenus dür ischt, wurd es ’s emel de. Es ischt no fei e chli es grobs! Sött i ächt z’ersch no Chrigin froge? (Chrigi, das wär äben üse Vater gsi!) Wen er bielg, wär es mer mi Treu nid rächt. Weder, er het emel no nie balget mit mer, i wirde ’s wohl dörfe ha.» Derno isch es druflos mit eme Bogesagli. Wo ’s Tanndli ischt am Bode gläge u d’Eschtli si abgmacht gsi, het ’s Brichten u Wärweise scho umen agfange: «Das ischt jez mi Treu schier schad zum Verholze. Dä Bitz do ungerab gäb e tolle Wöschstäcke. Aber dere han i kener nötig. Richtig, es gäb mer ou zwöi drü Ärfeli Schytter. Weder was tusigs, i ha doch Holz i alli Spiel ihe! I will ’s Stämmli lo lige u nume der Duller u di düren Eschtli näh. Das Bitzli Holz freut de ou öppere, we sis finge u nume grad bruchen uf d’Achsle 85 z’näh u mit z’goh. Wäger, wäger, hei de die Freud, viel, viel Freud!» Derno het es siner Eschtli zsäme bunge u isch mit gäge hei zue.

Es angersch Mol het me’s de öppe ghöre balge: «Was ischt ou das für n-es Züg mit dene Beerere. Die chöi doch nie luege, wo sie trappe, u müeßen alls i Grund u Boden ahe tschalpet ha. Jez hei si do wider so-n-es schöns Grotzli gschängt. Eine mit eme Schuehyse het ihm ’s Stämmli halb gschindtet. Es isch doch wäger ou schad! Wi soll das arme Tröpfli chönne wachse, we men ihm d’Ringen abstüpft?»

Drufischt Änni ggange, het es Hämpfeli Lätt vüregrüblet u dem ungfellige Grotzli d’Wunge schön verstriche.

Wider einischt, daß i im Wald ha welle goh-ne Geiselstäcke houe, isch es i de Heubeeristude gsi u het sis Chrättli bal voll gha. Aber es wäri re no gäng gsi. Du ghören i ’s säge: «Jez weiß i nid rächt, soll i die dert o no näh oder soll se lo sy? Öpper anger nähm de o no gärn, wen er chäm cho beere. U a d’Vögeli mueß me gwünd ou däiche. Richtig, we se niemmer fung u si müeßti z’nüte goh, roue sie mi doch de. I will jez no es Hämpfeli näh aber nei, jez mueß es ’s tue,... meh wär uverschant.»

Mängisch het ihm de öppen e Brommerdorn es Aäli gäh oder der Chittel verschrisse. De het’s ihm de d’Zächen ahegläse: «Heh, du wüeschte Gascht du! Was hescht jez dis der meh, we d’ mer hesch chönnen e Schranz machen u mi verchratze! Mhm, soll i jez grad ’s Mässer vürenäh u di abhoue?» Meinit der, es heig’s Mässer würklig vüregnoh? O bhüetis! «Er läbt ou no gärn u het e so schöni grüeni Bletter. U vilicht treit er de ’s nächscht Johr Beeri, wär weiß!»

86 Het es im Herbscht es halbverfrornigs Ummeli funge, so het es ’s mit eme Schübeli Miesch deckt: «Arms du — bischt jo scho ganz gstabeligs. Hättisch di ehnder solle verschlüüffe! Aber gäll, es het der ou niemmer gseit, es chöm hüür sövel gly cho ywintere!»

Üse Drätti het albe gseit: «Chlepfer-Ännin falle de einisch di verwetzte Chleidli ab! Pfyffolterfäcken uberchunnt es de u flügt gradewägs i Himel uehe!»

«Jo», seit du d’Mueter einisch druf, «aber de sötti sir Geiß ou Fäcke wachse, daß si uf u nohe chönnt, süscht hätti die z’tod Längizyti no enangere.»

«Stürme du! I weiß mi Treu längstuck nümme, was der soll fuere! E Schnäderfraß bisch de!»

«Jä nu, es wird di de scho lehre! ’s wachst jo bal nüt meh vor luter Tröcheni!»

«Chaischt jez go jammere. Hättisch d’Grotzli nüt obenabgfrässe, chönntischt alben ou mit mer i Wald cho! Jez muescht halt deheimeblybe.»

87 «O-o-o-o oder nid! Dert derby blybt’s. Aber es Schübeli Hostertgras will der doch no go reiche!»

«Gäll, jez lächeret’s di scho ume! Aber wen i de kes meh ha, muesch de mit haslige Schützlige zfride sy!»

So isch das schier allimol ggange, we Änni ischt i Stal cho. Dickischt het d’Geiß sogar der Chopf ufgha, d’Ohre glitzt u welle ’s Manndli mache.

«Eh du alti Hutte, wettischt jez no mit mer mupfen u ziggle! Söttischt afe gschyder sy, alti Gale.» Aber gfalle het’s Ännin glych, wen es scho gschmählt het.

Chly minger guet isch d’Chatz bi-n-ihm agschribe gsi. Si het albeinischt Untate verüebt, wo’s Ännin nid chönne hei.

«Äh, wüeschti Bußle du, schäm di, schäm di, schäm di — gäng Vögeli foh, wo sövel schön singe! Bisch mer nüt meh lieb, gang du nume, gang! Wott nüt meh vo der, leidi Bußle du! Vögeli foh, u hesch no der Trog halbvoll Härdöpfelbitzli u Milch gha, schäm di!»

Zanggen u öppere wehtue het Änni nid chönne gseh, es het’s bis z’innerischt i d’Seel ihe gschmirzt. Einischt het eine vo Nochbersch Buebe der anger gstüpft. Du ischt Änni uf ihn z’Dorf.

«Stüpfe darf me nid, d’Tüfle stüpfe! I will der öppis brichte, du gsehsch de, gäb me soll stüpfen oder nid.» U derno isch es zuenne ghocket u het mit heiligem Yfer erzellt, wi der rych Ma albe der arm Lazarus gstüpft heig, we dä unger em Tisch hätt welle Brösmeli zsämeläse u wi-n-er du derfür i d’Hell cho sig. Das isch sy Biwys gsi, daß me nid söll stüpfe.

88 All Herbscht het is Änni ghulfe Härdöpfel grabe. Einischt hei mer ou e neui Sorten a’boue gha, Spätröseler het me ne gseit. Vo dene het es Chnüre gäh, sie hei fasch nid i Chratte möge; di gröschte hei meh weder zwöi Pfung gwoge. Ungereinischt, wo settigi Tütschi vüretrohlet sy, het Änni d’Häng uf em Charschtstiel zsäme u seit: «Do cha me nümmen angersch, do mueß me bäte!» Derno het es der Chopf uf d’Häng gleit, u mit eme Stimmfall, wo schier gar i di katholischi Zyt hingere tönt het, halblut afoh brümele (es het allwäg gmeint, es tüei süferli): «O Heer, mir säge dir Lob u Dank, für dini heiligi Spys u Trank, für dini heilige Gabe, Gnaden u Guettate! O Heer, där du läbscht und regierischt als ein wahrer Gott, sei hochgelobt in Ewigkeit! Ame.»

Der Chnächt het welle spöttlen u Örgeli dräje derzue. Aber der Vater het gseit: «Scht do! Änni tuet nume, was mir alli sötti. Das löht der i Rueuh!»

Jez düecht ein, eme Froueli wi Ännin sött emel niemmer nüt z’leid to ha. Aber mi cha si trumpiere. I weiß Buebe, die hei Ännin hinger em Rüggen es Värschli ufgseit:

’s alte Chlepfer-Änni, es chochet Bohnemues.
Es hocket uf em Pfannestiel u rüehrts de mit em Fueß.

Un i weiß sogar e böse Bueb, wo Ännin einischt Bire gstole het, u dä Süchelbueb bin ig gsi. Das ischt eso cho: Ame ne Sunndizobe han i näbem Chlepferhoger zuehe müeße d’Guschti hüete. Es isch näbligs Herbschtwätter gsi u scho ordli früsch. Par Nochberschbuebe hei mer ghulfe u drum isch’ luschtig ggange. Mir hei gholzet u gfüüret, wi mes öppe macht ab em Hüete. Du chunnt eim z’Sinn, mir sötti Biren u Öpfel ha für’sch Brote. Wi-n-e 89 Schwick der ganz Brägel uf mi los, i soll derfür sorge, daß Obs uf e Lade chöm. Jä, hei dörf i nid, Vater wurd mer, wen i vo der War furtlief. So soll i Chlepfer-Ännin go d’Hirschbirli schütte. Das han i o nid welle. Liecht derno öppere chly Bire z’stibitze hätt mer nid Bläschwinte gmacht — aber Chlepfer-Ännin, das het mersch nid chönne! Cha sy, i ha en Ahnig gha, wi miserabel daß es ischt, eme settigen uschuldige Tröpfli öppis i Wäg z’lege.

«Jä, we du e settige Gägel (Feigling) bischt, wei mir nüt meh mit der z’tüe ha. Chömit Buebe, mir gange hei!»

Do bin i i re heilose Chlemmi inne gsi. Gägel loht me si nid gärn säge, we me no e dumme Bueb ischt, u eleini hüete tuet men ou nid gärn, we’s vorhär so luschtig ggangen ischt.

Das het gwürkt. I bi abdopplet, dür e Wald ab, unger em Hag dür, gäge Ännis Hostertli zue. I ha d’Hoffnig gha, es ligi öppe gfallnig Biren am Bode, daß i ’s Wüeschtischte nid alls müeß mache; aber ufzläsen isch nid es Gränggeli gsi. Also het’s gheiße: entweder uverschant sy u go schüttle oder mit lääre Hänge furt u si vo de Buebe lo usfötzle u kujoniere. Jez het’s mer schi nümme lang zwöiet. En Ougeblick han i no gspanifet, gäb öppis Verdächtigs umewäg sig, derno bin i scho im Hirschbirliboum 90 obe gsi. Kunscht isch es keni gsi uf dä uehe, er het gheltet, mi het fascht äbeswegs chönnen uber e Stammen useloufe. Schüttle han i nid hert brucht, sie si schön cho z’gaggle. Mit Ufläse han i gfislet, was i chönne ha. Aber i bi no nid fertig gsi, ischt im Hüsli oben es Pfäischterlöifterli ggange. Ig i d’Sätz, düre Hag düre wi-n-es Härmli u gäg em Wald zue, daß es nume so-ne Zyße ggäh het. ’s Härz het mer gchlopfet, es het mer fasch ’s Hemmlischnöpfli am Halsbängel oben abgsprängt. U nid nume vom Springe. «Het’s mi ächt gseh? Het’s mi ächt gchennt?» Die zwo Froge si mer mit Elifantefüeße uf d’Bruscht trappet, daß es mer schier der Ote het hingerha. «Wes mi bim Vater verchlagti! Däm sis Gsicht, däm siner Ouge!» Es isch nid öppe Prügel gsi, wo-n-i am meischte gschoche ha.

Aber wie mes de het, wes schlächt usechunnt! Nid i bi d’Schuld gsi, di angere si d’Schuld gsi, uber die bin i toube worde. «Sie hei mi zwängt, i wär süsch nid ggange.» Daß men e Pföseler ischt, we me si vo angere loht zwänge, isch mer denn no zweni klar gsi. Wo-n-i zu de Buebe cho bi, ha ne d’Bire häregheit: «Do heit der schen jez, dir Fräßhüng!» Mi hei si nid e Brosme gfreut, u ha se de süscht fürsch Läbe gärn gha. Üsi Hüeterfreud ischt einewäg verchachlet gsi. Mir hei z’branzen ubercho, si chybig usenangere u lang nie meh einig worde.

Mir si di nächschte Tage düre di Birli schwär ufgläge. Es ischt es Eländ, we men all Ougeblick mueß warte sy: Jez chunnts us!

I der Wuche druf han i em Vater müeße go Tubak reiche. Der Wäg het bim Chlepfer düre gfüehrt, sogar innert der Wätterwang hätt i düre solle. Aber ’s sälbmol bin i ußert der Wätterwang ahe u düregschosse wi-n-e 91 Pfyl. No schlimmer isch es du ab em Uehegoh gsi, obsi han i nid chönne springe. Drum han i’s mit Düretüßele probiert u der Äcken yzoge wi-n-e Vagant, wen er näbem Landjegerposchte vorby geit. Het mer nüt abtreit; Änni het mi doch erlickt. Es mueß mer g’lußet ha.

«Spring nume nid. I wott der numen öppis gäh. Lue, i ha do par schön Biren i der Schöibe, Dornbire, ganz ganz süeße. I gibe der jo gärn dervo. Nume gang mer de nümmen ufe Hirschbirliboum uehe, gäll nid! Er chönnt süscht z’Bode falle u du chönntisch di no gschänge. U de hätt niemmer nüt meh von ihm, du nid un i nid! Ufläse darfscht scho, nume nid schütte, daß i nid no mueß Chummer ha für di.»

Derzue het es mer Biren i Sack gsteckt, Dornbire, süeße, aber i ha der Dorn meh gspürt weder d’Süeßi. Wen es mer e Hampfele Neßle hätt im Gsicht ume gribe, d’Backe hätti mer nid herter gfüüret. Wi-n-i bi wägcho, weiß i nümme, mis ganze Bsinnen ischt i däm Gülleloch voll Schang ungergange, wo-n-i so unerwartet bi drytrappet gsi.

Vo sälbem a hei Ännis Bire Rueh gha vor mer. U we siner Dornbire süeßer wäri gsi weder Hung u siner Gälbbire gälber weder Guld u d’Hirschbirli no drümol chüschtiger u schickiger znäh, für mi si sie z’höch obe ghanget und z’fescht agwachse gsi. Vo mim Lumpestreich het der Vater nid es Wörteli erfahre; Änni het der ganz Tag gredt, wi-n-es Buech, u doch chönne schwyge. U das han i däm brave Froueli nie vergässe.

Wi-n-es du ab der Wält cho ischt, chan i nid säge, e so-n-e Bueb cha nid gäng i’s glych Loch ihe gugge, er mueß d’Nasen albeinisch amen angeren Ort z’vorderischt ha. Aber daß Ännin z’letscht no Pfyffolterfäckli 92 gwachse sy, glouben i bilängerschi feschter. Viel Johr derno het men im Wald no chönne gseh, wi guet daß es ’s gmeint het u wi-n-es het welle für d’Zuekunft sorge. Dürhar, wo-n-es Blütteli gsi ischt, het es Tannzapfen i Bode gsteckt gha. Es het si nämlig ybildet, so-n-e Tannzapfen uberchöm de Würze, wärd e Boum un us de Batze gäb es de di schöne grüenne Tannescht. U drum isch es nie us em Wald, ohni e par Zapfe z’stecke, wo-n-es öppen e Lücke gseh het. Es ischt halt ou grüsli grüsli es eifalts Froueli gsi. Nume meinen i, es schadti nüt, we men ou hürmehi no settigi eifalti Froueli atruf i üser unzufridene Wält inne.

Simon Gfeller

Em Hag no

Inhalt

Chlepfer-Änni